Is uw privévermogen in gevaar in geval van bestuurdersaansprakelijkheid!? (Deloitte)

Auteur: Thomas Storme (Deloitte)

Als bestuurder neemt u vaak moeilijke (financiële) beslissingen en draagt u een grote verantwoordelijkheid. Als u een beslissing zou nemen die slecht uitdraait, of als u nalaat een beslissing te nemen die zich opdringt, kan u hiervoor aansprakelijk worden gesteld.

Wanneer is er sprake van bestuurdersaansprakelijkheid?

Bestuurdersaansprakelijkheid is de persoonlijke aansprakelijkheid van een bestuurder voor foutieve handelingen die hij in de uitvoering van zijn bestuursmandaat heeft gesteld of heeft nagelaten om te stellen. Deze aansprakelijkheid kan zowel burgerrechtelijk als strafrechtelijk zijn. Strafrechtelijke aansprakelijkheid veronderstelt een inbreuk op het strafrecht. Burgerrechtelijke aansprakelijkheid ontstaat wanneer het (niet-)handelen van een bestuurder de grenzen van het redelijke te buiten gaat en dus een inbreuk vormt op de algemene zorgvuldigheidsnorm. Hierbij wordt rekening gehouden met de aard van de onderneming en de concrete situatie. Daarnaast bestaan er ook specifieke wettelijke bepalingen die in een (burgerrechtelijke) bestuurdersaansprakelijkheid voorzien, bv. in het kader van een faillissement of inbreuken op de vennootschapswetgeving of de boekhoudwetgeving.

De strafrechtelijke en burgerrechtelijke aansprakelijkheid lopen niet gelijk. Niet elke burgerrechtelijke aansprakelijkheid zal ook tot strafrechtelijke aansprakelijkheid leiden. Het omgekeerde is meestal wel het geval; in de regel zal de strafrechtelijke aansprakelijkheid ook aanleiding geven tot burgerrechtelijke aansprakelijkheid.

Gevolgen van burgerrechtelijke bestuurdersaansprakelijkheid

Ingeval een rechtbank zou oordelen dat u als bestuurder aansprakelijk bent, zal u met uw privévermogen instaan voor de schade die hieruit volgt. Het uitoefenen van uw bestuursmandaat via vennootschap biedt geen oplossing aangezien het uw persoonlijke fout is waarvoor u aansprakelijk wordt gesteld.

Wettelijke aansprakelijkheidsbeperking

In het nieuwe Wetboek van vennootschappen en verenigingen is er een wettelijke beperking ingevoerd op de bestuurdersaansprakelijkheid ten gevolge van een toevallige lichte fout. Deze beperking varieert in functie van de omzet en het balanstotaal van de onderneming waarin u een bestuursmandaat hebt opgenomen, gaande van 125.000 EUR tot 12.000.000 EUR. Het toepassingsgebied van deze beperking is echter beperkt aangezien ze enkel geldt voor een toevallige lichte fout.

Bescherming tegen bestuurdersaansprakelijkheid

Er zijn een aantal maatregelen mogelijk om uw privévermogen te beschermen tegen de financiële gevolgen van een bestuurdersaansprakelijkheid.

• Verzekering: u kan als bestuurder een verzekering aangaan zodat de verzekeraar de financiële gevolgen draagt die voortvloeien uit uw bestuurdersaansprakelijkheid. Deze verzekering kan ook worden aangegaan door de onderneming waarin u een bestuursmandaat opneemt. Het bedrag van de tussenkomst van de verzekeraar, alsook de hoogte van de toepasselijke franchise, zal een impact hebben op de premielast. Dergelijke verzekering beschermt u enkel tegen de financiële gevolgen van uw bestuurdersaansprakelijkheid en dus niet tegen een eventuele strafrechtelijke veroordeling. Bovendien zijn bepaalde fouten uitgesloten van dekking, zoals bv. fraude.
• Huwelijksvermogensstelsel: schulden die voortvloeien uit bestuurdersaansprakelijkheid zijn niet enkel te verhalen op het eigen vermogen van de echtgenoot-bestuurder maar ook, binnen bepaalde grenzen, op de huwgemeenschap. Wenst u dit te vermijden, dan kiest u best voor het stelsel van scheiding van goederen.
• Onbeslagbaarheid gezinswoning: via een notariële verklaring kan u uw gezinswoning beschermen tegen beroepsschulden (inclusief bestuurdersaansprakelijkheid), voor zover deze zijn ontstaan na het afleggen van de notariële verklaring. De onbeslagbaarheid is enkel mogelijk voor de gezinswoning waarvan u privé eigenaar bent, al dan niet samen met uw partner. De onbeslagbaarheid is echter niet onbeperkt: Vormt de bestuursfout waarvoor u aansprakelijk bent gesteld tevens een strafrechtelijke inbreuk, dan is de onbeslagbaarheid niet van toepassing.
• Tijdig vermogen overdragen: zeker wanneer het risico op bestuurdersaansprakelijkheid groot is gelet op de sector waarin u actief bent, kan het zinvol zijn om tijdig uw vermogen over te dragen zodat eventuele schuldeisers er geen aanspraak meer kunnen op maken. Wanneer u gehuwd bent, kan u opteren voor een schenking tussen echtgenoten. Dergelijke schenking is steeds herroepbaar, bijvoorbeeld wanneer het risico op bestuurdersaansprakelijkheid zich niet langer manifesteert. Andere schenkingen dan deze tussen echtgenoten zijn niet éénzijdig herroepbaar, maar u kan wel op voorhand voorzien dat de schenking zal worden ontbonden indien u binnen een vooraf bepaalde periode niet aansprakelijk wordt gesteld.
• Vrijwaring: de onderneming waarin u een bestuursmandaat opneemt, kan haar eigen bestuurders niet vrijwaren voor aansprakelijkheid. Vrijwaring kan wel door een andere onderneming worden gegeven indien deze laatste hierbij belang heeft.

Conclusie

Het risico op bestuurdersaansprakelijkheid schuilt voor elke ondernemer om de hoek. De voorzichtige ondernemer zal maatregelen nemen om dit risico in te perken. Better safe than sorry.

Bron: Deloitte