Het eigendomsvoorbehoud en faillissement: de mogelijkheden voor de curator (LegalNews)

Auteur: Marc Vandecasteele (LegalNews)

In deze bijdrage besteden we aandacht aan het door dr. Sander Baeyens in zijn publicatie behandelde problematiek van de uitoefening door de curator die geconfronteerd wordt met eigendomsvoorbehoud. Indien de koper failliet gaat vooraleer de volledige koopprijs is betaald, dient de curator van de koper immers een beslissing te nemen met betrekking tot de (verdere) uitvoering van de koopovereenkomst.

Mogelijkheid 1

De curator kan opteren om het resterende deel van de koopprijs te betalen, waardoor het eigendomsrecht toekomt aan de failliete boedel.  Deze beslissing is voornamelijk interessant wanneer het resterende deel van de koopprijs gering is of het goed belangrijk is voor de continuïteit van de gefailleerde onderneming.  In artikel XX.201, tweede lid WER heeft de wetgever deze keuzemogelijkheid nader geregeld. De curator kan volstaan met de betaling van de koopprijs om het eigendomsrecht ten voordele van de failliete boedel te verwerven (lossingsrecht). Interesten en schadebedingen vormen schulden in de boedel.

Mogelijkheid 2

Het is daarnaast mogelijk dat de curator beslist de verbintenis tot het betalen van de koopprijs niet (verder) uit te voeren. Deze beslissing activeert het eigendomsvoorbehoud. De verkoper kan het goed met een beroep op het eigendomsvoorbehoud revindiceren In het Duitse recht impliceert revindicatie de ontbinding van de koopovereenkomst.  Dit wordt ook in het Nederlandse recht overwegend aanvaard.  Het Franse recht vereist een bijkomende handeling voor de ontbinding van de koopovereenkomst.  In het Belgische recht bestaat hieromtrent discussie.  De uitoefening van het eigendomsvoorbehoud kan de verkoper in elk geval niet verrijken.  Het verrijkingsverbod is een bekend principe in het zekerhedenrecht. De uitoefening van een zekerheidsrecht mag de schuldeiser nooit meer opleveren dan hij zou hebben verkregen in de hypothetische situatie dat de schuldenaar zijn verbintenis vrijwillig zou zijn nagekomen.  Het verrijkingsverbod geldt eveneens wanneer het eigendomsrecht wordt aangewend tot zekerheid.  Volgens artikel 72 Pandwet moet de verkoper de waarde van het teruggevorderde goed derhalve verrekenen met zijn schuldvordering, waarna hij het eventuele overschot moet afdragen aan de failliete boedel. Uit het lossingsrecht van de curator blijkt dat het eigendomsvoorbehoud in een faillissementsprocedure enkel tot zekerheid van de betaling van de koopprijs kan dienen.  Andere schuldvorderingen kunnen niet onder de waarborg van het eigendomsvoorbehoud worden begrepen. Het is de verkoper bijvoorbeeld niet toegestaan om een schuldvordering wegens verleende diensten met de waarde van het teruggevorderde goed te verrekenen.