Een schakel te veel? De Wet van 15 mei 2024 creëert meer transparantie in onderaanneming (Noma)

De Belgische bouwsector staat niet stil. Ook het afgelopen jaar voerde de federale wetgever enkele nieuwe regels in, waaronder de Wet van 15 mei 2024 die een stevige basis legt voor een heldere samenwerking in onderaanneming. Deze wet, die vanaf 1 januari 2025 in werking treedt, introduceert duidelijke regels voor onderaanneming binnen drie sectoren: werkzaamheden in onroerende staat, de vleesverwerkende industrie en de verhuissector. Wat betekenen deze regels voor onderaannemers in de bouw, en hoe zullen ze de sector vormgeven? Advocaten Lauren D’hooghe en Stefanie Claeys werpen hun blik op de nieuwe regelgeving en bieden inzicht aan de hand van praktische voorbeelden.

Europese druk op eerlijke arbeidsomstandigheden in onderaanneming

De Wet van 15 mei 2024 is het Belgisch antwoord op een recente studie van de Europese Commissie waaruit blijkt dat werknemers in onderaanneming bijzonder kwetsbaar zijn voor uitbuiting. Zowel de lengte als de complexiteit van de keten van onderaanneming zou door sommige bedrijven gebruikt worden om belastingen en socialezekerheidsbijdragen te ontlopen. Hoe ingewikkelder de keten, hoe lastiger het wordt om aansprakelijkheden te doorgronden. De federale wetgever pakte deze praktijk aan door nieuwe regelgeving in te voeren, waaronder het verbod op volledige uitbesteding en een extra ketenverbod voor de verhuisindustrie.

Het verbod op 100 % uitbesteding bij onderaanneming

Een van de meest opvallende maatregelen is het verbod op volledige uitbesteding door onderaannemers. Onder de nieuwe regels moet elke onderaannemer minimaal 1 % van de werkzaamheden zelf uitvoeren, met als extra voorwaarde dat dit niet enkel mag gaan om coördinatie. Dit ‘kleine’ aandeel is essentieel: het symboliseert betrokkenheid en verantwoordelijkheid, en voorkomt dat werk geheel wordt doorgeschoven naar andere partijen. Dit verbod geldt niet voor de hoofdaannemer die direct met de opdrachtgever in zee gaat.

‘Werkzaamheden in onroerende staat’ als overkoepelend kader

De Wet van 15 mei 2024 is van toepassing op de verhuissector, de vleesverwerkende industrie en werkzaamheden in onroerende staat. Deze laatste categorie reikt verder dan enkel bouwwerkzaamheden en omvat alle werken die aan of op een onroerend goed worden verricht. Ook de levering van roerende goederen die aan een pand worden toegevoegd en zo onroerend worden door hun aard, vallen onder deze categorie. Van het installeren van centrale verwarming tot loodgieterswerk en zelfs de schoonmaak van gebouwen: al deze taken vallen onder de nieuwe regels.

Enkele voorbeelden die deze situatie toelichten:

Voorbeeld 1: toegelaten werkzaamheden in onroerende staat