Sociale fraude: wijzigingen om de strijd hiertegen te optimaliseren. Ontwerp van decreet aangenomen op 25 oktober 2023 (LegalNews)

Auteur: Marc Vandecasteele (LegalNews)

Niettegenstaande het sanctioneringskader zijn deugdelijkheid heeft bewezen (de gestage groei van de opgelegde administratieve geldboeten toont dit aan), kunnen ingevolge de evoluties en omstandigheden van de voorbije jaren toch een aantal vaststellingen worden gemaakt:

• De sancties (zowel gevangenisstraffen, strafrechtelijke geldboeten als administratieve geldboeten) zijn in de sociale wetgeving over het algemeen minder hoog dan in het algemeen strafrecht of andere specifieke wetgeving.
• Door het niet-uitvoeren van korte(re) gevangenisstraffen, gaan gevangenisstraffen aan belang inboeten, tenzij voor de zwaarste inbreuken. Financiële straffen zijn in de gegeven omstandigheden effectiever dan gevangenisstraffen. Het valt te verkiezen om de gevangenisstraffen alleen te voorzien voor de zwaarste inbreuken.
• Bij de uitwerking van het sanctioneringskader voor administratieve geldboeten werd geopteerd voor een eenvoudig systeem zonder de toepassing van een systeem van indexering of opdeciemen. Het systeem werkt vanwege zijn eenvoud perfect maar is onderhevig aan muntontwaarding.
• Met de inkanteling van de bevoegdheden van de zesde staatshervorming werden alle middelen ingezet op een snelle overname van de nieuwe bevoegdheden. Een herziening van het sanctioneringskader was in de gegeven omstandigheden niet opportuun.
• Sanctiekaders die gebruikmaken van opdeciemen, zoals de federale sociaalrechtelijke regelgeving, volgen de stijgende levensduurte en behouden hun gewenste impact. Door de sterke inflatie daalt de impact van de Vlaamse sancties.

Om het bestaande sanctioneringskader efficiënter en effectiever te maken, is er een actualisering. Daarnaast bevat het decreet een aantal wijzigingen om de strijd tegen de sociale fraude te optimaliseren.

Het nieuwe sanctioneringskader

Het bestaande sanctioneringskader van het beleidsdomein WSE (dat uit vijf categorieën bestaat) wordt als basis behouden, maar wordt geactualiseerd.

Toepassing van een multiplicator

De toepassing van een multiplicator houdt niet in dat het bedrag van de geldboete automatisch in alle gevallen wordt vermenigvuldigd. In de materiewetgeving wordt duidelijk bij welke inbreuken de geldboete wordt vermenigvuldigd met het aantal werknemers dan wel gebruikers die het voorwerp uitmaken van de inbreuk. Het spreekt voor zich dat de sociaalrechtelijk inspecteur in het proces-verbaal niet alleen de inbreuk moet bewijzen, maar evenzeer zal moeten aantonen op welke werknemers dan wel gebruikers de inbreuk betrekking heeft. Dit betekent dat deze daadwerkelijk in het proces-verbaal zullen moeten worden geïdentificeerd. Eenmaal het proces-verbaal is opgesteld, behoort het hetzij aan de rechtbank, hetzij aan de aangewezen ambtenaren die de administratieve geldboete opleggen om te oordelen of de inbreuk is bewezen en de multiplicator kan worden toegepast. De vermenigvuldigde geldboete mag evenwel niet meer bedragen dan het honderdvoud van de maximumgeldboete.

Andere wijzigingen

1. Technische wijzigingen

Binnen het beleidsdomein WSE worden de bepalingen die de toepassing van boek I van het Strafwetboek regelen, op elkaar afgestemd. Daarnaast worden de sanctiebepalingen die bij een inbreuk een vermenigvuldiging van de sanctie met het aantal ‘betrokken werknemers’ of ‘betrokken gebruikers’ voorzien, verduidelijkt. Het gebruik van nieuwe technologieën om fraude op te sporen Zoals in het Vlaamse regeerakkoord 2019-2024 onder titel 3. Justitie is voorzien, wil de Vlaamse Sociale Inspectie nieuwe technologieën zoals datamining en datamatching gebruiken om fraude op te sporen. Om juridische discussies uit te sluiten, wordt via decreet hiertoe de juridische basis gelegd.

2. De opstelling van e-pv’s en de uitwisseling ervan tussen de databank van de Vlaamse Sociale Inspectie en de federale databank e-PV

Via dit decreet wordt de juridische basis gelegd om e-pv’s op te stellen en onderlinge informatie uit te wisselen tussen de databank van de Vlaamse Sociale Inspectie en de federale databank e-PV.

3. Toegang tot de bewoonde lokalen bij betrapping op heterdaad

Naar analogie met artikel 24 van het Sociaal Strafwetboek wordt aan de sociaalrechtelijke inspecteurs een bijkomende mogelijkheid gegeven om de bewoonde lokalen te betreden in geval van betrapping op heterdaad.

4. Invordering van administratieve geldboeten inzake detachering in het buitenland versterken, evenals het mogelijk maken in te gaan op verzoeken tot kennisgeving of invordering van dergelijke boetes opgelegd door een andere EU-lidstaat aan een in het Vlaamse Gewest gevestigde onderneming Wanneer inbreuken worden gepleegd door buitenlandse ondernemingen blijkt het momenteel heel moeilijk om de administratieve geldboetes in te vorderen. Om de procedure tot invordering te verbeteren, wordt een rechtsbasis voorzien in het decreet. Eveneens wordt een regeling voorzien die betrekking heeft op het inwilligen van verzoeken tot kennisgeving of tot invordering van een administratieve financiële sanctie en/of boete opgelegd in een andere EU-lidstaat aan een in het Vlaamse Gewest gevestigde dienstverrichter wegens het niet naleven van de in de betreffende EU-lidstaat geldende regels inzake detachering van werknemers.
5. Tijdelijk uitsluiten recht op subsidies Wanneer bedrijven vandaag worden veroordeeld voor zware inbreuken op de sociale regelgeving kunnen ze nadien zonder probleem opnieuw subsidies aanvragen. Om te vermijden dat veroordeelde malafide ondernemingen overheidsmiddelen opnieuw zouden misbruiken, wordt voorzien in de mogelijkheid om tijdelijk het recht op subsidies vanuit het beleidsdomein Werk en Sociale Economie uit te sluiten.

Lees de volledige fiche van het decreet