AI en het Federale, het Vlaamse en het Waalse Regeerakkoord (Recht op zaterdag)

Auteur: Marc Vandecasteele (Recht op zaterdag)

AI en het Federale Regeerakkoord

Het federale regeerakkoord 2025-2029 en het bijhorende nationale AI-beleid zetten vooreerst sterk in op de strategische inzet van artificiële intelligentie, met aandacht voor innovatie, ethiek, privacy en efficiëntie binnen de overheid en samenleving.

Nationale AI-strategie en governance

België heeft het “Nationaal Convergentieplan voor de ontwikkeling van artificiële intelligentie” goedgekeurd, met negen doelstellingen en zeventig concrete acties om België tot een #SmartAINation te maken. Er komt een governancekader voor het gebruik van AI in federale overheidsdiensten, inclusief een adviescomité voor ethisch AI-gebruik. De federale overheid werkt nauw samen met de gewesten en bestaande initiatieven zoals AI4Belgium, DigitalWallonia4.ai en FARI.

Vertrouwenswaardige en ethische AI

Het plan zet in op de promotie van betrouwbare AI, met een ethisch en juridisch kader dat verantwoordelijk ontwerp, ontwikkeling en gebruik van AI waarborgt.
Er worden tools ontwikkeld om gebruikers te ondersteunen, algoritmische vooroordelen te identificeren en discriminatie tegen te gaan.
De federale overheid draagt actief bij aan internationale normen en standaarden rond AI.

AI voor administratieve vereenvoudiging en publieke sector

AI wordt ingezet voor administratieve vereenvoudiging in verschillende departementen, zoals automatische transcriptie (speech-to-text) bij de politie en andere administratieve taken. De overheid stimuleert ook digitalisering met een “cloud first”-strategie en een geïntegreerd beleid voor data en AI, gericht op efficiëntiewinsten.

AI in volksgezondheid

Er wordt een gezamenlijke data- en AI-strategie voor volksgezondheid ontwikkeld, met respect voor diagnostische en therapeutische vrijheid van zorgverleners. AI-toepassingen in de zorg vallen onder strikte privacy- en ethische regels, met bijzondere aandacht voor gegevensbescherming.

AI voor veiligheid en justitie

De federale politie en veiligheidsdiensten krijgen ruimte om te experimenteren met nieuwe technologieën, zoals gezichtsherkenning, binnen proeftuinen (“living labs”) en onder een strikt wettelijk kader. Camerawetgeving wordt aangepast om slimme camerabewaking en automatische herkenning (zoals automatische kentekenplaatherkenning en gsm-gebruik achter het stuur) mogelijk te maken, steeds met maximale privacybescherming. In de Beleidsverklaringen wordt verduidelijkt dat er ook in de digitalisering van justitie een mogelijkheid schuilt tot slim investeren en dat het debat over AI ook vandaag moet worden gevoerd omdat er bij bepaalde taken de mogelijkheid bestaat tot het boeken van grote efficiëntiewinsten.

Cybersecurity en privacy

Er is expliciete aandacht voor de bescherming van persoonsgegevens en cybersecurity bij alle AI-toepassingen. De controle en coördinatie van de AI-Act, Data Act en de Gigabit Infrastructure Act wordt toegewezen aan het BIPT, met samenwerking tussen privacy-autoriteiten.

Economische stimulans en innovatie

Het beleid stimuleert AI-adoptie bij bedrijven, met speciale aandacht voor KMO’s en de ontwikkeling van een data-gedreven economie. Er wordt ingezet op talentontwikkeling, onderzoekssteun, en het opzetten van experimenteeromgevingen (“regulatory sandboxes”) voor AI.

Transparantie en rechtszekerheid

Regulatoren moeten duidelijke informatie verschaffen over de interpretatie van AI-wetgeving en bedrijven kunnen voorafgaand advies (‘comfort letter’) aanvragen voor rechtszekerheid.

AI en fiscus

In de Beleidsverklaringen wordt verduidelijkt dat de modernisering van de FOD Financiën wordt nagestreefd, onder meer dankzij de inzet van artificiële intelligentie teneinde een datagedreven organisatie na te streven en dat er voor de controles eveneens datagedreven zal gewerkt worden door het inzetten van artificiële intelligentie. Het houdt dus in dat de regering software (waaronder artificiële intelligentie) wil inzetten om frauduleuze geldstromen op te sporen.

AI en het Vlaamse Regeerakkoord

Het Vlaams regeerakkoord en het actuele Vlaamse AI-beleid voorzien een duidelijke en brede strategie rond artificiële intelligentie (AI), met nadruk op adoptie, opleiding, digitalisering van de overheid en ethische waarborgen.

Versnellen van AI-adoptie in bedrijven en organisaties

De Vlaamse AI Academie (VAIA) wordt verder ondersteund en krijgt voor 2025 €1,1 miljoen subsidie. VAIA is een samenwerkingsverband van alle Vlaamse universiteiten, hogescholen en werkgeversorganisaties, en focust op AI-opleidingen voor professionals in strategische sectoren zoals IT, retail en logistiek. Het doel is om de kennis uit de academische wereld sneller naar het bedrijfsleven te brengen en zo de Vlaamse kenniseconomie te versterken.

VAIA werkt rond vier pijlers: het capteren van opleidingsnoden, het verspreiden van AI-opleidingen, het verbinden van aanbieders en vragers, en het uitbouwen van expertise rond levenslang leren in AI.

Digitalisering en AI in de Vlaamse overheid

Vlaanderen sluit een groot contract met Microsoft voor 10.000 Copilot-licenties, waarmee Vlaamse ambtenaren AI-tools kunnen gebruiken voor efficiëntere dossierverwerking, administratieve vereenvoudiging en snellere dienstverlening. Dit is het grootste Copilot-overheidscontract in Europa tot nu toe.

De uitrol gebeurt stapsgewijs, met aandacht voor opleiding, begeleiding en kennisdeling tussen overheidsdiensten. Het AI Expertisecentrum van Digitaal Vlaanderen begeleidt de implementatie en deelt opgedane kennis.

Er wordt expliciet rekening gehouden met privacy, cybersecurity en ethische regels. AI wordt niet zonder meer uitgerold, maar stap voor stap, met oog voor de impact en leerprocessen.

Algemene digitale strategie

Het regeerakkoord zet sterk in op een datagedreven overheid, waarbij digitale veiligheid en gebruiksvriendelijke publieke dienstverlening centraal staan. Technologieën zoals AI en blockchain worden omarmd om het leven van de Vlaming te vergemakkelijken en de dienstverlening te verbeteren.

Evaluatie en kwaliteitsbewaking

VAIA zal in het najaar van 2025 een evaluatietraject doorlopen onder begeleiding van het Departement Werk, Economie, Wetenschap, Innovatie en Sociale Economie (WEWIS) om de kwaliteit van de opleidingen en de impact op de arbeidsmarkt te waarborgen.

AI en het Waalse Regeerakkoord

Het Waalse regeerakkoord volgt in grote lijnen het federale beleid: AI wordt vooral gezien als een instrument voor efficiëntie, kostenbesparing en veiligheid. Er zijn plannen voor het testen en inzetten van AI in overheidsprocessen, politie en defensie, maar een eigen Waalse AI-visie of specifieke ethische waarborgen komen nauwelijks aan bod. Het Waalse regeerakkoord zelf bevat dus weinig tot geen expliciete passages over een eigen, regionale AI-strategie. De meeste beleidslijnen rond artificiële intelligentie in België worden op federaal niveau bepaald, en de beschikbare bronnen verwijzen daarom vooral naar het federale regeerakkoord en de nationale context.