Wanneer geldt de beperkte aansprakelijkheid van de werknemer? (Bannister)

Auteur: Bannister

Wanneer een werknemer tijdens de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst een fout begaat en daarbij schade berokkent aan de werkgever of aan een derde (een andere werknemer of een klant, leverancier, …) is deze werknemer in principe niet aansprakelijk voor deze schade.

Artikel 18 van de Arbeidsovereenkomstenwet voorziet in de beperking van aansprakelijkheid van de werknemer tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst. Slechts in drie uitzonderlijke gevallen zal een werknemer alsnog aansprakelijk gesteld kunnen worden. In principe betekent dit dat de werknemer niet aansprakelijk is voor de schade die hij bij de uitvoering van de arbeidsovereenkomst aan de werkgever of aan derden toebrengt.

De achterliggende doelstelling van deze beperkte aansprakelijkheid is het beschermen van de werknemer tegen de verhoogde risico’s van aansprakelijkheid waaraan hij bij de uitvoering van de arbeidsovereenkomst blootgesteld kan worden en die voor hem mogelijks zware financiële gevolgen kunnen hebben.

Er zijn echter 3 uitzonderlijke situaties waarin de werknemer wél aansprakelijk kan worden gesteld voor de schade die hij bij de uitvoering van zijn arbeidsovereenkomst aan zijn werkgever of aan derden toebrengt. De werknemer is enkel aansprakelijk voor schade die veroorzaakt werd door bedrog, een zware fout of een gewoonlijk voorkomende lichte fout.

1. EERSTE UITZONDERLIJKE SITUATIE: BEDROG Een eerste uitzonderlijke situatie is deze waarbij de werknemer opzettelijk of bedrieglijk schade toebrengt. Bedrog houdt een opzettelijke fout in die steeds de wil veronderstelt om te schaden. Bedrog vereist (1) de intentie van de werknemer om een verplichting waartoe hij/zij is gehouden op een bewuste manier te overtreden. Daarnaast vereist het ook dat (2) de werknemer niet alleen het feit wil veroorzaken waaruit de schade voortvloeit maar ook de schadelijke gevolgen ervan. Er zijn bijgevolg twee constitutieve bestanddelen die moeten vervuld zijn opdat hiervan sprake kan zijn. Voorbeeld: diefstal, oplichting, opzettelijke vernieling, …
2. TWEEDE UITZONDERLIJKE SITUATIE: EEN ZWARE FOUT De tweede uitzonderlijke situatie is deze waarbij de werknemer vanwege een zware fout schade toebrengt aan de werkgever of aan derden. De zware fout houdt een fout in die zo groot en buitensporig van aard is dat ze onvergeeflijk is in hoofde van diegene die ze begaat. Het constitutieve bestanddeel van de zware fout is dat het een onopzettelijke fout is die zodanig grof en buitensporig is dat ze niet te verontschuldigen is door de werknemer. In tegenstelling tot bedrog ontbreekt hier de intentie van de werknemer om schade toe te brengen. MAAR de werknemer is er zich hier wél van bewust dat zijn foutieve handeling schade zou kunnen veroorzaken. De rechter zal bij de beoordeling ervan rekening houden met de omstandigheden van de fout die potentieel het karakter van een zware fout kunnen ontnemen: • Het arbeidsritme; • De ingewikkelde bediening van sommige machines; • Het gebrek aan ervaring; • Vermoeidheid; • Verkeerde inschattingen; •
   Voorbeeld: roken in een lokaal waar ontvlambare materialen zijn opgeslagen ondanks een verbodsteken, toch onder een brug rijden met een te hoge vrachtwagen ondanks een signalisatiebord, …
3. DERDE UITZONDERLIJKE SITUATIE: EEN GEWOONLIJK VOORKOMENDE LICHTE FOUT De derde en laatste uitzonderlijke situatie is deze wanneer een werknemer een lichte fout begaat die zich blijft herhalen, zonder dat iedere fout op zichzelf de aansprakelijkheid van de werknemer tot gevolg heeft. De lichte fout moet niet steeds dezelfde fout zijn, maar wanneer er zich meerdere lichte fouten voordoen moeten deze wel binnen een relatief korte tijdspanne plaatsvinden opdat de werknemer aansprakelijk kan zijn. De lichte fout die gewoonlijk voorkomt is een fout die een normaal aandachtige persoon niet zou begaan. De fout moet een repetitief karakter hebben. Als het bijvoorbeeld het gaat om een gewone, uit verstrooidheid begane fout in de boekhouding, dan is er geen aansprakelijkheid. MAAR: indien de werknemer deze fouten herhaaldelijk maakt, wat wijst op een gebrek aan professionaliteit, kan hij wel aansprakelijk gesteld worden.

Schadevergoeding Wanneer de werknemer aansprakelijk wordt gesteld, moet hij de schade, veroorzaakt aan de werkgever vergoeden. Het bedrag van de schadevergoeding moet worden vastgesteld in onderling akkoord tussen de partijen (of, bij gebrek aan akkoord wordt het bedrag door de rechter vastgesteld) en enkel na de feiten die de aansprakelijkheid van de werknemer hebben teweeggebracht. De vastgestelde schadevergoeding kan ingehouden worden op het loon van de werknemer met een maximum van 1/5 van dat loon. Deze beperking is niet van toepassing wanneer de werknemer bedrog heeft gepleegd of wanneer de werknemer voor de afrekening van de schadevergoeding vrijwillig zijn arbeidsrelatie heeft beëindigd. Belangrijk te vermelden is dat de werkgever een schadebeperkingsplicht heeft.

Bijvoorbeeld: in geval van een bedrijfswagen met autoverzekering. Stel er is schade opgelopen en deze werd door de garage geraamd op 1.500 euro. Er komt vaak een verzekering tussen met een franchise van een bepaald bedrag bijvoorbeeld 800 euro. Het overige bedrag wordt door de verzekering gedekt. In dit geval is het natuurlijk niet zo dat de werkgever het integrale bedrag van 1.500 euro kan verhalen op de werknemer. De werkgever kan slechts het effectieve bedrag dat de werkgever heeft betaald, nl. 800 euro, verhalen op de werknemer.

Bron: Bannister