Gewijzigd vennootschapsrecht biedt nieuwe mogelijkheden bij familiale opvolging (Lemon Consult)

Auteur: Dieter Bossuyt (Lemon Consult)

Publicatiedatum: 29/05/2019

Op 1 mei is het nieuwe vennootschapsrecht in werking getreden. Heel wat spelregels zijn versoepeld en bieden nieuwe mogelijkheden om de opvolging binnen uw familiebedrijf nog meer op maat te organiseren.

In een vorige bijdrage lichtten we reeds de belangrijkste nieuwigheden van het vernieuwde vennootschapsrecht toe. Het loont evenwel de moeite om even in te zoomen op de gevolgen voor wie z’n familiebedrijf wenst over te laten aan de volgende generatie.

Duidelijkheid voor wie vruchtgebruik voorbehoudt

Wanneer aandelen van een onderneming worden overgedragen aan de volgende generatie (bv. via een schenking), komt het frequent voor dat de pater of mater familias zichzelf het vruchtgebruik op de aandelen voorbehoudt. Op die manier wenst men controle over de vennootschap te behouden en zich te verzekeren van de dividenden die in de toekomst worden uitgekeerd.

Evenwel stelt zich de vraag wie de stemrechten op de algemene vergadering kan uitoefenen die aan de aandelen verbonden zijn, wanneer deze gesplitst zijn in een vruchtgebruik en blote eigendom. De oude vennootschapswetgeving zweeg hier in alle talen over. Het verdiende dan ook aanbeveling om statutair te bepalen wie over welke rechten beschikt.

Vanuit de optiek om controle over de vennootschap te behouden werd in de statuten dan ook veelal bepaald dat het stemrecht steeds door de vruchtgebruiker wordt uitgeoefend. Zo behoudt de vruchtgebruiker van de aandelen controle over het vennootschap. Anderzijds kan bij een dergelijke clausule dan weer de vraag worden gesteld of de rechten van de blote eigenaar niet te veel worden uitgehold, waardoor deze bepaling mogelijks zou kunnen worden aangevochten.

De problematiek is onder het nieuwe vennootschapsrecht van de baan. De nieuwe wetgeving bepaalt uitdrukkelijk dat, “tenzij de statuten, een testament of een overeenkomst anders bepalen, de vruchtgebruiker van effecten, alle aan die effecten verbonden rechten uitoefent”. Einde discussie dus.

Overdracht op maat via gemoduleerd stem- en dividendrecht

Misschien is het bij een overdracht van aandelen helemaal niet (meer) nodig om het vruchtgebruik voor te behouden. Het nieuwe vennootschapsrecht laat immers toe dat de stem- en dividendrechten die aan de aandelen verbonden zijn, worden gemoduleerd. Het principe ‘één aandeel, één stem”, wordt immers verlaten. Zo kan u naar eigen goeddunken bepalen wie welke rechten bezit.

Stel: uw dochter wenst het bedrijf dat u vele jaren terug hebt opgericht en uitgebouwd, verder te zetten. Zij zal voortaan de dagdagelijkse leiding nemen, maar u wenst nog een oogje in het zeil te houden. Voor belangrijke beleidsbeslissingen wenst u nog te beschikken over een vetorecht. Tevens wenst u nog een (beperkt) deel van de toekomstige dividenden te ontvangen.

Om deze doelstellingen te realiseren zouden er in de vennootschap 2 categorieën van aandelen kunnen worden gecreëerd: bijvoorbeeld 99 A-aandelen en 1 B-aandeel. De 99 A-aandelen worden in volle eigendom overgedragen aan uw dochter, hetzij via een verkoop, hetzij via een schenking. U behoudt dus zelf slechts 1 aandeel (het B-aandeel), maar in de statuten van de vennootschap kan bijvoorbeeld bepaald worden dat dit ene aandeel enerzijds 50% van de stemrechten op de algemene vergadering vertegenwoordigt en anderzijds recht geeft op 20% van de dividenden.

Door daarnaast statutair te bepalen dat belangrijke beleidsbeslissingen door de algemene vergadering moeten worden genomen, beschikt u over het beoogde vetorecht.

De vermogensopbouw die in de vennootschap wordt gerealiseerd door de inspanning van uw dochter, komt quasi integraal aan haar toe, vermits zij 99% van de aandelen bezit.

Dit is slechts één voorbeeld van hoe het nieuwe vennootschapsrecht aangewend kan worden om de overdracht van uw familiebedrijf op úw maat te organiseren. De varianten en toepassingsmogelijkheden zijn echter legio.

Wordt u in de nabije of verre toekomst geconfronteerd met een familiale opvolging? Lemon Consult bekijkt graag samen met u hoe u dit het best aanpakt en hoe u zich daarop het best kan voorbereiden.

Lees hier het originele artikel