Afspraken tussen aandeelhouders: Hoe legt u deze best vast? (Reyns Advocaten)

Auteur: Steffi Vanhulle (Reyns Advocaten)

Samen een vennootschap oprichten of instappen in een vennootschap. Wat nu? Het is aan te raden om op voorhand enkele afspraken te maken tussen de aandeelhouders om potentiële problemen te vermijden. Bij wet is elke vennootschap verplicht om statuten te hebben. Daarnaast kan u ervoor kiezen om (aanvullende) afspraken vast te leggen in een aparte overeenkomst, de aandeelhoudersovereenkomst.

Waarom is het verstandig om bepaalde afspraken vast te leggen in de aandeelhoudersovereenkomst in plaats van in de statuten?

Statuten versus aandeelhoudersovereenkomst: what’s in a name?

Statuten 

De statuten zijn de grondregels van de onderneming die verplicht moeten worden opgesteld bij de oprichting.  Conform het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen (WVV) moeten de statuten steeds een aantal minimaal verplichte vermeldingen bevatten (o.a. naam, maatschappelijke zetel, datum jaarvergadering, …). Daarnaast omvat het WVV een groot aantal aanvullende bepalingen die gelden voor alle vennootschappen, tenzij er wordt beslist om hiervan af te wijken (o.a. overdraagbaarheid van aandelen, …).

Het essentiële van de statuten is dat ze de rechten en de plichten specificeren van de bij de vennootschap betrokken partijen en de identiteit, de organisatie en de werking van de vennootschap vastleggen.

Aandeelhoudersovereenkomst 

De aandeelhoudersovereenkomst is een onderhandse overeenkomst die de onderlinge verhouding regelt tussen de aandeelhouders. Een aandeelhoudersovereenkomst kent geen vast persoon en geeft u als aandeelhouder de vrijheid – mits inachtneming van enkele wettelijke beperkingen – om onderling afspraken te maken.

Binnen de grenzen van hun individuele rechten kunnen aandeelhouders in principe vrij contracteren over de uitoefening van hun rechten.  De wettelijk verkregen rechten van de aandeelhouders zelf kunnen daarbij niet worden gewijzigd. Dit betekent dat de overeenkomst enkel de partijen verbindt en dat enkel zij hieruit rechten kunnen putten.  Derde partijen kunnen in principe geen rechten putten uit de overeenkomst.

Aangezien een aandeelhoudersovereenkomst niet openbaar wordt gemaakt – in tegenstelling tot de statuten van een vennootschap – zijn partijen vrijer om eventuele (commerciële) afspraken hierin op te nemen (o.a. regels inzake de overdracht van aandelen, niet-concurrentiebeding, stemafspraken, …). Enkel de partijen zijn op de hoogte van de inhoud hiervan.

Eén van de belangrijkste voordelen is dat de afspraken in een aandeelhoudersovereenkomst eenvoudiger te wijzigen zijn dan in de statuten. Statuten kunnen wel worden aangepast, maar enkel mits tussenkomst van een notaris.

Onderlinge verhouding

Hoe verhouden deze twee documenten zich nu tegenover elkaar?  Als hoofdregel geldt steeds dat de statuten voorrang hebben op de aandeelhoudersovereenkomst.

Dit betekent dat besluiten genomen in strijd met de statuten steeds nietig kunnen worden verklaard. Daarentegen zijn besluiten genomen door een vennootschapsorgaan (raad van bestuur of algemene vergadering) in strijd met bepalingen uit de aandeelhoudersovereenkomst geldig. Dit kan evenwel aanleiding geven tot contractuele aansprakelijkheid.

Het is wel zo dat de rechten en plichten die in de aandeelhoudersovereenkomst zijn bedongen, zich enkel richten tot de aandeelhouders die partij zijn in de overeenkomst. De bestuursorganen van een vennootschap zijn hier in principe niet toe verbonden.

Aangezien beide instrumenten een verschillende status en werking hebben, is het belangrijk om voor elke afspraak af te toetsen of deze in de statuten en/of in een aandeelhoudersovereenkomst moet worden opgenomen.

Conclusie?

De wet bepaalt wat er in de statuten moet staan. Bij het opstellen van een aandeelhoudersovereenkomst heeft u meer vrijheid. De keuze tussen het opnemen van afspraken in de statuten en/of de aandeelhoudersovereenkomst is steeds afhankelijk van uw specifieke situatie.

Beide documenten hebben hun voor- en nadelen, elk met hun eigen nuances. Laat u om deze reden professioneel bijstaan bij het opstellen van uw statuten en/of aandeelhoudersovereenkomst. Onze cel vennootschapsrecht begeleidt u hierbij graag.

Opgelet: heeft u uw statuten al aangepast?

Sinds 1 mei 2019 is het nieuwe Wetboek voor Vennootschappen en Verenigingen in werking getreden. Deze wet voorziet dat elke vennootschap opgericht voor de inwerkingtreding ervan haar statuten moet aanpassen tegen 1 januari 2024.

Bron: Reyns Advocaten