5 fouten bij het opzetten van je successieplanning (Lemon Consult)

Auteur: Tom Huyghebaert (Lemon Consult)

1  Te laat starten

Er zijn twee zekerheden in het leven: de dood en belastingen. Een groot vraagteken hierbij is de timing. Uiteraard, en gelukkig maar, weten we niet wanneer we komen te overlijden.

Al te vaak denken mensen pas op latere leeftijd aan successieplanning. Onterecht, want het noodlot kan bij iedereen toeslaan. Een ernstige ziekte of een verkeersongeval spaart immers ook jongere mensen niet.

Bovendien is de tijd helemaal geen bondgenoot bij het opzetten van een successieplanning:

• Voor het opzetten en uitvoeren van een successieplanning moet je handelingsbekwaam zijn. Ben je bijvoorbeeld dementerend, dan kan de notaris geen schenkingsakte of wijzigend huwelijkscontract verlijden, kan je geen testament meer opmaken, etc.

Bij handelingsonbekwaamheid denk je wellicht aan risico’s op oudere leeftijd, zoals dementie. Maar er kunnen zich ook vroeger gebeurtenissen voordoen waardoor je ook op jongere leeftijd blijvend handelingsonbekwaam wordt, bijvoorbeeld door een onomkeerbare coma, ziekte of ongeval.

Het een en ander kan je alvast opvangen door een zorgvolmacht op te maken. De door jou aangeduide personen kunnen dan later in jouw naam nog aan successieplanning doen. Bij een plots overlijden door een ongeval of andere oorzaak is dit echter geen oplossing.

• Sommige stappen hebben nu eenmaal tijd nodig om de gewenste fiscale optimalisatie te bereiken. Voor bepaalde handelingen bestaat er een verdachte termijn. Zo worden bepaalde goederen die kort voor een overlijden zijn geschonken alsnog met erfbelasting belast of wordt er minstens rekening mee gehouden bij de berekening van de erfbelasting op de resterende goederen. Het gaat bijvoorbeeld om volgende zaken:
  • Voor hand- en bankgiften, alsook alle onrechtstreekse schenkingen geldt er een verdachte periode van 3 jaar. Wanneer u dergelijke schenkingen niet laat registreren (= 3% of 7% schenkbelasting betalen), dan zullen de progressieve tarieven erfbelasting (tot 27% tussen partners en in rechte lijn, en tot 55% bij alle anderen) alsnog op het geschonken vermogen verschuldigd zijn.

OPGELET: Er is een wetgevend initiatief om deze verdachte termijn te verlengen naar 5 jaar. Voor de concrete wijzigingen is het nog wachten op de definitieve decreettekst, maar de teneur is duidelijk: u zal vroeger met schenkingen moeten starten. Meer info over de aangekondigde nieuwe fiscale maatregelen vind je hier op onze website.

• • De waarde van onroerende goederen geschonken tijdens de laatste 3 jaar voor een overlijden wordt fictief bij de nalatenschap geteld. De belastbare grondslag wordt zo fictief verhoogd waardoor de verschuldigde erfbelasting op de resterende goederen zal stijgen omdat deze in een hogere belastingschijf terechtkomen (ook ‘opduweffect’ of ‘progressievoorbehoud’ genoemd).
    Om dezelfde reden laat u doorgaans minstens 3 jaar tussen onroerende schenkingen aan dezelfde persoon, zodat opnieuw de laagste belastingschijven toegepast kunnen worden. Dit betekent dat u op tijd moet beginnen schenken.
• Voldoet je onderneming (eenmanszaak of vennootschap) aan bepaalde voorwaarden, dan kan je deze schenken met een vrijstelling van schenkbelasting. Wil je meer weten over de toepassingsvoorwaarden voor dit gunstregime? Hier lees je er meer over.

Belangrijk is wel dat je ook gedurende 3 jaar na de schenking nog aan bepaalde voorwaarden moeten blijven voldoen. Tijdig een planning opzetten is dan ook cruciaal.

Bemerk bovendien dat de voorwaarden voor dit gunstregime mogelijks binnenkort worden aangescherpt, waardoor het nuttig kan zijn om versneld werk te maken van een planning voor je onderneming. Lees hier meer over de mogelijke wijzigingen aan de vrijstellingsregeling.

Het is dus belangrijk om proactief te werk te gaan. Laat je situatie analyseren en zet een plan op om je nalatenschap naar wens te regelen.

2  Geen correct beeld hebben

Over de samenstelling van het vermogen

Mensen denken dat successieplanning enkel weggelegd is voor superrijken, maar dat is onterecht. Integendeel zelfs. Als het vermogen eerder beperkt is, is het net belangrijk om het vermogen aan de juiste personen toe te wijzen. Denk maar aan een koppel dat samen beschikt over een bescheiden spaarboekje. Als een van de partners overlijdt, is het waarschijnlijk belangrijk dat de spaargelden volledig aan de langstlevende toekomen, en niet aan de kinderen.

Bovendien onderschatten veel mensen de omvang van hun vermogen. Wanneer alles opgeteld wordt en er rekening gehouden wordt met de uitkeringen van verzekeringspolissen bij een overlijden, dan ben je mogelijks verrast van het totaalbedrag. Denk bijvoorbeeld aan een lening die door middel van een schuldsaldoverzekering geheel of gedeeltelijk terugbetaald wordt bij een overlijden. In dat geval valt de volledige waarde van de woning in de nalatenschap.

Ook is het belangrijk om een zicht te hebben op de correcte samenstelling (eigendomsverhoudingen) van je vermogen. Dit alles heeft een aanzienlijke impact op de verdeling van het vermogen en op de te betalen erfbelasting. Bemerk dat een goed zicht op de correcte samenstelling van uw vermogen ook helpt om verrassingen te vermijden in geval van een relatiebreuk/echtscheiding.

Over de verschuldigde successiekost

Door een berekening te (laten) maken van de verschuldigde erfbelasting bij een overlijden, creëer je duidelijkheid, zowel voor jezelf als voor je erfgenamen.

Een correct beeld hebben op de erfbelasting helpt ook om in te schatten of je gezin of onderneming al dan niet financieel in de problemen zou komen als je komt te overlijden. Bijvoorbeeld:

• indien er geld uit de vennootschap gehaald moet worden om de erfbelasting te betalen, in welke mate zal dit de cashpositie van de onderneming nadelig beïnvloeden?
• indien er te weinig cash beschikbaar is, zullen roerende of onroerende goederen op korte termijn verkocht moeten worden?

3  Het draait niet alleen rond erfbelasting

Het draait ook om comfort. Voor een gehuwd koppel met kinderen voorziet het wettelijk erfrecht in een eigendomsverdeling tussen de langstlevende echtgenoot en de kinderen in een vruchtgebruik – blote eigendom verhouding.

• Beide partijen kunnen daarbij vragen om een ‘omzetting van vruchtgebruik’. Dit betekent onder meer dat de kinderen kunnen vragen om hun deel uitbetaald te krijgen. De langstlevende echtgenoot/wettelijk samenwonende partner heeft enkel een vetorecht wanneer het over de gezinswoning gaat. Dat dit vervelende gevolgen kan hebben, lees je hier.

• Als de erfgenamen, zowel de langstlevende echtgenoot als de kinderen, in een onverdeeldheid terechtkomen, kan niemand afzonderlijk beslissen om bv. een woning te verkopen. Dit is mogelijk niet gewenst.

4  Niet updaten van je planning

Een successieplanning wordt best op regelmatige basis herbekeken. Zowel de wetgeving, de relaties met of samenstelling van je familie, de samenstelling van je vermogen, je behoeften, enzovoort, blijven immers evolueren.

Herbekijk daarom je planning om de (ongeveer) 5 jaar, en zeker wanneer er een belangrijke wijziging optreedt. Blijven anticiperen is beter dan remediëren.

5  Geen professionele begeleiding

Samenwonen of huwen, het aankopen van je woning of tweede verblijf, het oprichten van een vennootschap, het doen van een bankgift,… Het zijn maar enkele voorbeelden van handelingen die een impact hebben op jouw persoonlijke planning.

Al te vaak merken we dat dergelijke beslissingen (te) snel worden genomen, zonder dat hierover vooraf met een professioneel adviseur wordt overlegd.

Bron: Lemon Consult