De afschaffing van het principe “one share, one vote” of de kunst van het compromis (Deminor)

Vennootschappen & Verenigingen | 22 april 2019

Auteur: Stéphanie Abiraad (Deminor)

Publicatiedatum: 07/03/2019

Op 28 februari 2019 heeft het Parlement het langverwachte Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (hierna “WVV”) goedgekeurd. Deze goedkeuring is het resultaat van een wetgevende – maar ook politieke – saga die enkele maanden heeft geduurd.

De tekst, die herhaaldelijk door de Raad van State is bekritiseerd, is het onderwerp geweest van meer dan 500 ingediende amendementen en heeft verschillende tegenslagen gekend, waarvan de belangrijkste de onzekerheid in verband met het aftreden van de regering in december 2018 is.

De krappe meerderheid (slechts 68 van de 117 uitgebrachte stemmen), de vele meningsverschillen en de kritiek die afgelopen donderdag tijdens de plenaire vergadering zijn gehoord, wijzen op een verrassend gebrek aan consensus over een dergelijke cruciale hervorming.

De modernisering van ons vennootschapsrecht was inderdaad een noodzaak geworden voor de managers en aandeelhouders van KMO’s, die al lang om meer flexibiliteit en concurrentievermogen vroegen.

Deminor is dan ook verheugd over de goedkeuring van het WVV in plaats van het Wetboek van Vennootschappen van 1999, waarvan sommige bepalingen achterhaald waren.

In dit opzicht worden veel veranderingen verwacht voor Belgische bedrijven, waaronder de volgende wijzigingen:

de bepalingen betreffende vennootschappen en verenigingen in dezelfde code samen te brengen;
beperking van het aantal vennootschapsvormen en verenigingen;

grondige hervorming van de BVBA, die BV wordt en bestemd is om het “default”-regime voor de ondernemingen van morgen te worden: afschaffing van het minimumkapitaal, keuze van het bestuursorgaan, mogelijkheid om ontslag te nemen en uitsluiting van het vermogen van de onderneming, enz. (wij hebben deze onderwerpen reeds behandeld in eerdere artikels hier en hier).

Er is echter een bijzonder gevaarlijke grijze zone in de hervorming, namelijk de afschaffing van het beginsel van gelijkheid van aandeelhouders “één aandeel, één stem”. Tot nu toe was dit principe een belangrijk onderdeel van het Belgische vennootschapsrecht.

In niet-beursgenoteerde BV’s en NV’s is het nu mogelijk om categorieën van meervoudige stemgerechtigde aandelen te creëren, zonder enige beperking van het aantal stemmen dat sommige aandelen kunnen ontvangen in vergelijking met andere.
In beursgenoteerde vennootschappen kunnen de statuten een dubbel stemrecht van loyaliteit toekennen aan aandelen op naam die gedurende ten minste twee jaar op naam worden gehouden.

Deminor was sterk gekant tegen elke aanval op de aandeelhoudersdemocratie en stuurde op 15 oktober 2018 een open brief naar de minister van Justitie, de voorzitter van het parlement en de voorzitter van de betreffende parlementaire commissie (u kunt deze open brief hier lezen). Bij deze gelegenheid kreeg Deminor de steun van het International Corporate Governance Network (ICGN) en Eumedion, organisaties die institutionele beleggers samenbrengen die bijna 40.000 miljard dollar aan beheerd vermogen vertegenwoordigen.

Het bezwaar van Deminor had juist betrekking op de mogelijkheid voor beursgenoteerde vennootschappen om in hun statuten het principe van dubbel stemrecht met een twee derde meerderheid op te nemen, bij wijze van uitzondering op de driekwart die vereist is voor elke andere wijziging van de statuten.

Bovendien bevatte de oorspronkelijke tekst van het wetsontwerp een overgangsbepaling op grond waarvan beursgenoteerde ondernemingen gedurende de eerste maanden na de inwerkingtreding van het WVV het dubbele stemrecht met een gewone meerderheid van 50% konden aannemen.

Hoewel Deminor gelukkig de afschaffing van de overgangsmaatregel heeft verkregen, blijft het een feit dat de drempel van twee derde – die in de aangenomen tekst van de wet wordt gehandhaafd – en het beginsel van het dubbele stemrecht zelf de rechten van minderheidsaandeelhouders ernstig ondermijnen en de meerderheidsaandeelhouder in staat stellen zijn zeggenschap te vergroten zonder extra middelen in te brengen en dus zonder de risico te dragen die uit deze positie voortvloeien.

Dit is des te betreurenswaardiger omdat in oktober 2018 een eerste amendement is ingediend om de noodzakelijke meerderheid terug te brengen tot 75% om discriminatie van niet-beursgenoteerde ondernemingen en andere wijzigingen van de statuten te voorkomen. Dit amendement, voorgesteld door de cdH-groep, is in eerste lezing door de bevoegde parlementaire commissie aangenomen. Vervolgens verklaarde het kabinet van minister Geens dat dit een materiële fout was en dat het amendement vakkundig uit de in tweede lezing aangenomen tekst was verdwenen.

Vreemd genoeg werd hetzelfde amendement, toen het op 20 februari 2019 door de NV-A in de plenaire vergadering werd ingediend, door alle andere fracties verworpen, met inbegrip van de cdH, die argumenteerden ter ondersteuning van het soortgelijke amendement, dat “de invoering [van dubbel stemrecht] in een bestaande onderneming dreigt zulks het heersende vennootschappelijke evenwicht te verstoren en de minderheidsaandeelhouders te benadelen” en het is dus “belangrijk dat men daartoe beslist met een supermeerderheid van 75%, veeleer dan met een tweederdemeerderheid”.

Het is betreurenswaardig dat deze puur politieke kwesties en onderhandelingen zo’n grote invloed hebben gehad op de aanneming van een aantal bepalingen die de komende jaren zeker gevolgen zullen hebben voor onze economie. Laten we echter positief blijven: Deminor is verheugd over het resultaat van deze hervorming, waarvan het belang en het nut buiten kijf staat.

Het WVV zal geleidelijk van kracht worden over een periode van meer dan vier jaar:

met ingang van 1 mei 2019 voor nieuwe vennootschappen die op of na die datum zijn opgericht;
vanaf 1 januari 2020: de verplichte bepalingen van het WVV zijn van toepassing op alle ondernemingen en de ondernemingen die hun statuten wijzigen, zijn verplicht om ze in overeenstemming te brengen met het WVV;
uiterlijk op 1 januari 2024: alle ondernemingen moeten hun statuten in overeenstemming brengen met het WVV.

Vanaf 1 mei 2019 kunnen ondernemingen die dat wensen hun statuten wijzigen en alle bepalingen van het WVV vooraf toepassen.

Het is dus mogelijk dat sommige beursgenoteerde ondernemingen dit jaar al een buitengewone algemene vergadering bijeenroepen om hun statuten aan te passen aan het WVV en daarbij te proberen het beginsel van het dubbele stemrecht te integreren.

In ieder geval zal het noodzakelijk zijn om de komende maanden en jaren de AVA van beursgenoteerde ondernemingen in de gaten te houden.

Deminor, gesteund door het ICGN en Eumedion, die institutionele beleggers uit de hele wereld vertegenwoordigen, zal niet nalaten steun te verlenen aan initiatieven die erop gericht zijn de tenuitvoerlegging van een dergelijke maatregel te verhinderen. Wij nodigen ook ondernemingen die het dubbel stemrecht van loyaliteit willen invoeren uit om een dialoog aan te gaan met hun aandeelhouders. Niets staat in de weg van gunstiger voorwaarden voor minderheidsaandeelhouders, waarvoor in sommige verworpen amendementen inspiratie gevonden kan worden.

Voor meer informatie over het dubbel stemrecht, hervorming van het vennootschapsrecht of uw overgang naar het nieuwe regime, aarzel niet om contact op te nemen met Bernard Thuysbaert (bernard.thuysbaert@deminor.com).