Zijn “loot boxes” toegelaten in games? (Sirius Legal)

Auteur: Andries Hofkens (Sirius Legal)

Publicatiedatum: 04/06/2019

Loot boxes of schatkistjes komen geregeld voor in games. De Belgische Kansspelcommissie maakt zich zorgen over deze loot boxes, maar waarom? En zijn deze loot boxes wettelijk toegelaten? Zeer belangrijk, want als een loot box beschouwd wordt als een kansspel, kan dit verstrekkende gevolgen hebben. Zelfs wanneer het schijnbaar onschuldig verwerkt zit in een videogame.

Skills or luck?

Videogames zijn doorgaans spellen die door spelers gewonnen kunnen worden op basis van hun kennis, inzicht, snelheid of behendigheid. Spelers nemen het op tegen andere spelers of tegen de AI van het videogame. Maar het gameconcept bevat dikwijls ook een gelukselement. Winstkansen kunnen afhankelijk gemaakt worden van de progressie van de speler, van de prestaties van de speler of gewoonweg op basis van het toeval (“random number generator” of “RNG”).

Loot boxes

Er is de laatste jaren ook een toename geweest in het gebruik van “loot boxes”. Dit zijn “schatkistjes” met prijzen of items die van cosmetische aard kunnen zijn, maar soms de speler ook kunnen helpen om het spel verder te zetten, winstkansen te vergroten of het spel te versnellen. De inhoud van loot boxes verschilt en de speler heeft hier doorgaans geen vat op. Prijzen kunnen gaan van esthetische items over credits, progressiepunten, bepaalde wapens of spells, tot zelfs het ontgrendelen van levels of een afgesloten deel van het videogame. Loot boxes kunnen door de speler worden verkregen, maar soms ook gekocht. En in bepaalde games kan de prijs of de inhoud ook worden doorgegeven aan andere spelers. En hoewel de sector hier niet steeds gelukkig mee is, bieden zogenaamde “skin trading” websites de mogelijkheid om deze items ook te verkopen. Hierdoor dreigt de inhoud van “loot boxes” ook een economische waarde te hebben.

Zowel de Belgische Kansspelcommissie als de Nederlandse Kansspelautoriteit voerden in het voorjaar van 2018 reeds een onderzoek naar loot boxes, nadat er signalen kwamen van ouders en leerkrachten dat de praktijk mogelijks negatieve effecten had op jongeren. De bal ging aan het rollen met de uitgave van de beta-versie van het spel “Star Wars Battlefront II” van Electronic Arts, waarin ook betalende loot boxes werden aangeboden. De praktijk lokte verontwaardiging uit bij de spelers en de producent besloot uiteindelijk om de loot boxes in de definitieve versie te verwijderen.

Het onderzoek van de Belgische Kansspelcommissie focuste op vier games. Uit dit onderzoek zou blijken dat sommige loot boxes een verslavend effect zouden hebben, onder meer door een “bijna-winst”-gevoel, hun visuele uiterlijk of de mogelijkheid om achtereenvolgens loot boxes te openen. Daarnaast zou de industrie een waaier aan technieken gebruiken om de verleiding voor het aankopen van loot boxes te vergroten: een eigen muntsysteem, het gebruik van vedetten, ondoorzichtige toevalsgeneratoren, e.d.m.

Loot box als kansspel

Loot boxes zouden enkel gereglementeerd mogen zijn, van zodra ze voldoen aan de wettelijke definiëring ter zake. Om te beoordelen of loot boxes beschouwd kunnen worden als een kansspel in de zin van de Kansspelwet van 1999, moet de loot box cumulatief aan vier voorwaarden voldoen: (1) het moet een spel zijn, (2) waarbij een inzet wordt gevraagd, (3) met de mogelijkheid van winst of verlies, (4) onderworpen aan het toeval.

De eerste voorwaarde lijkt voldaan: loot boxes zijn zonder twijfel een spel (binnenin het spel). De analyse van de Belgische Kansspelcommissie wordt echter wel interessant waar deze spreekt over “inzet“. De basiskosten voor de aankoop van het spel of het abonnement worden buiten beschouwing gelaten, want deze kosten zijn vergoedingen voor het gebruik en het genot van het game op zich. Anderzijds worden de “game-play-currencies” (credits die de speler verzamelt in het spel) en de “in-game-currencies” (credits die in het spel kunnen worden aangekocht tegen betaling) onder de loep genomen. Aanvankelijk vertrekt de Kansspelcommissie van een zeer ruim begrip van “inzet” en “waarde”:

“Het is niet omdat er in een spel sprake is van virtuele muntwaarden (virtual currencies) dat er geen sprake is van een inzet. Wel is vereist dat deze inzet waardeerbaar is. Waarde kan gedefinieerd worden als de graad van bruikbaarheid. Concreet: zaken die de speler nuttig of mooi vindt en waarvoor hij geld betaalt.”

De Kansspelcommissie komt even verderop toch tot de conclusie dat enkel bij aanschaf van loot boxes met “in-game-currency” sprake kan zijn van een “inzet”. Daarmee wordt toch een sterke link gelegd met echte valuta. Aan “game-play-currency” wordt dus geen waarde gehecht.

De Kansspelcommissie was voorts van mening dat er bij loot boxes doorgaans sprake is van een “winst” of “verlies”. Het gaat over een verschil van inhoud van de loot boxes en maakt daarbij niet uit of de inhoud van de loot box in geld waardeerbaar is. De inhoud kan verschillen in waarde volgens het spelevenwicht in het videogame, kan in het game op zich al aangeduid staan als het hebben van een hogere waarde of kan de speler een bepaald voordeel verschaffen ten opzichte van andere spelers.

Voor de toepassing van de Kansspelwet is het voldoende dat het “toeval“, als vierde en laatste element, in zeer minieme hoeveelheid aanwezig is. De invloed van het toeval moet beoordeeld worden vanuit het perspectief van de speler. Het toeval hoeft geen oorsprong te vinden in een RNG-systeem, waardoor de uitkomst voor zowel speler als ontwikkelaar/exploitant op voorhand niet voorzienbaar was. In bepaalde onderzochte games was de inhoud van de onderzochte loot boxes bijvoorbeeld afhankelijk gemaakt van een data-analyse van het gedrag van de speler. De ontwikkelaar had dus via het gebruikte algoritme wel vat op de uitkomst bij de speler. Maar dit doet weinig af van de toeval-ervaring voor de speler.

Betalend of gratis

In de praktijk zullen spelelement, winst/verlies en toeval minder tot discussie leiden. Het meest determinerende element om loot boxes te verbieden onder de Kansspelwet is het begrip “inzet”. Moet er voor de loot box betaald worden, zal deze betaling beschouwd worden als inzet en maakt de loot box in dat geval een kansspel uit.

Die inzet zal toch steeds – volgens vaste rechtspraak en rechtsleer – moeten bestaan uit geld, roerende of onroerende goederen, een in geld waardeerbare prestatie of onthouding. De zogenaamde “game-play-currencies” vallen hier dus voorlopig buiten.

Of het ter beschikking stellen van persoonsgegevens van de speler, dan wel het bekijken van reclame door die speler, beschouwd zou kunnen worden als een vorm van betaling voor loot boxes, werd voorlopig niet onderzocht door de Kansspelcommissie. Hoewel ze een waarde kunnen hebben, lijken ze onvoldoende blootgesteld te zijn aan het “winst/verlies”-principe.

Toch waarschuwt de Kansspelcommissie ook voor gratis loot boxes. Gratis loot boxes zouden verslaving in de hand kunnen werken bij jongeren en kinderen. Gratis loot boxes zouden voornamelijk een probleem vormen, wanneer ze de spelers leiden naar betalende loot boxes.

Richtlijnen voor ontwikkelaars

De Kansspelcommissie geeft wel duidelijke richtlijnen mee aan de ontwikkelaars van videogames voor het gebruik van loot boxes:

• aanduidingen van winstkansen voor de verschillende itemwaarden
• controle op de gebruikte RNG’s door de dienst Technische Evaluaties van de Kansspelcommissie
• controle op geregistreerde data van spelers en betalingen
• maximum geldbedrag dat aan loot boxen mag worden gespendeerd
• normaal spel mag niet verhinderd of benadeeld worden bij niet-gebruik van loot boxes
• gebruik van een symbool als signalisatie voor kansspelen

Loterijen?

De Kansspelcommissie spreekt niet over een eventuele kwalificatie van loot boxes tot “loterij”. Een loterij is een bijzonder kansspel dat in overwegende mate beïnvloed wordt door het toeval of lot. Er hoeft geen inzet te zijn voor een loterij, maar het moet wel aan het publiek worden aangeboden. Loterijen zijn algemeen verboden, behoudens expliciete toestemming daartoe vanwege de overheid.

Een loot box kan in principe vallen onder het begrip “loterij”, zelfs als ze gratis zijn. Aan het begrip “publiek aanbod” is doorgaans voldaan, ongeacht het soms besloten karakter van de community rond het game. Toch knelt ook hier het begrip “waarde” bij het toekennen van prijzen. Het valt te bekijken in welke mate het toeval/lot een invloed heeft op de uitkomst van de loot box. Het risico op kwalificatie tot “loterij” mag alleszins niet uit het oog verloren worden.

Lees hier het originele artikel