Alea iacta est: vernietiging van de wet over de bewaarplicht van telecomgegevens (Catherine Van de Heyning)

Auteur: Prof. dr. Catherine Van de Heyning (UAntwerpen)

Publicatiedatum: 23/04/2021

Het Grondwettelijk Hof heeft op 22 april 2021 de wet over de bewaarplicht van telecomgegevens vernietigd omdat deze voorziet in bulkretentie van locatie – en verkeersgegevens voor het opsporen van misdrijven. Het Grondwettelijk hof volgt daarmee het Europees Hof van Justitie.

Reeds in 2016 had het Hof van Justitie duidelijk aangegeven dat een ongedifferentieerde retentie van locatie – en verkeersgegevens voor het opsporen van misdrijven en de bescherming van de openbare veiligheid in strijd is met het Unierecht, in het bijzonder de bescherming van privacy en persoonsgegevens. In haar prejudiciële vragen suggereerde het Grondwettelijk Hof om deze rechtspraak te milderen of herdenken.

Het Hof van Justitie ging niet in op de uitnodiging van het Grondwettelijk Hof en bevestigde het verbod op een ongedifferentieerde bewaarplicht voor verkeers – en locatiegegevens van elektronische communicatie. Daarentegen nam het HvJ wel het belang van dergelijke gegevens voor strafonderzoeken ernstig en aanvaardde dat bulkretentie wel mogelijk is voor IP-adressen.

In haar arrest van 22 april 2021 stelt het Grondwettelijk Hof zich loyaal op in de grondwettelijke dialoog met het Hof van Justitie. Het Hof ging niet in op de vraag om de dataretentiewet slechts gedeeltelijke te vernietigen of verdragsconfrom te intepreteren. Het Hof meende dat dit niet mogelijk was gezien de basis van de dataretentiewet de ongedifferentieerde retentie is zonder dat er enig onderscheid wordt gemaakt of die bewaarplicht nu geldt voor de toegelaten retentie van identificiatie – en IP – gegevens, of voor de niet toegelaten retentie van verkeers – en locatiegegevens. Het is aan de wetgever om een nieuwe kader uit te denken.

Daarentegen kunnen locatie – en verkeersgegevens nog steeds bewaard worden voor de nationale veiligheid mits dit beperkt blijft tot situaties waar er een reële en ernstige dreiging is: arrest 64/2021 van 22 april 2021 van het Grondwettelijk Hof.

Inlichtingendiensten kunnen dus blijven terrorisme dreigingen monitoren op basis van telecomgegevens.

Lees hier het arrest 57/2021 van het Grondwettelijk Hof van 22 april 2021