Moraliteit, cultuur en fiscaliteit: welke interactie? (Tiberghien)

Auteur: Tayfun Anil (Tiberghien)

Hoe ver reikt de hand van de fiscus wanneer zij botst met culturele tradities, familiale solidariteit of morele bezwaren?

In een recent arrest (Brussel, 6 februari 2025) bevestigt het hof dat de morele onmogelijkheid om een schriftelijk bewijsstuk voor te leggen – bijvoorbeeld vanwege eergevoel – niet volstaat.

Er moet steeds een tegenbewijs worden geleverd op basis van positieve en controleerbare elementen.

Eerdere rechtspraak toont aan dat soms de culturele context wél kan meewegen:

• Libanese context – Brussel 1 april 2014

De familiale solidariteit binnen de Libanese cultuur gaf geloof aan een eenzijdige verklaring over financiële steun, ondersteund door feitelijke gedragingen.

• Islamitische/Iraanse context – Gent 18 december 2012

De islamitische gebruiken rond cashtransacties en wantrouwen ten aanzien van banken werden erkend in de bewijsvoering omtrent Iraanse geldtransfers binnen een familie, ondersteund door feitelijke gedragingen.

• Nigeriaanse context – Gent 9 oktober 2018

Het was aannemelijk dat een Nigeriaanse vrouw, nieuw in België, haar spaargeld initieel thuis bewaarde – in lijn met gebruiken uit haar herkomstland – en tevens steun in contanten ontving van haar vader.

• Turkse context – Antwerpen 11 februari 2020

Leningsovereenkomsten in contanten met handgeschreven ontvangstbewijzen, typisch binnen de Turkse gemeenschap, werden als geldig tegenbewijs erkend, ondanks het ontbreken van bankoverschrijvingen.

Deze uiteenlopende rechtspraak toont aan dat de culturele context in sommige gevallen een rol kan spelen bij de beoordeling van het fiscale (tegen)bewijs. Tegelijk blijkt uit het recente arrest dat morele bezwaren zonder concrete controleerbare elementen niet volstaan als fiscale tegenzet.

Wat betekent dit voor de rechtszekerheid en culturele inclusiviteit van ons belastingrecht? In welke mate dient rekening gehouden te worden met dergelijke culturele gebruiken in een diverse samenleving? Of zou ‘cultureel selectief’ bewijs strikt beoordeeld moeten worden?