Recente nieuwigheden in de bouwsector! (Schoups)

Auteurs: Sofie Bontinck, Christine Molitor, Sara Mannaerts en Astrid Moehlig (Schoups)

Enkele belangrijke nieuwigheden die een invloed zullen hebben op de bouwsector zijn ondertussen in werking getreden of zullen dat binnenkort doen. Wij geven een overzicht van de belangrijkste wijzigingen.

1. Vanaf 1 juli 2024 is het gewijzigde Sociaal Strafwetboek van toepassing

Met het oog op een doeltreffendere bestrijding van sociale fraude, zijn er zijn met ingang van 1 juli 2024 enkele belangrijke wijzigingen in het Sociaal Strafwetboek in werking getreden. Het betreft onder meer:

• de zwaardere bestraffing van een aantal inbreuken

  bv. de niet-betaling of laattijdige betaling van loon en niet-naleving van de regels over inhoudingen op het loon

• de invoering van nieuwe inbreuken
• de verdubbeling van de bedragen van de geldboetes, zowel administratief als strafrechtelijk, voor de inbreuken van niveau 3. Voor de inbreuken van niveau 4 wordt het maximumbedrag van de geldboetes verhoogd. De administratieve en strafrechtelijke geldboeten van niveau 1 en 2 en de gevangenisstraf van niveau 4 blijven daarentegen ongewijzigd. Concreet geldt als volgt:

Jullie vinden hier meer informatie terug over dit onderwerp.

2. Vanaf 1 januari 2025 treedt de verstrengde zorgvuldigheidsplicht i.h.k.v. de tewerkstelling van illegale derdelanders in werking

In onze newsflash van 29 januari 2024 kon je lezen dat er een nieuwe zorgvuldigheidsplicht van kracht zou worden in de bouwsector. Het decreet werd op 4 juni gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad.

2.1. Huidige situatie

Thans is een aannemer hoofdelijke aansprakelijk voor lonen van illegale derdelanders (niet-EER- of Zwitserland-onderdanen) die tewerkgesteld zouden worden door zijn rechtstreekse onderaannemer, maar hij kan dit vermijden als hij in het bezit is van een schriftelijke, en door beide partijen ondertekende, verklaring waarin de onderaannemer bevestigt niet met illegale derdelanders te (zullen) werken. Die bescherming vervalt indien blijkt dat de aannemer kennis had van de illegale tewerkstelling.

2.2. Nieuwe zorgvuldigheidsplicht

Met ingang van 1 januari 2025 wordt de voormelde “zorgvuldigheidsplicht” van een aannemer, althans voor werven die zich situeren in de Vlaamse regio, uitgebreid of verstrengd.

Een hoofdaannemer zal dan ook voor de start van de samenwerking verplicht bepaalde gegevens moeten opvragen bij zijn rechtstreekse onderaannemer. Als een hoofdaannemer die gegevens op zijn vraag daartoe niet verkrijgt van zijn onderaannemer, moet hij de sociale inspectie inlichten.

Het betreffen meer in het bijzonder de volgende gegevens :

• Het bewijs van een geldig paspoort (of daarmee gelijkgestelde reistitel) van alle derdelanders die in dienst zijn van de onderaannemer
• Voor wat betreft de derdelanders voor wie toelating tot het werk vereist is :
  • het bewijs een wettig verblijf
  • het bewijs van toelating tot het werk
  • en voor werknemers, een geldige Dimona-verklaring
• Voor wat betreft de andere onderdanen:
  • het bewijs van het verblijfsrecht of de verblijfsvergunning die > 3 maanden geldig is in de andere lidstaat van de EER (of Zwitserland) waar ze verblijven,
  • een Limosa-meldingsbewijs (L1-document) (indien van toepassing)
  • een A1-verklaring.

2.3. Sancties

Ingeval de  hoofdaannemer de zorgvuldigheidsplicht niet naleeft, riskeert deze  strafsancties van het niveau 4.

Omwille van het hervormde Sociaal Strafwetboek (zie hiervoor), geldt vanaf 1 juli 2024 als sanctie een gevangenisstraf van 6 maanden tot 3 jaar en/of een strafrechtelijke geldboete van 4.800,00 tot 56.000,00 EUR of een administratieve geldboete van 2.400,00 tot 28.000,00 EUR (te vermenigvuldigen met het aantal betrokken illegale derdelanders met een maximum van 100).

2.4. Conclusie

De nieuwe zorgvuldigheidsplicht zal van toepassing zijn op bouwplaatsen in het Vlaams Gewest. Tot op heden bestaat deze verplichting (nog) niet voor Brussel en Wallonië, maar we gaan ervan uit dat deze twee gewesten zullen volgen. We raden je daarom aan om nu al in ieder geval te starten met de naleving ervan.

3. Ook vanaf 1 juli 2024 geldt er een registratieplicht wat betreft werkende vennoten en helpers in KBO

3.1. Inhoud registratieplicht

Vanaf 1 juli 2024 is het verplicht voor alle vennootschappen die actief zijn in de bouw- en schoonmaaksector om ook de identificatiegegevens van hun “werkende vennoten” toe te voegen in de Kruispuntbank van Ondernemingen (hierna KBO). Voor zelfstandigen in die sectoren geldt diezelfde registratieplicht voor wat betreft hun “helpers”. Hierbij bezorgen we wat meer toelichting daaromtrent:

• de identificatiegegevens zijn de naam, voornaam, het rijksregisternummer of bis-nummer van de werkende vennoot / helper alsook de begin-en einddatum van hun onderstaande activiteit.
• een “werkende vennoot” is iedereen die minstens één aandeel in een vennootschap bezit en die in België een activiteit uitoefent in die vennootschap als zelfstandige.
• een “helper” is een natuurlijke persoon – zelfstandige –  die in België een zelfstandige helpt of vervangt in de uitoefening van diens beroep.

Voor zogenaamde “stille vennoten” geldt er dus geen registratieplicht. Sommige “helpers”, zoals meewerkende echtgenoten, zijn ook uitgesloten.

3.2. Registratiesysteem en timing

De registratie verloopt via de toepassing “My Entreprise” op de website van de FOD Economie. Er wordt een overgangsperiode voorzien voor de werkende vennoten en helpers die al actief waren voor 1 juli 2024: zij moeten tegen 1 januari 2025 geregistreerd worden.

De registratie moet gebeuren vóór de werkende vennoot of helper start met werken of helpen. Als die activiteiten stopgezet zijn, moet dat binnen de 15 dagen worden bijgewerkt in de KBO.

3.3. Sancties

De vennootschap of zelfstandige die niet tijdig de verplichte registraties uitvoert, kan als sanctie een administratieve geldboete (die varieert van 500,00 EUR tot 4.000,00 EUR per vastgestelde inbreuk) opgelegd krijgen. De zaakvoerders en bestuurders van een vennootschap zijn hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling daarvan.

4. Vanaf 1 januari 2025: nieuwe regels onderaanneming bouwsector

Voor onderaannemers in de bouwsector zal er vanaf ten laatste 1 januari 2025 een belangrijk nieuw verbod gelden.

Een onderaannemer die werken aanneemt van een hoofdaannemer, mag die vanaf dan op zijn beurt niet meer volledig in onderaanneming geven aan een andere onderaannemer. Het is dan eveneens verboden voor een onderaannemer om zelf alleen de coördinatie van de werken te behouden.

De sanctie ingeval van niet-naleving van het verbod is deze van niveau 4 van het Sociaal Strafwetboek (waarbij het bedrag van de maximumboetes is verhoogd sinds 1 juli 2024; zie hierboven).

Het verbod geldt niet voor een hoofdaannemer, zijnde de rechtstreekse contractant van de opdrachtgever.

Voortaan zal het in de praktijk dus niet langer mogelijk zijn om als onderaannemer aangenomen werken zelf meteen uit te besteden aan derden en/of enkel de coördinatie ervan op zich te nemen. We raden aan om jullie onderaannemingsovereenkomsten en praktijk tijdig in overeenstemming te brengen met het nieuw verbod.

5. Sinds kort kan de controle sociale schulden via checkinhoudingsplicht.be ook voor buitenlandse onderaannemers

Indien je als aannemer niet aansprakelijk wil gesteld worden voor de fiscale en sociale schulden van jouw onderaannemer, moet je eerst checken of je onderaannemer schulden heeft en zo ja, een bedrag van de factuur inhouden en doorstorten naar de RSZ en/of de fiscus. Voor Belgische bedrijven, kan een aannemer zich behelpen met www.checkinhoudingsplicht.be. Voor buitenlandse aannemers kon dit tot voor kort niet geverifieerd worden. Om de aansprakelijkheid voor deze sociale schulden te vermijden, moest de aannemer beschikken over de vereiste A1-formulieren.

Voortaan kunnen Belgische bouwbedrijven die met buitenlandse onderaannemers willen werken, via diezelfde www.checkinhoudingsplicht.be ook voor hen controleren of zij in België al dan niet sociale schulden hebben. Voor de controle van buitenlandse onderaannemers hun fiscale schulden blijft alles bij het oude.

Bron: Schoups