Bouw – Wat is nu het grote verschil tussen de ‘sujétions imprévues’ van boek 7 en de ‘imprevisieleer‘ van boek 5? (Recht op zaterdag)

Auteur: Marc Vandecasteele (Recht op zaterdag)

Op 20 februari 2025 werd het wetsvoorstel inzake Boek 7 opnieuw ingediend.

In dit artikel focussen we specifiek op artikel 7.4.8 dat de theorie van de sujétions imprévues wil omzetten in wetgeving.

Artikel 7.4.8. Ongekende omstandigheden

‘De opdrachtnemer voert de opdracht voor de overeengekomen prijs uit. Wanneer een forfaitaire prijs werd overeengekomen, kan de opdrachtnemer geen enkele verhoging eisen, zelfs wanneer de opdracht meer werk of meer uitgaven vereist dan hetgeen werd voorzien. Onverminderd de toepassing van artikel 5.74, kan de opdrachtnemer evenwel aan de opdrachtgever vragen om het contract opnieuw te onderhandelen met het oog op de aanpassing of beëindiging ervan indien aan de volgende vereisten is voldaan:

1. omstandigheden die bij de contractsluiting al bestonden, maken de uitvoering van het contract buitengewoon bezwarend, dermate dat de uitvoering ervan redelijkerwijze niet kan worden geëist;
2. die omstandigheden waren bij contractsluiting onvoorzienbaar;
3. die omstandigheden zijn niet aan de opdrachtnemer toerekenbaar;
4. de opdrachtnemer heeft dit risico niet voor zijn rekening genomen; en
5. de wet noch het contract sluiten die mogelijkheid uit.

De partijen blijven hun verbintenissen nakomen in de loop van de heronderhandelingen. Bij afwijzing of mislukking van de heronderhandelingen binnen een redelijke termijn, kan de rechter, op verzoek van één van de partijen, ofwel het contract aanpassen om het in overeenstemming te brengen met hetgeen de partijen redelijkerwijze zouden zijn overeengekomen op het tijdstip van de contractsluiting indien zijn met de daaraan voorafbestaande omstandigheden rekening hadden gehouden, ofwel het contract geheel of gedeeltelijke beëindigen op een datum die niet mag voorafgaan aan de vraag tot heronderhandeling en volgens de nadere regels die de rechter vaststelt. De vordering wordt ingesteld en behandeld zoals in kort geding.’

Wat is nu deze theorie van de ‘sujétions imprévues’ en in welke mate verschilt die van de ‘imprevisieleer‘ van boek 5?

Het voorgestelde artikel zet de theorie van de sujétions imprévues om in wetgeving.

Deze theorie, ontwikkeld in rechtspraak en rechtsleer binnen de context van bouwaanneming, wordt hiermee uitgebreid naar alle dienstencontracten.

Normaal gesproken kan een opdrachtnemer bij een dienstencontract met een vaste of forfaitaire prijs geen prijsverhoging eisen, zelfs niet als de opdracht meer werk of kosten met zich meebrengt dan voorzien.

De theorie van de sujétions imprévues vormt hierop een uitzondering. Als de opdrachtnemer tijdens de uitvoering van het contract te maken krijgt met moeilijkheden die al bestonden bij het sluiten van het contract, maar die op dat moment onvoorzienbaar waren en de uitvoering buitengewoon bezwarend maken, kan hij een prijsaanpassing of (gedeeltelijke) beëindiging van het contract vragen. Dit geldt echter alleen als deze moeilijkheden hem niet kunnen worden aangerekend en hij het risico niet contractueel op zich heeft genomen.

Het artikel is van toepassing op dienstencontracten met een vaste of forfaitaire prijs. Bij contracten met een relatief forfaitaire prijs kan de opdrachtnemer er eveneens een beroep op doen, maar alleen voor het deel van de opdracht waarvoor het forfait geldt.

De sujétions imprévues verschillen van de imprevisieleer (artikel 5.74).

Het grote verschil is dat de imprevisieleer gaat over omstandigheden die tijdens de uitvoering van het contract ontstaan, terwijl de sujétions imprévues betrekking hebben op moeilijkheden die al bestonden bij de contractsluiting, maar toen nog onbekend en redelijkerwijs onvoorzienbaar waren. Dit artikel doet geen afbreuk aan de imprevisieleer; beide leerstukken kunnen naast elkaar bestaan en toegepast worden.

In lijn met boek 5 wordt er nu eerst ingezet op minnelijke onderhandelingen

Momenteel kan enkel een rechter een prijsaanpassing op basis van de sujétions imprévues doorvoeren.

In lijn met artikel 5.74 wordt nu echter eerst ingezet op minnelijke onderhandelingen, met als doel een prijsaanpassing of beëindiging van het contract. Pas als deze onderhandelingen mislukken of de opdrachtgever weigert te heronderhandelen, kan de opdrachtnemer naar de rechter stappen.