Nieuw algemeen contractenrecht (Monard Law)

Auteur: Charles Claeys (Monard Law)

Op 21 april 2022 werd het wetsvoorstel houdende Boek 5 “Verbintenissen” van het Burgerlijk Wetboek goedgekeurd door de Kamer van volksvertegenwoordigers. 

Het verbintenissenrecht lijkt abstracte materie, maar heeft een grote impact. Het zijn de principes die regelen hoe we met elkaar omgaan en wat we van elkaar mogen verwachten, zo luidde de toelichting in de plenaire vergadering door voormalig minister van Justitie Koen Geens. 

Het deel van ons Burgerlijk Wetboek dat betrekking had op verbintenissen was twee eeuwen oud. Sedert meerdere jaren klonken stemmen in de rechtsleer en de rechtspraktijk alsmaar luider om werk te maken van een modernisering van het verbintenissenrecht.  

Het nieuwe wetboek beoogt aan die modernisering tegemoet te komen door vaststaande rechtspraak een wettelijke grondslag te geven, door lacunes op te vullen en door bepalingen consistenter in te delen.  

Maar het nieuwe wetboek is geen loutere codificatie van de rechtspraak of een technische aanpassing. 

NIEUWE WETTELIJKE BEGRIPPEN

Het nieuw algemeen contractenrecht bevat namelijk tal van nieuwigheden. De hervorming heeft als rode draad dat ze een evenwicht wil brengen tussen de autonomie van partijen en de taak van de rechter, als behoeder van de belangen van de zwakke partij en het algemeen belang.  

Zo wordt de wilsautonomie van de partijen op bepaalde punten versterkt maar zal de rechter ook kunnen bijsturen wanneer een contractueel onevenwicht bestaat als gevolg van een misbruik door een partij van de zwakke positie van de andere partij (misbruik van omstandigheden) of wanneer de economie van het contract ernstig wordt verstoord naar aanleiding van nieuwe, onvoorzienbare omstandigheden zoals covid19, de stijging van grondstofprijzen of de oorlog in Oekraïne (imprevisie). 

Het algemeen bevrijdingsbeding, de prijsvermindering en de ontbinding op kennisgeving zijn eveneens treffende voorbeelden van rechtsfiguren die voortaan in het nieuwe verbintenissenrecht worden geregeld. 

INWERKINGTREDING WELLICHT IN 2023 MAAR PARTIJEN KUNNEN KIEZEN VOOR EEN OPT-IN

Het nieuwe wetboek zal in werking treden op de eerste dag van de zesde maand na publicatie van de wet in het Belgisch Staatblad. Vermoedelijk zal dat vanaf begin 2023 zijn. 

In principe zal het nieuwe verbintenissenrecht van toepassing zijn op contracten die worden afgesloten na de inwerkingtreding van de wet. Er bestaat voor partijen echter een mogelijkheid om daar contractueel van af te wijken en te voorzien dat de nieuwe wet eveneens van toepassing is op contracten afgesloten vóór de inwerkingtreding. 

Indien dat de rechtspositie zou versterken, kan het voor een onderneming interessant zijn om in nieuwe contracten te bepalen dat het nieuwe verbintenissenrecht meteen van kracht is, ondanks het contract wordt afgesloten vóór de inwerkingtreding van de wet.  

Bron: Monard Law