Optimalisatie van de ketenaansprakelijkheid om illegale tewerkstelling van buitenlandse werknemers op bouwplaatsen in Vlaanderen te voorkomen (Lydian)

Auteur: Iris Hemelaer, Dario Petosa, Bruno Stroobants, Kyoto Van Herreweghe en Anne-Victoire Vandekerckhove (Lydian)

• De Vlaamse regering stelt een nieuw decreet voor om een aantal bepalingen inzake ketenaansprakelijkheid op bouwplaatsen in Vlaanderen te wijzigen;
• De aangekondigde doelstelling is deze ketenaansprakelijkheid in de strijd tegen illegale tewerkstelling van buitenlandse werknemers bij onderaannemers te optimaliseren teneinde constructies die als doel hebben de verantwoordelijkheid bij illegale tewerkstelling van buitenlandse werknemers te ontlopen tegen te gaan;
• De Vlaamse Regering stelde vast dat de hoofdaannemer in de praktijk de arbeidssituatie van de door zijn onderaannemers uit het buitenland gedetacheerde werknemers weinig controleerde;
• Dergelijke illegale detachering leidt echter vaak tot sociale dumping en oneerlijke concurrentie;
• Voorts nemen hoofdaannemers in hun contracten met onderaannemers vaak ook clausules op die hun aansprakelijkheid beperken of uitsluiten voor inbreuken in verband met de arbeidssituatie van door hun onderaannemers uit het buitenland gedetacheerde werknemers;
• Het ontwerpdecreet breidt het toepassingsgebied van twee bestaande inbreuken uit in het kader van de ketenaansprakelijkheid. Een opdrachtgever, intermediaire aannemer en aannemer kunnen worden gestraft als hun (onder)aannemer volgende inbreuk pleegt:
  • ‘arbeid doen of laten verrichten door een buitenlandse onderdaan die niet is toegelaten of gemachtigd tot een verblijf van meer dan drie maanden of tot vestiging in België’ (artikel 12/1, §1 van de wet van 30 april 1999);
  • ‘een buitenlandse onderdaan die in strijd met de bepalingen van dit decreet en de uitvoeringsbesluiten ervan een zelfstandige beroepsactiviteit uitoefent zonder toegelaten of gemachtigd te zijn tot een verblijf van meer dan drie maanden of tot vestiging in België’ (artikel 22, 1°, van het decreet van 15 oktober 2021 over de uitoefening van zelfstandige beroepsactiviteiten door buitenlandse onderdanen);
• In overleg met de sector stelt de regering tevens voor de hoofdaannemer een minimale “zorgvuldigheidstoets” op te leggen:
  • De hoofdaannemer moet elke onderaannemer om (nog nader door de regering te bepalen) informatie vragen over zijn uit het buitenland gedetacheerde werknemers;
  • Bij gebrek aan voldoende informatie of indien uit de ontvangen informatie het bestaan van illegale arbeid blijkt, is de ondernemer verplicht de Vlaamse Sociale Inspectie te verwittigen;
  • De hoofdaannemer kan niet aansprakelijk worden gesteld indien hij tevens beschikt over een schriftelijke verklaring van zijn rechtstreekse onderaannemer waarin wordt bevestigd dat hij geen illegale werknemers uit derde landen tewerkstelt en dat ook niet zal doen;
  • De opdrachtgever en hoofdaannemer kunnen enkel worden bestraft indien zij voorafgaand op de hoogte zijn van de illegale tewerkstelling. Dit moet worden aangetoond door de Vlaamse Sociale Inspectie en dat kan volgens het ontwerpdecreet ‘met alle mogelijke bewijsmiddelen’.
• Het ontwerpdecreet is momenteel onderworpen aan het advies van de Raad van State;
• De Vlaamse Regering heeft reeds aangekondigd dat het in de zomer van 2023 in werking zal treden.

Bron: Lydian