Duidelijkheid over het beding van aanwas en de inlegcompensatie (Delboo)

Auteur: Delboo

Publicatiedatum: november 2019

Een beding van aanwas vereist een gelijkaardige levensverwachting en een gelijkwaardige inleg. In geval van een ongelijke levensverwachting werd lange tijd aanvaard dat deze ongelijkheid gecompenseerd werd met een ongelijke inleg. In een standpunt van 19 september 2018 heeft de Vlaamse Belastingdienst (Vlabel) beslist dat deze compensatie niet langer aanvaard wordt. Gevreesd werd voor “oude” aanwasbedingen met inlegcompensatie. Vlabel heeft nu duidelijkheid gebracht voor de aanwasbedingen die afgesloten werden voor 19 september 2018.

Het beding van aanwas

Een beding van aanwas is een overeenkomst tussen twee of meerdere personen waarbij alle partijen een inleg doen van bepaalde goederen en overeenkomen dat de inleg van de eerststervende op het ogenblik van zijn overlijden, van rechtswege zal aanwassen bij de goederen van de andere, overlevende, partij(en).

Om geldig te zijn, dient een beding van aanwas ten bijzondere titel en ten bezwarende titel te zijn. Dit betekent dat het moet gaan over specifieke goederen en dat de kansen van alle betrokken partijen evenwichtig moeten zijn. Het moet gaan om partijen met een gelijkaardige levensverwachting, die een gelijkwaardige inleg doen.

Indien aan deze voorwaarden is voldaan, zal er bij de aanwas van roerende goederen geen belasting geheven worden. Indien het een aanwas van onroerende goederen betreft, zal het verkooprecht verschuldigd zijn.

Standpunt nr. 17044 van 19 september 2018

Omdat de levensverwachting van partijen die een aanwasbeding wensen af te sluiten, niet altijd gelijk is, werd er lange tijd gewerkt met een inlegcompensatie. Dit hield in dat degene die statistisch een grotere kans heeft op overleven een grotere inleg doet, om op die manier de ongelijke levensverwachting te compenseren.

Op 19 september 2018 publiceerde Vlabel echter een standpunt waarin deze veel gebruikte en ruim aanvaarde praktijk onaanvaardbaar werd verklaard. De ongelijkheid qua overlevingskans kan niet worden gecompenseerd door ongelijkheid qua inleg. Vlabel meent dat dit twee verschillende evenwichten zijn, gezien een grotere inleg de kans niet vergroot om de andere partij te overleven. Het gevolg hiervan is dat een beding van aanwas met een inlegcompensatie volgens Vlabel geen overeenkomst ten bezwarende titel is, zodat er erfbelasting zal geheven worden bij uitwerking op het ogenblik van overlijden van één van de partijen.

Vlabel gaf niet aan of dit standpunt van toepassing is op de bedingen van aanwas die werden afgesloten vóór 19 september 2018.

Voorafgaande beslissing 19013 van 27 mei 2019

Een gehuwd koppel, waarvan de vrouw zes jaar jonger is dan haar echtgenoot, die in 2013 een beding van aanwas hadden afgesloten met een inlegcompensatie, stelde aan Vlabel de vraag die iedereen met een aanwasbeding bezighield: is dit standpunt van toepassing op ons “oude” aanwasbeding of niet?

Vlabel stelt dat het standpunt nr. 17044 algemene principes verwoordt die aanvaard zijn in de rechtsleer en de rechtspraak, waardoor de hierboven vermelde redenering ook dient gevolgd te worden voor de overeenkomsten die afgesloten werden voor de publicatie van dit standpunt. Bedingen van aanwas die voor 19 september 2018 met een inlegcompensatie werden afgesloten, zouden volgens Vlabel dus niet langer als een contract ten bezwarende titel worden aanvaard op het ogenblik van overlijden van één van de partijen, waardoor er erfbelasting verschuldigd zal zijn op het ogenblik van dit overlijden. Op deze stelling van Vlabel kwam onmiddellijk veel kritiek.

Sinds 17 september 2019 staat er een aangepaste versie van de voorafgaande beslissing met nummer 19013 op de website van Vlabel. In deze aangepaste beslissing staat het volgende:

“In oudere contracten was het niet ongebruikelijk om een verschil in leeftijd te compenseren door een verschil in inleg. In standpunt 17044 van 9 september 2018 wordt gesteld dat gelijkheid qua overlevingskansen niet kan gecompenseerd worden door ongelijkheid qua inleg. Dat zijn twee verschillende evenwichten. Door een grotere inleg vergroot de kans immers niet om de andere mede-eigenaar te overleven. Gezien het beding van aanwas dateert van voor het standpunt 17044 van 19 september 2018 van de Vlaamse Belastingdienst wordt compensatie in dit geval aanvaard.” (eigen onderlijning)

Vlabel stelt dus duidelijk dat alle bedingen van aanwas die afgesloten werden voor 19 september 2018, niet vallen onder haar strenge interpretatie van de geldigheidsvoorwaarden voor een aanwasbeding, zodat de “oude” aanwasbedingen nog steeds zullen worden aanvaard als een overeenkomst ten bezwarende titel, ook als er gewerkt werd met een inlegcompensatie.

Vlabel schept duidelijkheid

Bedingen van aanwas afgesloten voor 19 september 2018 waarin er een ongelijke inleg is opgenomen ter compensatie van een ongelijke levensverwachting, blijven geldig en worden aanvaard op het ogenblik van overlijden van één van de partijen. Er zal derhalve geen erfbelasting verschuldigd zijn op het ogenblik van overlijden van één van de partijen.

Bedingen van aanwas afgesloten na 19 september 2018 worden enkel nog aanvaard als ze afgesloten worden tussen partijen met een gelijke levensverwachting, die een gelijkwaardige inleg doen. Een ongelijke levensverwachting kan niet langer gecompenseerd worden met een ongelijke inleg. Indien er niet voldaan wordt aan deze voorwaarden, aanvaardt Vlabel niet dat er sprake is van een overeenkomst ten bezwarende titel, zodat er op het ogenblik van overlijden van één van de partijen erfbelasting verschuldigd zal zijn.

Lees hier het originele artikel