Tewerkstelling van buitenlandse werknemers:
nakende ingrijpende wijzigingen

Mr. Sophie Maes en mr. Simon Albers (Claeys & Engels)

Webinar op donderdag 25 april 2024


Intellectuele eigendomsrechten in de onderneming:
wie is eigenaar van door werknemers en dienstverleners ontwikkelde creaties?

Dr. Nele Somers (ARTES) en mr. Veerle Scheys (Mploy)

Webinar op dinsdag 23 april 2024


Vakantiedagen en het arbeidsrecht

Mr. Kato Aerts en mr. Sarah Witvrouw (Lydian)

Webinar op dinsdag 11 juni 2024


HR-aspecten bij M&A transacties

Mr. Nele Van Kerrebroeck (Linklaters)

Webinar op donderdag 16 mei 2024


Het nieuwe Boek 6:
de impact op de werkvloer

Mr. Chris Persyn (Cautius)

Webinar op donderdag 4 juli 2024

Sociale verkiezingen 2020: tijd om uw strategie uit te stippelen (Lydian)

Auteurs: Jan Hofkens en Alexander Vandenbergen (Lydian)

Publicatiedatum: 10/04/2019

De volgende sociale verkiezingen worden georganiseerd tussen 11 en 24 mei 2020. Dit en nog een aantal andere nieuwigheden, zeker wat uitzendkrachten betreft zijn vorige donderdag door de plenaire vergadering in de Kamer goedgekeurd. Ook al lijkt dat nog veraf, toch raden wij aan om vandaag al na te denken over een aantal essentiële strategische aspecten en waar nodig of nuttig, nog aanpassingen te doen in uw HR of ondernemingsstructuur.

Waarom dat zo is, lichten we hieronder toe.

1. In welke gevallen moet een ondernemingsraad (OR) en/of een comite voor preventie en bescherming op het werk (CPBW) opgericht worden?

Indien een onderneming gewoonlijk gemiddeld minstens 50 werknemers tewerkstelt, moet een CPBW opgericht worden. Indien een onderneming gewoonlijk gemiddeld minstens 100 werknemers tewerkstelt, moet zowel een CPBW als een OR opgericht worden. Dit geldt ook voor een onderneming die bij de vorige sociale verkiezingen verplicht was om een OR op te richten en die nog altijd gewoonlijk gemiddeld minstens 50 werknemers tewerkstelt.

De twee vragen die u zich moet stellen zijn:

  • Op welk niveau moet het gemiddelde aantal werknemers worden berekend?
  • Hoe wordt het gemiddeld aantal werknemers dat gewoonlijk wordt tewerkgesteld berekend?

A. “Onderneming” = “TBE”

Voor de sociale verkiezingen wordt de onderneming gedefinieerd als de “technische bedrijfseenheid” (TBE). De onderneming of TBE is dus geen synoniem van de juridische entiteit (zoals een NV). Of er sprake is van een technische bedrijfseenheid hangt af van verschillende sociale en economische criteria. De sociale criteria hebben hierbij voorrang.

Deze criteria werden niet bij wet vastgelegd, zodat rekening moet worden gehouden met de criteria die in de rechtspraak werden weerhouden.

Wijzen op economische autonomie: andere activiteiten, aparte directie, aparte diensten of eigen boekhouding,… Sociale autonomie wordt gekenmerkt door: een eigen personeelsbeleid, ander sociaal secretariaat, externe preventiedienst, pensioenfonds, apart arbeidsreglement, eigen loonbeleid, het gebruik van verschillende talen, eigen sociale activiteiten (bijv. personeelsfeesten, personeelskrant), geen sociale contacten tussen de personeelsleden,…

Er kunnen zich verschillende situaties voordoen:

  • De TBE stemt overeen met de juridische entiteit. Dit is meest voorkomende en meest eenvoudige situatie.
  • De juridische entiteit bevat meerdere TBE.
  • Meerdere juridische entiteiten vormen samen één TBE.

De werkgever moet beslissen voor welke TBE een CPBW en/of een OR zal opgericht worden. De werknemers en de vakorganisaties kunnen deze beslissing van de werkgever betwisten. Om discussie te vermijden is het dan ook belangrijk om met kennis van zaken een beslissing te nemen.

Wij raden u aan om vandaag al uw onderneming duidelijk in kaart te brengen en na te gaan of er eventueel sprake is van verschillende TBE’s. Met het oog op de sociale verkiezingen van 2020 kan het van belang zijn om binnen uw onderneming nog een aantal zaken duidelijk te stellen of een aantal structurele wijzigingen door te voeren (samenvoeging, splitsing, …) om de bepaling van de TBE in de door u gewenste richting te beïnvloeden.

B. Welke werknemers worden meegeteld voor de berekening van de grenzen?

De verplichting om al dan niet een CPBW en/of een OR te installeren hangt af van het gemiddeld aantal werknemers dat gewoonlijk wordt tewerkgesteld binnen de TBE.

Om voor de sociale verkiezingen van 2020 na te gaan hoeveel werknemers een onderneming gewoonlijk tewerkstelt, moet het aantal werknemers dat gemiddeld door de onderneming gewoonlijk werd tewerkgesteld in rekening worden genomen van 1 oktober 2018 tot en met 30 september 2019. Dat is anders dan in de vorige sociale verkiezingen, waar telkens het jaar voorafgaand aan de sociale verkiezingen werd genomen.

Wij raden u aan om de tewerkstelling binnen uw onderneming in kaart te brengen. Het is namelijk mogelijk dat binnen uw onderneming de drempel van 50 of 100 werknemers net wel of net niet bereikt wordt, zodat een gericht personeelsbeleid in 2019 van belang is met het oog op de eventuele verplichte oprichting van een CPBW of een OR.

Het kan daarnaast van belang zijn om na te gaan welke werknemers op heden kunnen beschouwd worden als behorend tot de categorie van het leidinggevende personeel.

Voor de berekening van het aantal gewoonlijk tewerkgestelde werknemers is het belangrijk te weten met welke werknemers rekening moet gehouden worden:

  • Langdurig arbeidsongeschikte werknemers moeten meegerekend worden, net zoals de werknemers wiens arbeidsovereenkomst is geschorst.
  • De uitzendkrachten nemen een specifieke positie in. Uitzendkrachten tellen niet mee voor de berekening van de gewoonlijk gemiddelde tewerkstelling bij hun eigen werkgever, het uitzendbureau. Uitzendkrachten tellen in sommige gevallen wel mee voor de gewoonlijk gemiddelde tewerkstelling bij de gebruiker, behalve wanneer zij een vaste werknemer van de gebruiker vervangen. De gebruiker moet gedurende één kwartaal (het referentiekwartaal) een register bijhouden van de uitzendkrachten die bij hem aan het werk zijn.

Ook hier is er een belangrijke wijziging ten aanzien van de vorige sociale verkiezingen. Waar voorheen enkel de in het vierde kwartaal van het jaar voorafgaand aan de sociale verkiezingen door de onderneming tewerkgestelde uitzendkrachten moesten worden geregistreerd en meegeteld, is dat nu het tweede kwartaal van 2019 (tussen 1 april 2019 en 30 juni 2019). Het aantal uitzendkrachten tijdens het eerste kwartaal van 2019, noch dat van het derde en het vierde kwartaal van 2019 beïnvloeden het al dan niet verplicht oprichten van een CPBW of een OR. U hoeft geen register van de uitzendkrachten bij te houden als de OR binnen 30 dagen na inwerkingtreding van de nieuwe wet bij unanieme verklaring in de notulen, vaststelt dat de drempel van 100 werknemers is overschreden.

Voor uitzendkrachten is er trouwens nog een belangrijke verandering. Uitzendkrachten zullen onder bepaalde voorwaarden (o.a. anciënniteit van 3 maanden) bij de gebruiker kunnen stemmen. Ze kunnen zich wel geen kandidaat stellen.

  • Indien uw bedrijf internationaal actief is, rijst de vraag in welke mate rekening moet gehouden worden met de naar het buitenland gedetacheerde werknemers. Wanneer deze werknemers door een arbeidsovereenkomst verbonden zijn met de Belgische vennootschap en niet gewoonlijk in het buitenland zijn tewerkgesteld, moet u in principe met deze werknemers rekening houden. Afhankelijk van de concrete omstandigheden waarin werknemers in het buitenland worden tewerkgesteld, zou er sprake kunnen zijn van een gewoonlijke tewerkstelling in het buitenland. In dat geval kunt u argumenteren dat met deze werknemers geen rekening moet worden gehouden.
2. Een categorie om niet uit het oog te verliezen: het leidinggevende personeel

Bij de sociale verkiezingen maakt het leidinggevende personeel een bijzondere categorie uit. Het leidinggevende personeel is niet verkiesbaar, noch stemgerechtigd en is het personeel waaruit de werkgever zijn werkgeversafvaardiging voor het CPBW en de OR kiest.

Wie onder het leidinggevende personeel valt, is door de wet strikt gedefinieerd. Het gaat over:

  • Personen belast met het dagelijks bestuur van de onderneming die gemachtigd zijn om de werkgever te vertegenwoordigen en te verbinden (niveau 1);
  • Personeelsleden die onmiddellijk daaraan ondergeschikt zijn, wanneer zij eveneens opdrachten van dagelijks bestuur vervullen (niveau 2).
  • Wie op een derde niveau staat in de onderneming, kan onmogelijk als leidinggevend personeel voor de sociale verkiezingen worden beschouwd.

Of iemand tot het leidinggevende personeel behoort, kan enkel op basis van de werkelijk door de betrokken personen uitgeoefende functie worden onderzocht. Het dagelijkse bestuur moet niet begrepen worden zoals in de vennootschapswetgeving, maar is wel het dagelijkse, effectieve, zelfstandige en voortdurende bestuur van de onderneming.

Vanuit een strategisch oogpunt is het belangrijk dat hoe meer personeelsleden u als leidinggevend personeel kunt kwalificeren, hoe minder beschermde werknemers u zal hebben. Bovendien kan het in uw voordeel zijn om reeds na te denken wie u als vertegenwoordiger van de werkgever in het CPBW en de OR wenst te zien.

Het organigram van de onderneming kan vanzelfsprekend een belangrijke aanwijzing zijn. 2019 is het perfecte moment om in tempore non suspectu dat organigram op te stellen of te herschikken, door onder meer duidelijke functieomschrijvingen in te voeren of een directiecomité of managementteam op te richten.

3. To do

Om u zo goed mogelijk voor te bereiden op de sociale verkiezingen van 2020 raden wij u aan om in eerste instantie een audit op te maken van uw onderneming en u hierbij de volgende vragen te stellen:

  • Wat is/zijn de TBE?
  • Hoeveel werknemers worden er gewoonlijk gemiddeld tewerkgesteld binnen de(ze) TBE?
  • Wie kan er beschouwd worden als leidinggevend personeel?

Op basis van deze audit zult u kunnen nagaan of de bestaande structuur best behouden blijft, dan wel of u beter een andere structuur uitwerkt of nog aanpassingen aanbrengt of bijstuurt, meer bepaald door:

  • het reorganiseren of verduidelijken van de structuur van uw organisatie of onderneming (bijv. een TBE opsplitsen of, net andersom, meerdere TBE samenvoegen)
  • het bijsturen van uw personeelsbeleid  in 2019 (bijv. : minder uitzendkrachten inhuren in het 2dekwartaal van 2019, uitstellen van nieuwe aanwervingen, toewijzen van nieuwe werknemers aan een bepaalde TBE i.p.v. een andere, enz.)
  • het opstellen van een organigram, het aanpassen of opmaken van functiebeschrijvingen, de oprichting van een directiecomité, enz.
U kunt bij de Task Force Sociale Verkiezingen 2020 van Lydian terecht voor:
  • strategische begeleiding bij de voorbereiding van de sociale verkiezingen (audit en actieplan),
  • al uw juridische vragen voor of tijdens de sociale verkiezingen,
  • vertegenwoordiging bij gerechtelijke procedures,
  • day-to-day begeleiding tijdens de sociale verkiezingen en bijstand ter plaatse tijdens de verkiezingsdag, en
  • installatie en werking van de OR/CPBW (huishoudelijk reglement, enz.).

Lees hier het originele artikel

» Bekijk alle artikels: Arbeid & Sociale zekerheid