Hoofdelijke aansprakelijkheid van de beherende vennoot in een gewone commanditaire vennootschap (aternio)

Auteur: Johan Lemmens (aternio)

Ondernemers kiezen voor een commanditaire vennootschap (afgekort CommV) omwille van de flexibele vennootschapsvorm, de juridische gevolgen van het statuut van beherend vennoot worden echter vaak onderschat.

In een CommV genieten stille vennoten beperkte aansprakelijkheid. Voor beherende vennoten ligt dat evenwel heel anders: zij kunnen persoonlijk worden aangesproken voor alle schulden van de vennootschap, ook bij faillissement. Een recent gepubliceerd arrest van het Hof van Beroep Antwerpen brengt dit scherp in beeld.

Wat is een CommV en wie is aansprakelijk?

Een CommV is een vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid waarbij men twee types vennoten onderscheidt:

• beherende (of gecommanditeerde) vennoten: zij besturen de vennootschap en zijn onbeperkt en hoofdelijk aansprakelijk voor alle verbintenissen; én
• stille (of commanditaire) vennoten: zij brengen enkel kapitaal in en zijn slechts aansprakelijk ten belope van hun inbreng.

Deze verdeling is wettelijk verankerd in artikel 4:22, lid 3 van het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV). De aansprakelijkheid van de beherende vennoot strekt zich uit tot alle verbintenissen, ongeacht hun oorzaak of ontstaanstijdstip. Dit geldt met andere woorden ook voor belastingschulden die ontstaan zijn vóór de toetreding als beherende vennoot.

De benoeming en uittreding van de beherende vennoten van een Comm.V. worden openbaar gemaakt. De identiteit van de stille vennoten daarentegen wordt niet geopenbaard indien zij hun inbreng bij de oprichting volledig hebben gestort.

Beherend vennoot: wie is dat eigenlijk?

Niet iedereen die actief is binnen de commanditaire vennootschap is automatisch een beherend vennoot. Volgens vaste rechtspraak en rechtsleer:

• is een persoon pas beherend vennoot indien hij als vennoot tot de vennootschap is toegetreden; en
• is de uitoefening van bestuursdaden niet voldoende om het statuut van beherende vennoot te verkrijgen, anders gezegd een zaakvoerder zonder inbreng wordt niet als beherend vennoot beschouwd.

Let wel op, als de naam van de stille vennoot wordt opgenomen in de vennootschapsnaam is de stille vennoot ook hoofdelijk aansprakelijk voor alle verbintenissen van de vennootschap.

Rechtspraak in de kijker: HvB Antwerpen, 21 maart 2024

In deze zaak had een stille vennoot een lening verstrekt aan de vennootschap. Na het faillissement van de CommV, vorderde deze terugbetaling, niet enkel van de curator maar ook van de beherende vennoot.

Het Hof oordeelde dat de stille vennoot kon optreden als derde schuldeiser en een terugvorderingsrecht had. De beherende vennoot was hierbij hoofdelijk aansprakelijk op grond van de vennootschapswetgeving. Een afzonderlijke overeenkomst tussen stille en beherende vennoot was niet nodig: de vordering van de stille vennoot vloeide voort uit de verbintenis van de vennootschap.

Volgens artikel 4:26 WVV kan een beherende vennoot pas persoonlijk worden veroordeeld nadat de vennootschap zelf is veroordeeld. Dit kan wel in éénzelfde vonnis. In het arrest was dat het geval: het faillissement van de CommV werd vastgesteld én de beherende vennoot werd veroordeeld.

Cassatievisie: vermenging vennoot – vennootschap bij faillissement

Het Hof van Cassatie gaat zelfs nog verder: het acht de persoon van de beherende vennoot zodanig versmolten met de CommV, dat wanneer de vennootschap failliet gaat, de faillissementsvoorwaarden automatisch vervuld zijn voor de beherende vennoot (Cass., 19 februari 1993, Arr.Cass. 1993, 228).

Dat impliceert dat de beherende vennoot meegetrokken wordt in het faillissement, tenzij hij tijdig uittreedt en die uittreding correct publiceert in het Belgisch Staatsblad. Pas dan vervalt zijn aansprakelijkheid voor toekomstige schulden, inclusief belastingschulden.

Aandachtspunten bij een CommV-structuur

Voor beherende vennoten:

• Wees je bewust van je onbeperkte persoonlijke aansprakelijkheid.
• Zorg voor een duidelijke uittredingsprocedure met publicatie in het Belgisch Staatsblad, zo nodig voorafgaand aan een risicotransactie.

Voor stille vennoten:

• Een lening aan de vennootschap kwalificeert je niet automatisch als beherende vennoot.
• Wees zorgvuldig in je interne rol: wie bestuursdaden stelt of zijn naam in de vennootschapsnaam laat opnemen, kan toch aansprakelijk worden gesteld.

Conclusie

Het statuut van beherend vennoot is geen formaliteit in een CommV en kan ingrijpende gevolgen hebben. De wetgever én de rechtspraak benadrukken de hoofdelijke en onbeperkte aansprakelijkheid van deze vennoten.

Zoals blijkt uit het arrest van het Hof van Beroep Antwerpen kan ook een terugvordering door een stille vennoot via deze route verlopen. Een nauwkeurige kwalificatie van de rol van de vennoten is dus essentieel, zowel voor de bescherming van stille investeerders als voor de hoofdelijke en onbeperkte aansprakelijkheid van zaakvoerders.

Bron: aternio