Maatschappelijk verantwoord ondernemen door de lens van ESG: is negeren nog een optie? (Caluwaerts Uytterhoeven)

Auteurs: Ignace Kroos en Olivier Nys (Caluwaerts Uytterhoeven)

Vandaag is het bijna onmogelijk om het concept “ESG” over het hoofd te zien. Maar wat betekent ESG nu precies? Waarom duikt ESG opeens overal op? En voornamelijk, welke impact heeft ESG op (Belgische) bedrijven en welke risico’s lopen deze bedrijven?

De komende maanden zullen we aan de hand van een aantal blogs toelichting geven over ESG, maatschappelijk verantwoord ondernemen en het voeren van een duurzaamheidsbeleid.

Vandaag geven we hiervan het startschot. In deze blog leest u 1) wat ESG precies is, 2) waar ESG opeens vandaan komt, en 3) waarom ESG van belang is (voor uw bedrijf).

ESG: sounds fashionable, niet?

ESG is bijna een modewoord geworden. In praktijk is het een acroniem dat verwijst naar de drie centrale factoren die worden gebruikt om de duurzaamheid en maatschappelijke impact van een bedrijf of onderneming te beoordelen. Deze drie factoren zijn: “Environment”, “Social” en “Governance”. In het verleden sprak men over “Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen”. Samen hebben ze een vergelijkbaar doel, namelijk, het stimuleren van klimaatvriendelijk en sociaal-ethisch ondernemen. Daar waar Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen eerder een bedrijfsmodel is waarbij de bedrijfsactiviteit moet bijdragen tot een betere wereld (denk hierbij bijvoorbeeld aan het outdoormerk Patagonia dat heeft ingezet in een reparatieservice voor haar producten in plaats van verkoop), zal je ESG eerder gecombineerd zien met regelgeving, verplichtingen of rapportering. Maar ESG staat voor meer.

De E: milieu

De E verwijst naar de activiteiten die een bedrijf onderneemt om milieuvriendelijk te handelen.

Dit gaat onder meer over:

• hoe een bedrijf zich inzet voor het tegengaan van klimaatverandering;
• welke maatregelen neemt een bedrijf om CO2-uitstoot te verminderen;
• hoe draagt een bedrijf bij aan het behoud van biodiversiteit, verbetering van lucht- en waterkwaliteit, preventie van ontbossing, verantwoord beheer van afval; …

De S: sociaal

De S heeft betrekking tot de relaties van een bedrijf met zijn werknemers, klanten en andere belanghebbenden.

Denk hierbij aan zaken zoals:

• welzijn van medewerkers en het creëren van een veilige werkomgeving;
• inspanningen van het bedrijf om inclusiviteit te bevorderen;
• het stimuleren van betrokkenheid van werknemers; …

De G: bestuur

Het laatste betreft de manier waarop een bedrijf wordt bestuurd en beheerd.

Het gaat hierbij over:

• hoe transparant een bedrijf is over (on)ethische bedrijfspraktijken, onafhankelijkheid van bestuurders en aanwezigheid van interne controlesystemen;
• interne controles en procedures die hiermee gepaard gaan;
• auditcommissies, rechten van aandeelhouders, preventie van omkoping, lobbypraktijken, politieke donaties en bescherming van klokkenluiders; …

ESG: in een oogwenk?

Het lijkt alsof ESG er opeens was. Dit is niet helemaal correct. Wat milieu en klimaat betreft lopen er al besprekingen tussen verschillende naties sinds 1979 (1^ste Wereldklimaatconferentie van Genève). ESG zelf vindt zijn oorsprong in de Agenda 2030 voor Duurzame Ontwikkeling van de Verenigde Naties. Hierbij werden 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen goedgekeurd die op hun beurt de basis legden voor de 10 ESG-principes (o.a. moeten hierbij bedrijven initiatieven nemen om meer verantwoordelijkheid voor het milieu op zich te nemen, het bannen van discriminatie, bestrijden van corruptie, …).

De grote omwenteling kwam er bij het Klimaatakkoord van Parijs. Dit akkoord is naar internationaal recht wettelijk bindend en vergt inspanningen van alle partijen. Dit akkoord zorgde ervoor dat de Europese Unie, als ondertekenende partij van het Klimaatakkoord, verplicht is om actie te ondernemen. Als gevolg hiervan werden in december 2019 een reeks beleidsinitiatieven voorgesteld door de Europese Commissie om Europa klimaatneutraal te maken. De zogenaamde European Green Deal zag het levenslicht.

Om haar klimaatdoelstellingen te bereiken in het kader van de Green Deal, stelde de Europese Unie een arsenaal aan regelgeving op. Deze regelgeving staat vandaag bekend onder het containerbegrip ESG (o.a. NFRD, CSRD, CSDDD, … hiervoor verwijzen we naar latere blogs).

ESG: waarom ook weer?

In de snel veranderende wereld van vandaag worden bedrijven niet langer alleen beoordeeld op hun financiële prestaties. Investeerders, consumenten en regelgevers kijken steeds vaker verder dan winstmarges en inkomsten om de bredere impact van een bedrijf op de maatschappij en het milieu te beoordelen. Zo geven investeerders steeds meer voorrang aan bedrijven die de intentie hebben om positieve sociale en milieueffecten te genereren. Uit onderzoek blijkt dat in Europa in 2022 ruim 12 miljard euro naar duurzame beleggingen ging. Ook consumenten zijn beter geïnformeerd en meer waardengedreven dan ooit tevoren. Velen nemen aankoopbeslissingen op basis van de ecologische en sociale verantwoordelijkheid van een bedrijf. Dit heeft tot gevolg dat duurzaamheid een marketinginstrument is geworden.

Tenslotte voeren regeringen en (voornamelijk) de Europese regelgever een beleid dat meer en meer gericht is op het bevorderen van transparantie en verantwoording in ESG-praktijken. De invoering van de Rapporteringsrichtlijn (CSRD) alleen zal tot gevolg hebben dat ruim 2300 Belgische bedrijven verplicht zullen worden om te rapporteren over hun duurzaamheidsprestaties. Maar het gaat verder. Het is te verwachten dat bedrijven die onder deze rapporteringsverplichting vallen, vaker hun contractpartijen zullen kiezen op basis van hun duurzaamheidsbeleid. Hierdoor evolueren ESG-overwegingen van “nice-to-have” naar een essentieel zakelijk belang.

Besluit

ESG zal ongetwijfeld mee vorm geven aan de manier waarop bedrijven gaan werken. Zo moedigt ESG bedrijven aan om verantwoordelijk om te gaan met milieu, maatschappij en bestuur. Door de invoering van nieuwe regels en wetgeving verandert het aanmoedigend karakter van deze initiatieven al snel naar verplichtingen voor bedrijven. Dit leidt tot potentiële risico’s en aansprakelijkheden voor bedrijven en bedrijfsleiders.

Om dit in kaart te brengen zullen we deze risico’s aan de hand van zeer gerichte blogs verder uiteenzetten. Zo zullen we onder meer toelichting geven over de rapporteringsverplichting. Verder zullen we de commerciële risico’s voor bedrijven analyseren, potentiële bestuurdersaansprakelijkheden bestuderen en nagaan welke impact ESG kan hebben op fusies en overnames van bedrijven.

Bron: Caluwaerts Uytterhoeven