De wettelijke verankering van de ‘anticipatory breach’ (Caluwaerts Uytterhoeven)

Het  Boek 5 ‘Verbintenissen’ van het nieuw Burgerlijk Wetboek werd op 1 juli 2022 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. In dit Boek 5, meer bepaald onder artikel 5.90, tweede lid, wordt een nieuwe ontbindingsmogelijkheid voorzien voor de schuldeiser, de zogenaamde ‘anticipatory breach’. Dit omvat het recht van de schuldeiser om onder bepaalde voorwaarden het contract te ontbinden bij een voortijdige niet – nakoming van zijn schuldenaar:

“In uitzonderlijke omstandigheden kan het contract ook worden ontbonden wanneer het duidelijk is dat de schuldenaar, na te zijn aangemaand om binnen een redelijke termijn voldoende waarborgen te bieden voor de goede uitvoering van zijn verbintenissen, zijn verbintenissen niet tijdig zal nakomen en dat de gevolgen van die niet-nakoming voldoende ernstig zijn voor de schuldeiser.”

Uit de Memorie van Toelichting blijkt dat de wetgever met het verankeren van de anticipatory breach een oplossing wilt bieden voor ‘het probleem van de schuldeiser die voorziet dat een verbintenis, hoewel nog niet opeisbaar, niet zal worden nagekomen’. Indien de schuldeiser reeds vóór het overeengekomen tijdstip voor de nakoming van de verbintenis beseft dat zij niet zal plaatsvinden of goede redenen heeft om zoiets te vrezen, kan hij aldus de overeenkomst voortijdig reeds ontbinden mits inachtneming van de in artikel 5.90, tweede lid nieuw Burgerlijk Wetboek gestelde strikte voorwaarden.

Artikel 5.90 nieuw Burgerlijk Wetboek is evenwel suppletief. Dit betekent dat partijen de voorwaarden voor de ontbinding wegens voortijdige niet-nakoming, zoals bijvoorbeeld het voorhanden zijn van uitzonderlijke omstandigheden, kunnen preciseren of zelfs schrappen. Zij kunnen zelfs de toepassing van de anticipatory breach volledig uitsluiten in hun onderlinge contractuele relatie.

Waakzaamheid bij de toepassing van de anticipatory breach is echter steeds geboden. Het mag niet de bedoeling zijn dat een schuldenaar deze bepaling aangrijpt als een gemakkelijke manier om van zijn verbintenis af te komen. Zo zou de schuldenaar bij zijn schuldeiser bedrieglijk de indruk kunnen wekken dat hij zijn verplichtingen niet zal kunnen uitvoeren, hoewel dit in werkelijkheid niet het geval is. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan de situatie waarbij de verkoper van een onroerend goed zijn koper meldt het goed niet tijdig te kunnen leveren, wanneer hij inmiddels het goed aan een derde persoon kan verkopen voor een hogere prijs.

Boek 5, met inbegrip van de toepassing van de anticipatory breach treedt in werking op de eerste dag van de zesde maand na de bekendmaking, te weten 1 januari 2023.

Bron: Caluwaerts Uytterhoeven