Toekenning erfpacht en andere exclusieve rechten door overheid. Impact gelijkheidsbeginsel. Arrest Raad van State 16 mei 2024 (Equator)

Auteur: Steven Van Garsse (Equator)

De toekenning van zakelijke rechten op overheidsgoederen valt meestal niet onder het toepassingsgebied van de overheidsopdrachtenwet. Toch zal men niet snel ontsnappen aan de organisatie van een zekere mededinging. In een recent arrest van de Raad van State wordt zeer gevat het kader geschetst. Het arrest is ook relevant voor het sluiten van andere overheidscontracten. De beginselen van gelijkheid en niet-discriminatie, en van het daaruit voortvloeiende transparantiebeginsel moeten door een overheid in acht worden genomen, onder meer wanneer zij handelt in het kader van het toekennen van een erfpacht aan één inschrijver, met uitsluiting van andere inschrijvers, zo overweegt de Raad.

Het beginsel van gelijke behandeling vereist onder meer dat alle inschrijvers dezelfde kansen krijgen, en impliceert dus dat voor hen allen dezelfde voorwaarden gelden. De transparantieverplichting houdt onder meer in, zonder noodzakelijkerwijs te vereisen dat de procedure van een openbare aanbesteding wordt gevolgd, dat de toewijzende overheid aan elke potentiële inschrijver een passende mate van openbaarheid waarborgt, zodat de erfpacht voor mededinging openstaat en de toewijzingsprocedures op onpartijdigheid kunnen worden getoetst.

Het transparantiebeginsel impliceert aldus dat alle voorwaarden en modaliteiten van de erfpacht duidelijk, precies en ondubbelzinnig worden geformuleerd, opdat, enerzijds, alle behoorlijk geïnformeerde en normaal oplettende inschrijvers de juiste draagwijdte ervan kunnen begrijpen en ze op dezelfde manier kunnen interpreteren, en anderzijds, de toewijzende overheid in staat is om daadwerkelijk na te gaan of de offertes van de inschrijvers beantwoorden aan de criteria die op de betrokken procedure van toepassing zijn.

Wanneer de toewijzende overheid ervoor opteert om, zoals in het betrokken dossier, vooraf toewijzingscriteria bekend te maken, dan moeten die objectief en niet-discriminerend zijn. Gelet op het beginsel patere legem quam ipse fecisti, stellen aldus bekendgemaakte criteria bovendien een grens aan de uitoefening van de beoordelingsbevoegdheid van de betrokken overheid en beletten ze dat die bevoegdheid vervolgens op een willekeurige wijze zou worden uitgeoefend.

Lees hier het arrest