Een undercoveragent gaat op doktersbezoek (Mploy)

Auteur: Steven Renette (Mploy)

Corr. Hasselt 23 december 2023 – B.B. e.a. c/ OM

De correctionele rechtbank te Hasselt heeft op 23 december 2023 een vonnis uitgesproken in een zaak die in de pers werd aangekondigd als een van de grootste zaken van sociale fraude die in de provincie werd blootgelegd. Het totaalbedrag aan uitkeringsfraude werd geschat op bijna 13 miljoen euro en besloeg niet minder dan 350 dossiers. Drie spilfiguren werden vervolgd voor het zich doen afleveren van o.a. niet correct opgestelde medische attesten waarvoor ze zouden hebben kunnen rekenen op de hulp van een psychiater en een neurochirurg. Deze attesten werden door de spilfiguren verkocht aan gegadigden die aan de hand hiervan aanspraak maakten op ziekte- en invaliditeitsuitkeringen. De psychiater overleed in de loop van het onderzoek waarna de strafvordering tegen hem verviel. De neurochirurg mocht wel aanschuiven op de beklaagdenbank.

Feiten.

Het arbeidsauditoraat stelde strafvervolging in voor achtereenvolgens oplichting in het sociaal strafrecht (art. 235 Soc. Sw.), valsheid en gebruik van valse stukken in het sociaal strafrecht (art. 232, 1° Soc. Sw.) en deelname aan besluitvorming in een criminele organisatie (art. 324bis Sw.).

De inzet van undercoveragenten.

Wij beperken ons hier tot slechts één aspect van deze zaak, nl. de inzet van undercoveragenten. Undercoverwerk – de correcte term is “infiltratie” – is als bijzondere onderzoeksmethode (BOM) streng geregeld in artikel 47octies van het Wetboek van Strafvordering en verloopt steeds onder toezicht van een magistraat. Dat mag niet verwonderen: om feiten boven water te krijgen, is het de infiltrant toegestaan om misdrijven te plegen (bijvoorbeeld: het gebruik van een valse naam).

Enkel politieambtenaren mogen in de regel infiltratieopdrachten uitvoeren. Sociaal inspecteurs mogen dat bijvoorbeeld niet. Om te infiltreren, moeten er ernstige aanwijzingen bestaan dat de geviseerde personen strafbare feiten hebben gepleegd of nog aan het plegen zijn. Ten slotte moet de infiltratie een duurzaam karakter hebben, d.w.z. dat de infiltrant moet onder een fictieve identiteit een duurzaam contact onderhouden dat niet langer mag duren dan drie maanden vanaf de machtiging.

“Soepele schrijfstijl”.

In de voorliggende zaak was het zo dat de 100% arbeidsgeschikte infiltranten contact zochten met de spilfiguren waarna er voor hen een afspraak werd geregeld bij de betrokken artsen. Na zo’n bezoek keerden ze dan terug naar huis met een arbeidsongeschiktheidsattest dat dan dienst kon doen om uitkeringen te ontvangen. Bij een van deze bezoeken ging het volgens de infiltranten zo ver dat de spilfiguur de psychiater rechtstreeks instrueerde over de periode van arbeidsongeschiktheid, het te weerhouden percentage aan invaliditeit en de datum waarop het bezoek zou hebben plaatsgevonden.

De neurochirurg werd vrijgesproken nu niet buiten redelijke twijfel werd aangetoond dat zijn “soepele schrijfstijl” – zo staat het letterlijk in het vonnis –, bewust en gewild werd toegepast om aan de betrokkenen een onterecht sociaal voordeel toe te kennen. De rechtbank wijst er in dit verband op dat er nu eenmaal geen precieze regels bestaan voor het exact bepalen van de duur van een arbeidsongeschiktheid. De aanwezigheid van bedrieglijk opzet is nochtans noodzakelijk om tot schuldigverklaring voor oplichting in het sociaal strafrecht te kunnen besluiten. Volgens de rechtbank valt het niet uit te sluiten dat de neurochirurg zelf ook werd misleid door de voorgehouden pijnklachten van de “patiënten” die zich bij hem aanboden. Door hem werden er ook geen valse attesten afgeleverd.

De spilfiguren werden wel allemaal schuldig verklaard. De fraude werd bewezen geacht voor 258 dossiers. De exacte omvang van de ten onrechte genoten uitkeringen valt uit het 103 pagina’s tellende vonnis niet af te leiden nu de uitbetalingsinstellingen zich geen burgerlijke partij hadden gesteld. De rechtbank legde de spilfiguren gevangenisstraffen op van maximaal drie jaar (waarvan het grootste gedeelte met uitstel) en geldboetes van maximaal 32.000 euro.

Bron: Mploy