Zonnepanelenfraude en de kruistocht van Fluvius (Gevaco Advocaten)

Auteur: Jan Swennen (Gevaco Advocaten)

In het kader van de vergroening van energiemarkt is  door de Vlaamse overheid beroep gedaan op de burger om de klimaatdoelstelling te behalen door o.m. een subsidiesysteem uit te werken bij de plaatsing van zonnepanelen.  Doelstelling is de burgers financieel te motiveren om te investeren in zonnepanelen. De burger bekomt fiscale incentives zoals een investeringsaftrek. Verder kon de investeerder rekenen op een terugdraaiende elektriciteitsmeter, alsook subsidies in de vorm van groenestroomcertificaten (hierna: GSC of nog zgn. minimumsteun).

De wijze waarop dit subsidiesysteem vorm werd gegeven, werkte spijtig genoeg fraude in de hand. De regeling voorziet in een degressief systeem aan minimumsteun (zie link staffel onderaan) waarbij de subsidies per 1.000 Kwh verminderen naarmate de tijd verstrijkt.

Bij de aanmelding van de installatie bij de VREG dient vermeld op welk moment de installatie in gebruik is genomen waarbij de datum van de keuring van de installatie cruciaal is.

Het laat zich raden dat de verleiding bestond om de keuring van een installatie te antidateren op bijv. 31.12.2011 terwijl de installatie pas klaar was op 05.01.2012 gezien dat een wezenlijk verschil betekent in tegemoetkoming minimumsteun in casu 270,00 € i.p.v. 250,00 € per 1.000 Kwh en dit gedurende een periode van 20 jaar. De steun verminderde immers van 01.01.2012 van 270,00 € naar 250,00 € per opgewekte 1.000. KwH.  Helder is dat zowat overal in Vlaanderen allicht vele installaties zijn aangemeld, waar er geknoeid is met de keuringsdatum. Toch zien wij vooral in Limburg en Vlaams Brabant discussies in dat verband.

De GSC worden uitbetaald door de netbeheerder die ook instaat voor de controle en handhaving. De vraag is hoe consequent FLUVIUS als netbeheerder met deze problematiek omgaat en of de fraudebestrijding correct/eerlijk verloopt?

Gezien wij heel wat ervaring hebben opgebouwd door mensen bij te staan die worden geconfronteerd met terugvorderingen/schorsingen allerhande door FLUVIUS vinden wij het noodzakelijk het hiernavolgende onder de aandacht te brengen.

Eerste vaststelling is dat na de aanmelding bij de VREG er doorgaans niet de minste vorm van controle plaatsvond aangaande de juistheid van de aanmelding en de keuringsdata. Controle blijkt thans niet zo moeilijk, gezien de uitlezing van de omvormer leert op welke moment die in werking is gesteld. Niettemin werd cfr. de aanmeldingsgegevens zonder enig voorbehoud  overgegaan tot uitbetaling van de minimumsteun.  Vele jaren betaalt FLUVIUS de minimumsteun  zonder enig voorbehoud uit.

Pas na verloop van vele jaren meent FLUVIUS dat het wenselijk is installatie (zelf) te gaan controleren op de juistheid van de data van de inwerkingstelling. Controleurs van FLUVIUS verschaffen zich op basis van het Energiedecreet van 08.05.2009 toegang tot de woningen en  controleren de installaties. Het gedrag van deze controleurs is kennelijk behoorlijk intimiderend. Een vaak gehoorde klacht. Zij kijken na of de installatie wel beantwoordt aan de technische kenmerken van de aanmelding ervan vele jaren voordien. Recent stelden wij vast dat een installatie van juli 2012 werd geschorst voor minimumsteun in 2020 en werd gecontroleerd in 2024. Over een redelijke termijn gesproken.

Vaak zijn de eigenaars van die installaties totaal onwetend over de al dan niet antidatering van het keuringsattest. Op basis van een eenzijdig onderzoek gaat FLUVIUS  over tot schorsing van de installatie waarna men geen GSC meer kan aanvragen en gaat men het bedrag van de reeds uitbetaalde minimumsteun integraal terugvorderen. Vaak zijn dat zeer hoge vorderingen en brengt dat de consumenten (ter goeder trouw) in financiële moeilijkheden. Er lopen nog leningen op de installatie en het bedrag dat FLUVIUS terugvordert is zo hoog omdat er geen eerdere controle plaatsvond en voorbehoudsloos steun werd verleend. Dat FLUIVIUS/DE VREG die installaties gedurende vele jaren heeft geaccepteerd is voor FLUVIUS kennelijk zonder belang. Die handelswijze van FLUVIUS maakt dat het aan de consument is om FLUVIUS  voor de rechtbank te brengen om de blijvende minimumsteun toch af te dwingen.

Er bestaat ook grote onduidelijkheid over aan welke voorwaarden de installatie moet voldoen op het moment van de zgn. AREI keuring van de installatie. Is het de datum van de inwerkingstelling, indienststelling oftewel nog andere parameters die cruciaal zijn om te kunnen keuren? Moeten de zonnepanelen aangesloten zijn of is het voldoende dat zij aansluitbaar zijn en op het dak liggen? Wat te doen met panelen die op het moment van de keuring op het dak lagen en nadien o.w.v. een defect tijdelijk van het dak werden gehaald? Het zou ons te ver leiden deze problematiek in detail uit de doeken te doen. In de recente rechtspraak heeft FLUVIUS meerdere keren ongelijk gekregen in haar interpretatie van het Energiedecreet waaraan een installatie moet voldoen opdat ze keuringswaardig is.

In haar strijd tegen de zonnepanelenfraude bewandelt FLUVIUS bovendien diverse paden.

Aanvankelijk heeft FLUVIUS een grootschalig gerechtelijk onderzoek uitgelokt door klacht te doen bij een onderzoeksrechter waar enkele massieve gerechtelijke onderzoeken uit zijn voorgekomen met vrijheidsbenemingen van o.m. keurders. De voortgang van die strafrechtelijke procedures verlopen erg moeizaam (lees: traag). Discussies allerhande duiken op tijdens de strafrechtelijke rechtsgang met onder meer de vraag of FLUVIUS dan wel mag doen hetgeen zij doet, m.n. de uitbetaalde minimumsteun terugvorderen, terwijl er de facto enkel sprake kan zijn van een lager bedrag GSC (zie link staffel onderaan). Zo is het zeer verdedigbaar dat FLUVIUS ingeval van antidatering  enkel gerechtigd is op terugvordering van het verschil van het bedrag aan GSC cfr. de staffel in functie van de datum dat FLUVIUS wel erkent dat de installatie in werking werd gesteld.

Het komt ons voor dat, nadat FLUVIUS vaststelde dat de door haar gekozen strategie van strafklachten niet binnen het gewenste tijdsbestek leidde tot resultaat, men aanvang heeft  genomen met eigen (eenzijdige) controles middels huisbezoeken, gevolgd door schorsingen van de tegemoetkomingen GSC en terugvorderingen van de reeds uitbetaalde minimumsteun en ditmaal voor de burgerlijke rechtbanken. Vele procedures op basis van eigen onderzoek zijn lopende. Wij  kunnen enkel maar adviseren niet in te gaan op de vraag tot terugbetaling van de reeds uitbetaalde minimumsteun indien men ter goeder trouw is, hetgeen doorgaans zo is.

Opvallend is dat in bepaalde arrondissementen van Vlaanderen dergelijke procedures of strafklachten onbestaande zij, zodat zich de vraag opdringt in welke mate FLUVIUS discrimineert door  haar optreden.

Het komt ons voor dat de andere Vlaamse netbeheerders zoals bijv. IMEWO, GASELWEST, IVEKA niet in dezelfde mate controleren.

Recent sprak de correctionele rechtbank onze cliënt, zijnde een particulier en eigenaar van een kleine installatie, vrij voor subsidiefraude in een strafzaak waarin FLUVIUS zich burgerlijke partij had gesteld, waardoor FLUVIUS nu verplicht is die installatie terug aan te melden en toch minimumsteun uit te betalen voor de resterende periode en de GSC toch te betalen voor de schorsingsperiode. Terecht kwam de rechtbank tot de conclusie dat onze cliënt er helemaal niet van op de hoogte was dat de installateur de installatie middels een geantidateerd keuringsattest had aangemeld.

Wij menen verder dat FLUVIUS zich bezondigt aan eigenrichting op grond van eenzijdig bewijs. Aanvankelijk beoogde FLUVIUS via strafrechtelijke onderzoeken de vermoedde fraude te laten vaststellen. Die gekozen weg lijkt inderdaad een hobbelig pad te zijn. FLUVIUS veranderde daaropvolgend het geweer van schouder en controleert thans massaal zelf de installaties die vaak al vele jaren ongestoord zijn aangemeld en minimumsteun genereren. De vastgestelde zogenaamde onregelmatigheden zijn vaak heel divers gaande van een verkeerd nummer van de omvormer, nieuwe omvormer die niet is gemeld, antidatering etc… Opvallend daarbij is dat FLUVIUS  zich bedient van foto’s die het van het internet (GEOPUNT en GOOGLE) bekomt, waarop niet de minste authenticiteitscontrole kan gebeuren. Vervolgens worden verregaande maatregelen genomen t.a.v. de consument, terwijl degene die mogelijk boter op het hoofd heeft – zijnde de installateur en keurder door FLUVIUS – niet langer worden aangepakt. Het is dan aan de consument om de keurder op zijn beurt ter verantwoording te roepen, waartoe hij zelf initiatief moet nemen. Vaak zagen wij al dat die installateur failliet werd verklaard zodat de consument verweesd achter blijft.

Wanneer men het heeft over een recht en rechtvaardigheid wringt hier inderdaad het schoentje.

Wij adviseren u op te komen voor uw rechten en niet zondermeer over te gaan op de vraag tot terugbetaling van de minimumsteun op grond van uw mogelijke overweging “als FLUVIUS dat vraagt is daar toch niets aan  te doen”.

Informeer u terdege is dan ook onze boodschap. Is het onderzoek correct en ligt een legitiem en juist bewijs voor om tot terugvordering over te gaan? Is de vordering van FLUVIUS niet verjaard? Is het bedrag van de terugvordering niet te betwisten of nog, te herleiden cfr. de  staffel?  Ga na of u op uw beurt verhaalsrechten heeft en of u de verjaring voor die tussenvordering niet moet stuiten (d.w.z. een nieuwe verjaringstermijn aanvang laten nemen)?

Gezien ons kantoor de voorbije jaren tientallen cliënten mocht bijstaan, hebben wij ruime expertise opgebouwd en vinden wij het onze plicht bepaalde wantoestanden onder de aandacht te brengen.  De problematiek  is behoorlijk complex, elke casus is anders hetgeen te wijten is aan die meervoudige strategie die FLUVIUS hanteert. Om die redenen heeft GEVACO dan ook een multidisciplinair team in stelling gebracht om u hierin bij te staan.

Staffel Groenestroomcertificaten

Bron: Gevaco Advocaten