Nieuwe wet over auteursrechten versoepelt de voorwaarden voor overdrachtsclausules in arbeidsovereenkomsten (Acerta)

Is je medewerker in het kader van zijn arbeidsovereenkomst bezig met het creëren van werken, zoals bijvoorbeeld een brochure of een technisch rapport?

Dan is de kans groot dat je medewerker voor deze creaties de bescherming geniet van het auteursrecht.

Je medewerker kan het vermogensgedeelte van zijn auteursrechten (de zogenaamde vermogensrechten) aan jou overdragen.

Dit houdt in dat je medewerker jou het exclusieve recht overdraagt om het werk te exploiteren. Beschik je als werkgever over dat recht, dan kun je de creaties van je medewerker gebruiken, zonder dat je hiervoor zijn toestemming moet vragen. Zo kan je de brochure op de bedrijfswebsite plaatsen of het technisch rapport overmaken aan de klant.

Dergelijke overdracht door je medewerker van zijn vermogensrechten moet op uitdrukkelijke wijze gebeuren, via een clausule in de arbeidsovereenkomst of een bijlage bij de arbeidsovereenkomst.

Kan zo’n overdracht door je medewerker ook betrekking hebben op exploitatievormen die nog onbekend waren toen de overdrachtsclausule werd ondertekend?

Voorbeeld:

“X” aantal jaren vóór de opkomst van het internet ondertekende je medewerker met jou een arbeidsovereenkomst waarin hij jou zijn vermogensrechten overdroeg op zijn creaties in het kader van zijn arbeidsovereenkomst. Mag je zoveel jaar later, op basis van die clausule, deze werken van je medewerker ook verspreiden via het internet? Of kon de overdracht door je medewerker onmogelijk betrekking hebben op exploitatie via het internet, omdat het internet toen nog niet bekend was?

De wet biedt een antwoord op deze vraag. Recent is hierin een versoepeling doorgevoerd.

Volgens het wettelijk kader dat gold tot 1 augustus 2022, kon een overdrachtsclausule met betrekking tot creaties in het kader van een arbeidsovereenkomst enkel geldig betrekking hebben op onbekende exploitatievormen, als:

• het beding dat uitdrukkelijk bepaalde, én
• de werkgever in dat beding aan zijn medewerker een aandeel toekende in de winst die dergelijke exploitatie voor de werkgever zou opleveren.

Die tweede voorwaarde zorgde in de praktijk voor uitdagingen en discussies, en bleef vaak dode letter. Zo rees de vraag hoe een werkgever die geen “winst” maakt hiermee moest omgaan, en of het aandeel van de medewerker in de winst ook op “0” mocht worden bepaald.

“Succesclausule” in de wet …

Op 1 augustus 2022 is een wet in werking getreden die via een hele reeks bepalingen een Europese richtlijn over auteursrechten omzet.

Eén van de verwezenlijkingen van die nieuwe wet, is dat die in onze wetgeving verschillende maatregelen invoert om te verzekeren dat een auteur wiens werken door iemand anders (zoals zijn werkgever) worden geëxploiteerd, hiervoor een passende en billijke vergoeding moet krijgen. Op sectoraal niveau kunnen collectieve overeenkomsten worden gesloten waarin nadere regels worden bepaald over die vergoeding.

Als de oorspronkelijk overeengekomen vergoeding (bijvoorbeeld: het loon) onevenredig laag blijkt te zijn in vergelijking met de exploitatie-inkomsten, dan heeft de auteur voortaan op grond van de wet zelf het recht om een aanvullende, passende en billijke vergoeding te vorderen, dus ook als de overeenkomst dat recht niet bepaalt. Dat is de zogenaamde “succesclausule” die is ingeschreven in de wet.

Op die manier heeft de auteur de wettelijke garantie dat hij van het toekomstig succes van de exploitatie van zijn werk zijn graantje zal kunnen meepikken.

Het wettelijk mechanisme van de succesclausule geldt ook voor auteurs die werken hebben gecreëerd in het kader van hun arbeidsovereenkomst en die de exploitatierechten daarop hebben overgedragen aan hun werkgever. De auteur kan dit wettelijk recht op een passende en billijke vergoeding ook inroepen met betrekking tot exploitatievormen die nog onbekend waren op het ogenblik van het afsluiten van de arbeidsovereenkomst.

… laat versoepeling toe van de voorwaarden voor een overdrachtsclausule in de arbeidsovereenkomst

Gelet op het wettelijk mechanisme van de succesclausule oordeelde de wetgever dat de hoger genoemde geldigheidsvoorwaarden voor overdrachtsclausules in arbeidsovereenkomsten met betrekking tot onbekende exploitatievormen, hun nut hadden verloren. Daarom heeft de nieuwe wet deze voorwaarden geschrapt, voor wat betreft werken die op of na 7 juni 2021 beschermd zijn door het auteursrecht.

Voortaan kan je met je medewerker een overdrachtsclausule overeenkomen met betrekking tot nog onbekende exploitatievormen, zonder dat voor de geldigheid van dergelijke overdracht nog nodig is dat je in de clausule aan je medewerker een winstaandeel toekent.

De wet zelf garandeert nu aan je medewerker het recht op een passende en billijke vergoeding voor de exploitatie van zijn werken. Dit recht zal nog kunnen worden geconcretiseerd op het niveau van de sector, en kan aanleiding geven tot een vordering van je medewerker-auteur tot betaling van een aanvullende vergoeding.

Wet van 19 juni 2022 tot omzetting van Richtlijn (EU) 2019/790 van het Europees Parlement en de Raad van 17 april 2019 inzake auteursrechten en naburige rechten in de digitale eengemaakte markt en tot wijziging van Richtlijnen 96/9/EG en 2001/29/EG, Belgisch Staatsblad 1 augustus 2022

Bron: Acerta