Ondernemingen en tegenstrijdige algemene voorwaarden (De Groote – De Man)

Auteur: Steve De Cauwer (De Groote – De Man)

Wanneer is er sprake van tegenstrijdige algemene voorwaarden?

De problematiek inzake tegenstrijdige algemene voorwaarden stelt zich wanneer het aanbod en de aanvaarding naar verschillende algemene voorwaarden verwijzen. Er is dan sprake van conflicterende algemene voorwaarden met de hierbij logisch horende vraag: welke algemene voorwaarden zijn van toepassing? Met de invoering van het Boek 5 “Verbintenissen” heeft de wetgever hier klare wijn over geschonken voor wat betreft de overeenkomsten die gesloten zijn vanaf 1 januari 2023.

De algemene regel

De algemene regel is dat er tussen partijen een overeenkomst tot stand komt, én dat beide sets algemene voorwaarden van toepassing zijn met uitzondering van de met de elkaar onverenigbare bedingen.

Op de inhoud van onverenigbare bedingen worden dan de regels toegepast die voorzien zijn in het Burgerlijk Wetboek, het Gerechtelijk Wetboek of in bijzondere wetten (bv. De wet van 2 augustus 2002 betreffende de bestrijding van de betalingsachterstand bij handelstransacties).

Een aantal courante voorbeelden verduidelijken deze regel:

• in de algemene voorwaarden van onderneming A staat dat haar factuur betwist moet worden binnen 8 dagen na ontvangst terwijl er in de algemene voorwaarden van onderneming B staat dat zij hiervoor 1 maand de tijd heeft. Beide bedingen zijn bijgevolg onverenigbaar. De factuur moet dan betwist worden binnen een redelijke termijn overeenkomstig de regels van het Burgerlijk wetboek (artikel 8.11, §4 van het Burgerlijk Wetboek);
• in de algemene voorwaarden van onderneming A staat dat haar facturen betaalbaar zijn binnen de 8 dagen na ontvangst terwijl in de algemene voorwaarden van onderneming B staat dat haar betalingstermijn 45 dagen is. Beide bedingen zijn opnieuw onverenigbaar. De factuur moet dan betaald worden binnen de 30 dagen na ontvangst van de factuur (artikel 4 van de Wet van 2 augustus 2002 betreffende de bestrijding van de betalingsachterstand bij handelstransacties);
• in de algemene voorwaarden van onderneming A wordt opgenomen dat de COVID-19 pandemie een geval van overmacht uitmaakt terwijl dit in de algemene voorwaarden van onderneming B uitgesloten wordt. De rechter zal dan aan de hand van de regels van het Burgerlijk wetboek moeten uitmaken of de COVID-19 pandemie een geval van overmacht uitmaakt (artikel 5.226 van het Burgerlijk Wetboek);
• in de algemene voorwaarden van onderneming A wordt de Ondernemingsrechtbank Antwerpen (afdeling Antwerpen) aangeduid als territoriaal bevoegde rechtbank ingeval van een geschil terwijl dit in de algemene voorwaarden van onderneming B de Ondernemingsrechtbank Gent (afdeling Gent) is. De gewone regels van het Gerechtelijk Wetboek zijn van toepassing voor de bepaling van de territoriaal bevoegde rechtbank (artikel 624 van het Gerechtelijk Wetboek).

Kan je dit voorkomen ?

De bovenvermelde algemene regel kan door een onderneming buitenspel worden gezet indien zij vooraf of zonder onnodige vertraging na ontvangst van de aanvaarding van haar aanbod, uitdrukkelijk aangeeft niet gebonden te willen zijn door een contract waarbij de algemene voorwaarden van de andere onderneming van toepassing zijn.

Deze uitdrukkelijke weigering dient dus te gebeuren vooraf of na de ontvangst van de aanvaarding van haar aanbod, en in ieder geval niet via haar eigen algemene voorwaarden of via een disclaimer.

Dit omhelst twee hypotheses:

Enerzijds kan een onderneming in haar e-mail of brief tot overmaking van haar aanbod aan de andere onderneming uitdrukkelijk bepalen dat een overeenkomst alleen tot stand kan komen indien enkel haar eigen algemene voorwaarden van toepassing zullen zijn.

Anderzijds, wanneer een aanbod van een onderneming aanvaard wordt, én zij bij deze aanvaarding kennis krijgt van de algemene voorwaarden van de andere onderneming: zij voor enige uitvoering van de tot stand te brengen overeenkomst, aan de andere onderneming bij voorkeur schriftelijk laat weten dat zij niet wenst gebonden te zijn door haar algemene voorwaarden. In deze gevallen zal er als gevolg van een rechtsgeldige uitdrukkelijke weigering geen overeenkomst tot stand komen.

Samengevat

Een onderneming is in geval van tegenstrijdige algemene voorwaarden gebonden door de algemene voorwaarden van de andere onderneming met uitzondering van de onverenigbare bedingen.

Enkel een uitdrukkelijke weigering van de algemene voorwaarden van de andere onderneming vooraf, of na ontvangst van de aanvaarding van haar aanbod kan dit tegengaan. Er komt dan geen overeenkomst tot stand. Een gewaarschuwde onderneming is er dus twee waard !

Bron: De Groote – De Man