De nieuwe modulaire omgevingsvergunnings-procedure maakt van vergunningsaanvragen maatwerk (GD&A Advocaten)

Auteur: Lucas Van Wichelen (GD&A Advocaten)

Volgend op een evaluatieonderzoek van het in 2017 in werking getreden Omgevingsvergunningsdecreet werd op 9 mei 2024 bij spoedbehandeling een wijzigingsdecreet aangenomen in de plenaire vergadering van het Vlaams Parlement. Met deze wijziging beoogt de Vlaamse Regering de omgevingsvergunningsprocedure ingrijpend aan te passen. Voortaan zal er slechts sprake zijn van een enkele modulaire vergunningsprocedure, die in functie van de concrete modaliteiten van een project zal worden aangepast om zo te pogen een evenwicht te vinden tussen procesefficiëntie en rechtsbescherming.

De omgevingsvergunningsprocedure in zijn huidige vorm dateert van 2014, en trad in werking in 2017. Ten opzichte van de situatie voor 2014 betekende deze procedure reeds een verregaande vereenvoudiging en stroomlijning doordat de voorheen gekende stedenbouwkundige vergunning, verkavelingsvergunning, milieuvergunning, socio-economische vergunning en natuurvergunning in één vergunning werden geïntegreerd.

In 2020 vond, drie jaar na de inwerkingtreding van het Omgevingsvergunningsdecreet, een eerste evaluatie plaats van het nieuwe decreet. Uit deze evaluatie bleek dat de vooropgestelde doelstellingen in belangrijke mate bereikt werden, maar dat er uiteraard nog progressiemarge was. Om de aanvraag van vergunningen in het Vlaams Gewest nog verder te stroomlijnen en vertragingen bij de behandeling ervan zoveel als mogelijk te vermijden nam de Vlaamse Regering recent het initiatief om het Omgevingsvergunningsdecreet van 2014 ingrijpend te wijzigen.[1]

Onder de regeling in het Omgevingsvergunningsdecreet uit 2014 werd een onderscheid gemaakt tussen de gewone en de vereenvoudigde vergunningsprocedure. Dit onderscheid zal verdwijnen wanneer het zopas aangenomen wijzigingsdecreet in werking treedt, aangezien de vergunningsprocedure verder wordt vereenvoudigd door de invoer van één reguliere basisprocedure. Het betreft een zogenaamde ‘modulaire’ procedure die in functie van het voorwerp van de aanvraag wordt aangepast aan de concrete modaliteiten van het project.

Zo zal de basisprocedure uit de volgende stappen bestaan:

1. De indiening van een aanvraag
2. Een ontvankelijkheids- en volledigheidsonderzoek
3. Het onderzoek en de beslissing over de aanvraag
4. De bekendmaking van de beslissing over de aanvraag

Deze basisprocedure kan, afhankelijk van het voorwerp van de aanvraag en de wensen van de aanvrager, desgevallend worden uitgebreid met volgende modules:

• Advisering door verschillende adviesinstanties
• Een openbaar onderzoek
• De toepassing van een of meerdere wijzigingslussen, al dan niet gevolgd door advisering of een openbaar onderzoek
• De toepassing van een administratieve lus, al dan niet gevolgd door advisering of een openbaar onderzoek
• Een behandeling van de vraag inzake de aanleg, wijziging, verplaatsing of opheffing van een gemeenteweg waarover de gemeenteraad beslissingsbevoegdheid heeft en de beslissing hierover

Daarbij zal er voortaan worden gewerkt met een basisbehandelingstermijn van 60 dagen. Binnen deze termijn zal de behandelende overheid de aanvraag moeten onderzoeken, waarna een beslissing moet genomen worden. Het betreft een basistermijn, die dus met toepassing van eventuele bijkomende modules verlengd kan worden. De termijn begint pas te lopen nadat de vergunningsaanvraag ontvankelijk en volledig werd verklaard. Dit dient te gebeuren binnen de 30 dagen na het indienen van de aanvraag.

De basistermijn zal met 60 dagen worden verlengd wanneer over de aanvraag een openbaar onderzoek moet worden gehouden. Voortaan zullen de projecten die de organisatie van een openbaar onderzoek vereisen tevens exhaustief worden opgelijst in het Omgevingsvergunningsdecreet. In principe zal voor aanvragen waarvoor op heden geen openbaar onderzoek nodig is ook na inwerkingtreding van het wijzigingsdecreet geen openbaar onderzoek moeten worden georganiseerd.

Ook wanneer toepassing moet worden gemaakt van een (of meerdere) administratieve lus(sen), wanneer het project wordt gewijzigd, of wanneer de aanvrager hierom verzoekt zal de basisbehandelingstermijn telkens met 60 dagen worden verlengd. Een project dat dus bijvoorbeeld een openbaar onderzoek vereist en éénmaal wordt gewijzigd zal een totale behandelingstermijn van 210 dagen (30 + 60 + 60 + 60) kennen. Indien de aanvrager hierom verzoekt zal deze termijn eenmalig kunnen worden verlengd met nog eens 60 dagen.

Het staat een vergunningverlenende overheid uiteraard vrij om de uiterste behandelingstermijn niet af te wachten, en reeds eerder over te gaan tot het nemen van een beslissing. Van belang is daarbij op te merken dat elk van de hierboven weergegeven modules zowel in eerste aanleg als in administratief beroep kunnen worden toegepast.

In haar advies over voornoemde wijzigingen aan het Omgevingsvergunningsdecreet was de Raad van State enigszins kritisch over enkele van de in het wijzigingsdecreet voorgenomen aanpassingen aan de vergunningsprocedure. Onder andere de mogelijkheid voor aanvragers om hun vergunningsaanvraag onbeperkt te wijzigen, ook net voor de deadline van de beslissingstermijn, zou volgens de Raad voor rechtsonzekerheid kunnen zorgen. Het wordt dan ook afwachten in welke mate dit wijzigingsdecreet voor de gehoopte efficiëntieverhogingen in de vergunningsprocedure kan zorgen.

In ieder geval werden de hierboven aangehaalde wijzigingen op 9 mei 2024 bij spoedbehandeling in het Vlaams Parlement aangenomen, en zullen zij dus binnenkort in werking treden.

[1] Ontwerp van decreet tot wijziging van de regelgeving betreffende de omgevingsvergunning wat betreft de invoering van een modulaire omgevingsvergunningsprocedure en het omgevingsbesluit.

Bron: GD&A Advocaten