De zin van verklaringen en waarborgen bij een aandelenoverdracht (Intinya Law)

Auteur: Sofie Mombaerts (Intinya Law)

Gebrek aan een wettelijke bescherming voor een koper van aandelen

Een klassieke koop-verkoopovereenkomst van aandelen bevat doorgaans tal van verklaringen en waarborgen, ook wel “representations & warranties” genoemd. De lijst oogt vaak indrukwekkend en is meer dan eens een bron van discussie bij de onderhandeling van een overname. Waarom zijn deze verklaringen en waarborgen zo belangrijk voor een koper van aandelen?

Welnu, een koper van aandelen koopt juridisch gezien louter de aandelen, niet meer en niet minder. De wettelijke bescherming van de koper tegen een niet-conforme levering of verborgen gebreken, strekt zich dan ook enkel uit tot het juridische voorwerp van de koop-verkoop, met name de aandelen. In die zin zal een koper van aandelen dan ook enkel door de wet beschermd worden indien de aandelen niet zouden geleverd worden of een gebrek zouden vertonen (bv. indien het stemrecht of recht op winstuitkering zou beperkt zijn).

Economisch gezien koopt een koper van aandelen evenwel niet louter de aandelen, maar in het bijzonder het onderliggende vermogen van de vennootschap. Daarbij zal de koper uitgaan van een aantal assumpties over dat onderliggende vermogen, die vaak geleid hebben tot de bereidheid van de koper om de overeengekomen prijs voor de aandelen te  betalen. Zo zal de koper bijvoorbeeld de bevestiging willen dat de jaarrekening van de vennootschap een getrouw beeld geeft over de financiële positie, de activa en passiva en het resultaat van de vennootschap, dat er geen lopende geschillen zijn, dat er geen stedenbouwkundige overtredingen werden begaan, dat er geen achterstallige fiscale of sociale schulden zijn, etc. Gewoonlijk zal de koper dus vragen dat de verkoper deze zaken bevestigt: dat zijn de verklaringen en waarborgen.

Bevestiging in de rechtspraak

Recent gepubliceerde rechtspraak bevestigt het principe dat een minwaarde in het vermogen van de vennootschap geen aanleiding geeft tot een vergoedingsplicht van de verkoper wegens een verborgen gebrek (Ond. Leuven 27 september 2021, TRVRPS 2024, afl. 1, 100). In het voorliggende geval werd een koper van aandelen na de overname geconfronteerd met fiscale aanslagen enerzijds en diverse vorderingen van schuldeisers met betrekking tot de activiteiten van de vennootschap vóór de overname anderzijds. In die context meende de koper van de aandelen dat de betaalde overnameprijs te hoog was. De rechtbank oordeelde echter dat de koper geen beroep kon doen op de wettelijke vrijwaringsplicht voor verborgen gebreken omdat de aandelen geen gebreken vertoonden.

Dit is bij uitstek een situatie waar contractuele verklaringen en waarborgen een uitweg hadden kunnen bieden. Zo had de koper bijvoorbeeld contractueel kunnen bedingen dat de verkoper aansprakelijk zal gesteld worden voor alle fiscale en andere schulden die opduiken welke niet uit de jaarrekening blijken. De overnameovereenkomst bevatte wel een aantal verklaringen en garanties, maar de rechtbank oordeelde in dit geval dat niet vast stond dat deze geschonden waren.

In de praktijk stellen wij vast dat de rechtspraak eerder streng is voor kopers. Zo wordt van een koper verwacht dat hij, al dan niet met bijstand van financiële of juridische deskundigen, zichzelf informeert over de vennootschap en haar vermogen vooraleer hij de aandelen verwerft. Aan de hand van dergelijk onderzoek, in het jargon “due diligence” genoemd, zal de koper een oordeel vellen over de wenselijkheid van de koop-verkoop van de vennootschap tegen de voorziene prijs.

Toekomstige wijzigingen op til?

Tot slot nog een bedenking over het toekomstig recht.

Op 16 april 2024 werd een wetsvoorstel ingediend in het Parlement waarin onder meer het kooprecht zou worden hervormd. Het nieuwe kooprecht zou voorzien in een algemene verbintenis voor een verkoper tot een conforme levering van goederen. Dit is een samensmelting van de vroegere verbintenis tot levering van het goed (artikel 1604 e.v. oud BW) en de verbintenis tot vrijwaring voor verborgen gebreken (art. 1641 e.v. oud BW). Onder het nieuwe recht zou een verkoper niet alleen aansprakelijk zijn indien het goed niet beantwoordt aan wat de overeenkomst bepaalt, maar ook aan wat de koper redelijkerwijze kon verwachten. De redelijke verwachtingen van de koper zijn te bepalen door de wet, de gebruiken, goede trouw, de aard van het verkochte goed, de hoedanigheid van de koper en het geheel van de omstandigheden. Dit kan op het eerste gezicht gelezen worden als een uitbreiding van de bestaande verplichting in hoofde van de verkoper om een goed te leveren dat in overeenstemming is met de overeenkomst.

Kan men stellen dat een koper van aandelen redelijkerwijze kan verwachten dat het onderliggende vermogen van de vennootschap aan bepaalde eisen voldoet? Zal de rechtspraak met andere woorden evolueren in de richting van een wettelijke bescherming van de koper van aandelen in geval het onderliggende vermogen van de vennootschap is aangetast?

Bron: Intinya Law