‘Now and Then’: het erfrecht en intellectuele eigendom (Schuermans Advocaten)

Auteur: Schuermans Advocaten

Op 2 november 2023 bracht Paul McCartney een nieuw nummer van de Beatles uit. Frappant is de term “nieuw”. Het nummer is namelijk al ettelijke decennia geleden geschreven en opgenomen door John Lennon zaliger. Interessant is dat het werk valt onder meerdere rechtstakken: het erfrecht en de intellectuele eigendom. Deze laatste rechtstak maakt een onderscheid tussen de auteurs en de uitvoerende kunstenaars. Voor het nummer ‘Now and Then’ is dit éénzelfde persoon.

In de analyse die volgt, wordt de situatie bekeken in het licht van de Belgische wetgeving aan de hand van het territorialiteitsbeginsel.

Het startpunt zijn de bepalingen in het WER over de intellectuele eigendom na het overlijden. Hieruit is duidelijk dat zowel de vermogensrechten als de morele rechten van de auteur en de uitvoerende kunstenaar niet uitdoven na het overlijden.

Voor de vermogensrechten is dit simpel: zij gaan over op de wettelijke erfgenamen of de personen die zijn aangeduid bij testament of enige andere wilsbeschikking.

De wilsbeschikking blijkt in dit geval uit een demo waarop letterlijk ‘For Paul’ werd geschreven. Na zijn dood werd dit overgemaakt aan Paul McCartney door de langstlevende echtgenoot. Het valt in dit geval dan ook niet te ontkennen dat hieruit een duidelijke overdracht van de vermogensrechten op het nummer blijkt. Daarenboven vallen de vermogensrechten binnen de nalatenschap waardoor het wettelijk voorbehouden erfdeel gerespecteerd moet worden. De vermogensrechten komen conform het voorbehouden erfdeel toe aan de langstlevende echtgenoot.

De morele rechten volgen een ingewikkelder stramien. Deze doven niet uit na overlijden, maar zijn evenmin over te dragen. Dit is te wijten aan het onvervreemdbaar karakter voorzien in het WER. De morele rechten zijn dan ook louter in te roepen ter bescherming van het oogmerk van de overledene. Deze is niet altijd voorhanden, hierdoor kunnen ettelijke problemen ontstaan. Er is niet altijd voldoende duidelijkheid over wat de overledene gewild zou hebben.

In dit geval is het echter wel onbetwistbaar dat de morele rechten uit te oefenen zijn door Paul McCartney conform de wil van de overledene, de invulling van deze bescherming is dan weer ongeweten.

Daarnaast is er in de rechtsleer discussie over de morele rechten en hun plaats in de nalatenschap. Sommige auteurs zijn van mening dat de morele rechten onderworpen dienen te worden aan de nalatenschap, anderen vinden dit te vergaand. Er moet o.i. voorkeur worden gegeven aan deze laatste visie. De dubbelzinnigheid en het algemene karakter van de wettekst geeft ruimte voor interpretatie. Bijgevolg zijn de kenmerken van de morele rechten een duidelijke houvast. De onvervreemdbaarheid en de uitoefening naar de wil van de overledene maakt een onderwerping aan het nalatenschap volstrekt onmogelijk. Indien de wettelijke devolutie zou spelen, doet dit afbreuk aan voormeld karakter. Daarnaast kan dit tot gevolg hebben dat de rechten uitgeoefend worden door diegene waaraan de overledene geen uitoefeningsrecht wilde toekennen.

Bij het nummer ‘Now and Then’ is het morele recht dan ook niet uit te oefenen door de langstlevende echtgenoot. Het wettelijke voorbehouden erfdeel is niet van toepassing.

Bron: Schuermans Advocaten