Wat brengt het nieuwe buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht voor onderaannemers, bestuurders en werknemers? (Titeca Accountancy)

Auteur: Titeca Accountancy

Bestuurders, werknemers en onderaannemers worden rechtstreeks aanspreekbaar

Op 1 februari 2024 werd een wetsvoorstel goedgekeurd dat gevoelige wijzigingen doorvoert aan ons aansprakelijkheidsrecht. Concreet zal het voortaan eenvoudiger worden om rechtstreeks de onderaannemers, bestuurders en werknemers van jouw contractspartij aan te spreken. Op vandaag is dit enkel mogelijk via een tussenstap.

Op vandaag kan een contractpartij in principe niet rechtstreeks de uitvoeringsagent (denk bv. aan onderaannemers, bestuurders en werknemers) van zijn medecontractant aanspreken. In de bouwsector betekent dat bijvoorbeeld concreet dat een bouwheer in principe niet rechtstreeks de onderaannemer van de hoofdaannemer kan aanspreken. De bouwheer heeft namelijk enkel een contractuele band met de hoofdaannemer, waardoor hij in principe enkel de hoofdaannemer kan aanspreken. In de praktijk heeft dit tot gevolg dat de bouwheer de hoofdaannemer moet dagvaarden, en de hoofdaannemer op zijn beurt de onderaannemer zal dagvaarden indien die van oordeel is dat de fout zich daar situeert.

Hetzelfde geldt voor bestuurders en werknemers van een vennootschap. Zij kunnen in principe niet rechtstreeks worden aangesproken door een contractspartij van de vennootschap zelf. Als deze contractspartij schade lijdt zal hij/zij deze schade enkel kunnen verhalen op de vennootschap. De vennootschap kan vervolgens zelf een vordering instellen tegen de schadeverwekkende bestuurder of werknemer.

Aan deze beperking komt volgend jaar een eind. Zo zal een bouwheer rechtstreeks de onderaannemer van zijn aannemer kunnen aanspreken, en zal een contractspartij rechtstreeks de bestuurder of werknemer van zijn medecontractant kunnen aanspreken, tenminste als die persoon een fout heeft begaan binnen de uitvoering van het contract met de vennootschap, bv. door een wettelijke bepaling met de voeten te treden, of door onzorgvuldig te handelen.

Enkele voorbeelden:

• Een bouwheer sluit een overeenkomst met een hoofdaannemer. Voor de uitvoering van de werken doet deze hoofdaannemer een beroep op verschillende onderaannemers. De onderaannemer die instond voor het plaatsen van de verwarming en ventilatie begaat een fout, en beschadigt op die manier de woning. De bouwheer zal in dat geval in principe rechtstreeks deze onderaannemer kunnen aanspreken, ook al heeft hij er geen rechtstreekse contractuele band mee;
• Een vennootschap doet een bestelling bij een leverancier. Bij het leveren van de goederen begaat de werknemer een fout, waardoor het goed beschadigd is. De koper zal voortaan deze werknemer in principe rechtstreeks kunnen aanspreken;
• Een vennootschap voert graafwerken uit voor een bouwheer. De kraan die daarbij wordt gebruikt blijkt niet stevig genoeg te zijn, waardoor ze omkantelt en de werf beschadigt. De bouwheer meent dat de bestuurder van de vennootschap bij het sluiten van de overeenkomst moest weten dat de kraan niet stevig genoeg zou zijn, en kan die bestuurder in principe rechtstreeks aanspreken.

Het nut van juridisch maatwerk

In het hoofdcontract tussen bouwheer en hoofdaannemer worden vaak aansprakelijkheidsbeperkingen opgenomen. Opmerkelijk is dat ook de onderaannemer deze afspraken kan inroepen tegen de bouwheer, om zijn eigen aansprakelijkheid te beperken. De onderaannemer kan dus zowel beperkingen uit de overeenkomst tussen de onderaannemer en hoofdaannemer, als de beperkingen uit zijn eigen overeenkomst met de hoofdaannemer gebruiken in zijn dispuut met de bouwheer.

Hetzelfde geldt voor bestuurders en werknemers. Ook zij kunnen zich beroepen op de afspraken omtrent aansprakelijkheid die gemaakt zijn tussen klant en vennootschap of op beperkingen uit hun eigen (arbeids/bestuurders)overeenkomst met de vennootschap. Daarbij moet echter rekening worden gehouden met de grenzen die het arbeidsrecht en het vennootschapsrecht stelt voor dergelijke beperkingen.

Wanneer is dit alles nu van toepassing?

Deze wetswijziging zal van toepassing zijn op alle schadegevallen die zich voordoen vanaf de inwerkingtreding (vermoedelijk zal dit 1 januari 2025 zijn), en dit ongeacht de datum waarop de overeenkomsten zijn gesloten tussen jouw onderneming, jouw klant en personen waarop een beroep wordt gedaan voor de uitvoering. De toekomstige wet kan dus evengoed een impact hebben op alle eerder afgesloten overeenkomsten.

Zo zal een onderaannemer die na 1 januari 2025 een fout begaat rechtstreeks kunnen worden aangesproken door de bouwheer, ook wanneer alle overeenkomsten met betrekking tot deze werf voor 1 januari 2025 zijn afgesloten. Vandaar het belang om alle reeds bestaande overeenkomsten waarbij een beroep wordt gedaan op een hulppersoon onder de loep te (laten) nemen. Concreet valt te verwachten dat er vanaf 2025 veel sneller door de bouwheer (en alle andere contractuele schuldeisers) gezamenlijk gedagvaard zal worden, waarbij bv. zowel de hoofdaannemer als de onderaannemer rechtstreeks in het geschil zullen worden betrokken.

Uitvoeringsagenten (onderaannemers, werknemers, bestuurders) zullen vanaf volgend jaar dus gemakkelijker aangesproken kunnen worden voor hun persoonlijke fouten. Dit betekent niet noodzakelijk dat die uitvoeringsagent ook voor meer zal kunnen worden aangesproken dan voordien, dit zal namelijk afhankelijk zijn van de concrete omstandigheden.

Welke stappen kan je reeds ondernemen?

• Jouw huidige overeenkomsten tegen het licht houden en voldoende en correcte aansprakelijkheidsbeperkingen inlassen, afhankelijk van welke jouw positie is als klant.
• Jouw verzekeringsovereenkomsten laten screenen en nagaan of die voldoende dekking bieden tegen potentiële rechtstreekse aanspraken van schuldeisers.

Bron: Titeca Accountancy