De afschaffing van de quasi-immuniteit van de bestuurder: waarom delegatie én compliance nog belangrijker zijn geworden
Mr. Stijn De Meulenaer en mr. Fien Schreurs (Everest)
Webinar op dinsdag 18 februari 2025
Successieplanning anno 2025:
wat wijzigt er?
Mr. Olivier De Keukelaere en mr. Rinse Elsermans (Cazimir)
Webinar op donderdag 24 april 2025
Bestuurdersaansprakelijkheid
na 1 januari 2025:
een handleiding voor de bestuurder
Mr. Joris De Vos en mr. Laurens Engelen (Dentons)
Webinar op dinsdag 25 maart 2025
Conflicten in rechtspersonen
Mr. Vanessa Ramon (Crivits & Persyn)
Webinar op donderdag 9 oktober 2025
Wenst u meerdere opleidingen
te volgen bij LegalLearning?
Overweeg dan zeker ons jaarabonnement
Krijg toegang tot +150 opleidingen
Live & on demand webinars
Voor uzelf en/of uw medewerkers
Contractuele modaliteiten van beleggingsvastgoed
Mr. Ruben Volckaert, mr. Manon De Craene
en mr. Maarten Heyvaert (Bricks Advocaten)
Webinar op donderdag 20 maart 2025
Anticipeer op een mogelijke wijziging in gunstregime familiale vennootschap (Lemon Consult)
Auteur: Lemon Consult
Onder bepaalde voorwaarden kan je de aandelen van je vennootschap schenken met een vrijstelling van schenkbelasting of kunnen deze vererven aan een verlaagd tarief in de erfbelasting. Maar de nieuwe Vlaamse regering zal de voorwaarden hiertoe mogelijks aanscherpen, waardoor het nuttig kan zijn om versneld een planning uit te werken.
Het gunstregime houdt in dat aandelen van familiale vennootschappen geschonken kunnen worden met een vrijstelling van schenkbelasting. In de erfbelasting geldt een verlaagd tarief van 3% in rechte lijn en tussen partners of 7% tussen alle andere personen.
Klassiek worden zuivere holding- en patrimoniumvennootschappen uitgesloten van dit gunstregime. Maar ook managementvennootschappen komen volgens de Vlaamse Belastingdienst (Vlabel) niet in aanmerking. Toch beweegt er hieromtrent de laatste tijd van alles in het fiscale landschap, met dank aan de rechtspraak. Zo kunnen in bepaalde gevallen vastgoed- en managementvennootschappen alsnog genieten van het gunstregime. Wat is er mogelijk?
De ene vastgoedvennootschap is de andere niet…
Opdat een vennootschap kan genieten van het gunstregime bij schenking of vererving dient deze onder andere te voldoen aan de activiteitsvoorwaarde: de vennootschap moet een economische activiteit uitoefenen, met name een nijverheids-, handels-, ambachts- of landbouwactiviteit, of een vrij beroep, én deze economische activiteit moet bovendien reëel zijn. Een vennootschap wordt geacht geen reële economische activiteit te hebben wanneer uit de jaarrekening van minstens één van de drie boekjaren voorafgaand aan de schenking of het overlijden cumulatief blijkt dat:
- de terreinen en gebouwen meer dan 50% uitmaken van het totaal actief
- én de bezoldigingen, sociale lasten en pensioenen maximaal 1,5% van de totale activa uitmaken.
Worden deze parameters overschreden, dan kan je in principe niet genieten van het gunstregime. Wel is het mogelijk om het tegenbewijs te leveren en aan te tonen dat de uitgeoefende activiteit reëel is.
De bedoeling van de decreetgever is steeds geweest om zuivere patrimoniumvennootschappen (die geen reële economische activiteit uitoefenen) van het gunstregime uit te sluiten. Vlabel heeft hierin steeds een strenge lijn gevolgd waardoor ook vennootschappen die wel degelijk een reële economische activiteit uitoefenen (maar ook eigenaar waren van (privaat) vastgoed), uit de boot konden vallen. Lees er hier meer over.
Vlabel heeft echter verschillende malen bot gevangen in de rechtbank en heeft zijn strenge interpretatie moeten bijstellen. Naar aanleiding van verschillende rechtspraak, kan geconcludeerd worden dat volgende vennootschappen met vastgoed alsnog in aanmerking kunnen komen voor het gunsttarief:
- Professionele vastgoedvennootschappen: Vastgoedactiviteiten die op duurzame wijze een maatschappelijke meerwaarde genereren en het louter passief beheer van onroerend goed overstijgen, kwalificeren als een reële economische activiteit. Dit betreft steeds een feitenkwestie waarbij o.a. rekening kan worden gehouden met: de omvang van de vastgoedprojecten, de aanwezigheid van (externe) financiering, de professionele aanpak voor het realiseren of in de markt zetten van deze projecten, het inschakelen van externe diensten,…
Voorbeeld: Jos en Mie zijn beiden aandeelhouder van een vennootschap die op een professioneel georganiseerde wijze bouwprojecten realiseert. De vennootschap koopt panden aan die door Jos worden verbouwd tot appartementen of studentenkamers. Zodra een verbouwproject is gefinaliseerd, worden deze panden ofwel verkocht ofwel verhuurd aan derden. Het volledige beheer van deze appartementen en studentenkamers gebeurt door Mie. De verhuur wordt professioneel en structureel aangepakt via o.a. advertering op een eigen gecreëerde website, het voorzien van een cleaning service en het ter beschikking stellen van meubilair.
- Vennootschappen met een economische activiteit én (privaat) vastgoed: Wanneer de vennootschap een economische activiteit uitoefent, maar hogervermelde parameters worden overschreden, wordt vermoed dat de vennootschap geen reële economische activiteit uitoefent. Het tegenbewijs kan evenwel alsnog worden geleverd. Het maakt hierbij niet uit dat het vastgoed wordt aangewend voor de economische activiteit, voor eigen gebruik of voor verhuur aan derden, zolang maar wordt aangetoond dat de vennootschap een reële economische activiteit uitoefent.
Voorbeeld: Sander en Xavier baten een fietsenwinkel uit via een vennootschap. De vennootschap is eigenaar van een appartementsgebouw met 3 appartementen en een commerciële ruimte (gelijkvloers), waarin de fietsenwinkel gevestigd is. Twee appartementen worden verhuurd aan derden, het derde appartement wordt bewoond door Sander en Xavier. Hoewel uit de jaarrekeningen van de afgelopen 3 jaar blijkt dat de wettelijke parameters werden overschreden, kan worden aangetoond dat de vennootschap een reële economische activiteit uitoefent (m.n. de uitbating van de fietsenwinkel).
- Verhuur van vastgoed binnen de groep: Een vastgoedvennootschap die bedrijfsgebouwen verhuurt aan een vennootschap die deel uitmaakt van dezelfde groep of waarmee zij een consortium vormt, kwalificeert als een familiale vennootschap die een reële economische activiteit uitoefent.
In het verleden kon volgens Vlabel dergelijke intragroepsverhuur enkel kwalificeren als economische activiteit voor zover de vennootschap geen enkel ander onroerend goed bezat. Deze visie werd evenwel niet gevolgd door de Rechtbank van Eerste Aanleg te Gent (Rb. Gent, 9 januari 2024). Concreet was de vennootschap eigenaar van enerzijds bedrijfsvastgoed dat binnen de groep werd verhuurd en anderzijds van de blote eigendom van een niet-verhuurd appartement. Volgens de rechter kan er nog steeds sprake zijn van een reële economische activiteit (en werd dit ook bewezen), ook al wordt de blote eigendom van het appartement niet aangewend voor deze activiteit. Ons kantoor heeft eveneens verschillende positieve attesten bekomen waarbij intragroepsverhuur werd aanvaard als economische activiteit, hoewel er ook onroerende goederen aanwezig waren die niet werden verhuurd binnen de groep (bv. verhuur aan derden). Het aantonen van een reële economische activiteit (interne verhuur van bedrijfsgebouwen) gold als enig relevante criterium. Hieruit blijkt dat er wel eens een kentering zou kunnen zijn in de zienswijze van Vlabel. Voorzichtigheid blijft evenwel steeds geboden.
Voorbeeld: Sandra baat een groot tuincentrum uit via een vennootschap. Tevens is ze eigenaar van een vastgoedvennootschap waarin het gebouw en de aanpalende gronden van het tuincentrum werden ondergebracht. De vastgoedvennootschap verhuurt dit gebouw en de gronden aan haar zustervennootschap (= exploitatievennootschap). Een deel van het gebouw waar het tuincentrum is in ondergebracht wordt evenwel verhuurd aan derden. Zowel de exploitatievennootschap (uitbating tuincentrum) als de vastgoedvennootschap (intragroepsverhuur) kwalificeren in principe als familiale vennootschap.
Zeg niet zomaar ‘managementvennootschap’…
Volgens Vlabel kunnen managementactiviteiten (= bestuursactiviteiten) niet als een economische activiteit worden gekwalificeerd, zodat managementvennootschappen worden uitgesloten van het gunstregime. Dit betekent evenwel niet dat de vennootschap, naast haar managementactiviteiten, geen reële economische activiteit zou kunnen uitoefenen, waardoor de vennootschap alsnog in aanmerking kan komen voor het gunstregime.
Zo oordeelde ook de Rechtbank van eerste aanleg te Gent op 9 april 2024. Een erflater factureerde zijn prestaties als advocaat via zijn advocatenvennootschap aan een advocatenassociatie. Zijn vennootschap was tevens aandeelhouder van en (onbezoldigd) bestuurder in de advocatenassociatie. De erfgenamen vroegen de toepassing van het gunsttarief voor familiale vennootschappen, maar dit werd niet toegestaan. Vlabel voerde aan dat de advocatenvennootschap een managementvennootschap en/of holding is, die geen reële economische activiteit uitoefent, zodat niet kon genoten worden van het gunstregime.
In casu reduceerde Vlabel de vennootschap tot een loutere managementvennootschap en hield hierbij geen rekening met de uitoefening door de vennootschap van de activiteit van advocaat. De rechtbank floot Vlabel hierop terug en concludeerde dat de vennootschap slechts in ondergeschikte mate bestuurder was in de advocatenassociatie. De hoofdactiviteit van de vennootschap was wel degelijk de uitoefening van een vrij beroep, wat ook bleek uit o.a. de omschrijving van het voorwerp in de statuten, de registratie in de KBO, de interne jaarrekening en de facturatie.
De rechtbank was van mening dat er geen twijfel kon over bestaan dat de vennootschap een economische activiteit uitoefende (activiteit van advocaat). Het feit dat zij haar prestaties niet rechtstreeks factureert aan de cliënten doet hier geen afbreuk aan. Anders oordelen zou ertoe leiden dat vennootschappen die exclusief in onderaanneming werken, per definitie geen economische activiteit kunnen uitoefenen. Ook het gegeven dat de vennootschap niet beschikte over een eigen kantoor, secretariaat, telefoonnummer etc., vormt geen beletsel. De kost hiervan werd verrekend in de vergoeding die door de associatie aan de advocatenvennootschap verschuldigd was. De rechtbank was dan ook van oordeel dat er voldaan was aan de voorwaarden om te kunnen genieten van het gunsttarief.
Het uitoefenen van bestuursactiviteiten staat met andere woorden de toepassing van het gunstregime niet in de weg, voor zover de vennootschap daarnaast ook een nijverheids-, handels-, ambachts-, of landbouwactiviteit of een vrij beroep daadwerkelijk uitoefent. Het ene sluit het andere niet uit.
Wat brengt de toekomst?
In het Regeerakkoord 2024-2029 van de Vlaamse Regering wordt vermeld dat inzake fiscaliteit “onrechtmatige achterpoortjes worden gesloten”. Wat hier juist mee wordt bedoeld, is niet helemaal duidelijk, maar de kans lijkt reëel dat zal worden gesleuteld aan het gunstregime voor familiale vennootschappen en ondernemingen.
Meer bepaald is de overdracht van familiale vennootschappen met (privaat) vastgoed een doorn in het oog van Vlabel. Momenteel is dit namelijk een ‘alles-of-niets verhaal’. Indien voldaan is aan alle voorwaarden, zal het gunstregime van toepassing zijn op de gehele waarde van de aandelen van de familiale vennootschap die via schenking of vererving worden overgedragen. Hierdoor worden niet alleen de aandelen, maar achterliggend ook de onroerende goederen die niets met de economische activiteit van de vennootschap te maken hebben, op een fiscaalvriendelijke manier overgedragen. Het is op heden niet mogelijk om de waarde van het privaat vastgoed in de vennootschap buiten beschouwing te laten voor de toepassing van het gunsttarief.
In het verleden werd er al gepoogd om dit fiscale gunstregime voor familiale vennootschappen te hervormen (o.a. voor wat betreft het bezit van privaat vastgoed), evenwel zonder succes. Het valt echter te verwachten dat in de legislatuur 2024-2029 een nieuwe poging zal worden ondernomen.
Wacht dus niet te lang indien je een planning wenst te organiseren met betrekking tot je familiale vennootschap. Afhankelijk van het type vastgoed dat aanwezig is in jouw vennootschap, kan dit wel eens (grote) financiële gevolgen hebben.
Bron: Lemon Consult
» Bekijk alle artikels: Vennootschappen & Verenigingen, Successie & Vermogen