Klokkenluiders-richtlijn dient uiterlijk 17.12.2021 te zijn omgezet (Argus Advocaten)

Auteur: Steven Vandebroek (Argus Advocaten)

Tegen 17 december 2021 moeten de EU-lidstaten (waaronder België) de Richtlijn 2019/1937 van 23 oktober 2019 inzake de bescherming van personen die inbreuken op het Europese Unierecht melden (zogenaamde klokkenluiders), omzetten in nationale wetgeving.

Het gaat bijvoorbeeld om meldingen van inbreuken inzake financiële diensten, overheidsopdrachten, productveiligheid, veiligheid van het vervoer, voedselveiligheid, milieubescherming, consumentenbescherming, volksgezondheid, gegevensbescherming enzovoort.

Aanleiding voor de implementatie van de Richtlijn 2019/1937 inzake bescherming van klokkenluiders was onder meer het ‘LuxLeaks’ schandaal. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens oordeelde nog op 11.05.2021 in de ‘LuxLeaks’ zaak dat de boete die werd opgelegd door een Luxemburgse rechtbank aan een werknemer die geheime fiscale documenten van klanten van zijn werkgever lekte, geen schending uitmaakt van zijn recht op vrijheid van meningsuiting.

Deze uitspraak maakt nogmaals duidelijk dat klokkenluiders vaak in een belangenconflict zitten tussen enerzijds het algemeen belang om bepaalde informatie openbaar te maken en anderzijds de schade die hierdoor kan ontstaan voor de betrokken onderneming / organisatie en voor de klokkenluider zelf.

De Richtlijn 2019/1937 van 23 oktober 2019 is van toepassing op iedereen die in een werkgerelateerde context informatie over inbreuken meldt of openbaar maakt. Werknemers (alsook toenmalige werknemers, sollicitanten..), ambtenaren, zelfstandigen, consultants, vrijwilligers, aandeelhouders, bestuurders, stagiairs .. zij worden allen beschermd wanneer zij te goeder trouw een inbreuk melden.

Elke onderneming in de privésector of de publieke sector met minstens 50 werknemers moet voorzien in een voldoende confidentieel en beveiligd kanaal of procedure voor interne meldingen door klokkenluiders. In de publieke sector zal dit in principe voor elke juridische entiteit gelden (ongeacht het aantal werknemers).

Organisaties met 50 of meer werknemers krijgen hiervoor van Europa evenwel de tijd tot 17 december 2023.

Tegen 17 december 2021 zal elke organisatie met 250 of meer werknemers reeds onmiddellijk verplicht zijn te voorzien in een voldoende confidentieel en beveiligd kanaal of procedure voor interne meldingen door klokkenluiders.

De bevoegde overheid (de Belgische Staat) moeten daarnaast voorzien in een onafhankelijk, autonoom en adequaat extern meldingskanaal en zal daarvoor bepaalde autoriteiten moeten aanwijzen / oprichten die bevoegd worden voor het ontvangen en het behandelen van meldingen.

Er dient een verbod te worden ingesteld op represaillemaatregelen tegen klokkenluiders. Zo zal er niet kunnen worden overgegaan tot ontslag, maar ook een negatieve evaluatie, gemis aan promotie of doorgevoerde degradatie, wijziging van arbeidsvoorwaarden, tuchtsancties, niet-verlengen van een arbeidsovereenkomst, intimidatie of pesterijen vallen onder het verbod op represaillemaatregelen.

Lidstaten moeten verder voorzien in doeltreffende, evenredige sancties onder andere voor zij die meldingen belemmeren of represaillemaatregelen nemen tegen beschermde personen. Anderzijds moeten de lidstaten in sancties voorzien voor melders die bewust onjuiste informatie melden.

Bron: Argus Advocaten