Nieuwe detacheringsregels voor reis-, maaltijd- en verblijfskosten (Odigo Advocaten)

Arbeid & Sociale zekerheid | 9 juli 2020

Auteurs: Kurt Devos en Valerie Demasure (Odigo Advocaten)

Publicatiedatum: 07/07/2020

Sommige cao’s voorzien een toeslag of vergoeding voor reis-, maaltijd- en verblijfskosten voor werknemers die niet dagelijks naar huis kunnen terugkeren. De nieuwe detacheringswet verduidelijk dat de toeslagen of vergoedingen voor reis-, maaltijd- en verblijfskosten die in algemeen verbindend verklaarde cao’s zijn voorzien, slechts moeten worden toegekend aan gedetacheerde werknemers die van en naar hun gewone werkplaats in België reizen en werknemers die van hun gewone werkplaats in België tijdelijk naar het buitenland moeten. Meteen komt een einde aan de discussies over de toepassing van de deze cao’s in geval van detachering.

De detacheringswet van 5 maart 2002 bepaalt de toepasselijke regels voor werknemers die naar België worden gedetacheerd. De werkgever die in België een gedetacheerde werknemer tewerkstelt, is ertoe gehouden, voor de arbeidsprestaties die er worden verricht, de arbeids-, loon- en tewerkstellingsvoorwaarden na te leven die bepaald worden door wettelijke, bestuursrechtelijke of conventionele bepalingen die strafrechtelijk beteugeld worden. De toeslagen die rechtstreeks verbonden zijn aan de detachering worden beschouwd als deel van het loon, voor zover deze niet uitgekeerd worden als vergoeding van onkosten die daadwerkelijk voor de detachering zijn gemaakt, zoals reis-, maaltijd- en verblijfskosten.

Verschillende sectoren schuiven deze vergoedingen van reis-, maaltijd- en verblijfkosten onder de loep. Veelal bepalen cao’s dat dergelijke vergoedingen verschuldigd zijn aan werknemers die tewerkgesteld zijn op een plaats die zo ver van de woonplaats verwijderd is, waardoor men onmogelijk dagelijks naar huis kan terugkeren. Wanneer de arbeidsplaats en de woonplaats niet ver van elkaar verwijderd zijn, moet een dergelijke vergoeding aldus niet worden betaald. Echter was onduidelijk wat gezien wordt als ‘woonplaats’. Is dit het adres waar de gedetacheerde werknemer feitelijk gehuisvest is of is dit het adres waar de betrokken werknemer gedomicilieerd is?

Het begrip ‘woonplaats’ wordt nergens gedefinieerd. Het verschil is nochtans niet onbelangrijk. Wanneer onder ‘woonplaats’ het domicilie wordt begrepen, zijn de vergoedingen van reis-, maaltijd- en verblijfkosten immers steeds verschuldigd in geval van een detachering naar België. Het FOD WASO hield in elk geval rekening met het adres waar de gedetacheerde werknemer is gedomicilieerd om aan het begrip inhoud te geven, en liet pro justitia opstellen. Het FOD keek in de richting van de sociale partners om de cao’s aan te passen indien zij het niet eens waren met haar interpretatie. De onzekerheid over de juiste reikwijdte weerhield sommige rechtbanken en hoven niet om strafrechtelijk te veroordelen, tegen het legaliteitsbeginsel in.

De nieuwe detacheringswet maakt een einde aan de discussie, en bevestigt expliciet dat deze cao’s ook van toepassing zijn op een buitenlandse werkgever. Artikel 5 bepaalt nu dat deze vergoedingen slechts beschouwd worden als arbeids- en loonvoorwaarden voor zover zij betrekking hebben op de reis-, maaltijd- en verblijfkosten die gedetacheerde werknemers maken wanneer zij moeten reizen van en naar hun gewone werkplaats in België, of wanneer zij door hun werkgever tijdelijk vanuit die gewone werkplaats naar een andere werkplaats worden gezonden in binnen- of buitenland. De nieuwe detacheringswet richt zich dus op de plaats van de feitelijke huisvesting, hoewel dit niet met zoveel woorden staat vermeld.