Bind talent aan je bedrijf met aandelenopties of andere werknemersparticipaties (BDO)

De coronacrisis veranderde onze manier van werken grondig. Maar ook de manier waarop medewerkers naar dat ‘nieuwe werken’ kijken. Aan de bedrijven om hun beschikbaar talent gemotiveerd en aan boord te houden. Alle middelen zijn daarbij welkom. De aandelenopties bijvoorbeeld zitten als incentive duidelijk in de lift. Maar er zijn nog andere oplossingen, op maat van zowel grote bedrijven als kmo’s.

De coronacrisis zette het leven van bedrijven en hun medewerkers grondig op zijn kop. Voor sommige ondernemingen, zoals technologiebedrijven en de grootdistributie, bood de crisis kansen. Voor veel anderen was het vechten om het hoofd boven water te houden, om nog niet te spreken van zij die maandenlang verplicht de deuren moesten sluiten.

Tegelijk hebben de maatregelen die die regeringen oplegden in de strijd tegen COVID-19 het professionele leven ingrijpende veranderd. Telewerk kreeg een boost, de interactie tussen medewerkers nam af en hun visie op het werk veranderde. Om het aanwezige talent te binden, zal elk bedrijf, ongeacht zijn schaalgrootte, middelen moeten inzetten om zijn medewerkers te motiveren en aan boord te houden.

Dat kun je onder andere met economische incentives. Die bieden talrijke voordelen. De ervaring leert immers dat wanneer de medewerkers, of een contingent daarvan, een financiële participatie krijgen die afhangt van de bedrijfsresultaten, ze ook beter presteren en bijdragen tot de resultaten. Tegelijk verminderen de risico’s verbonden aan een vertrek of motivatieverlies.

De keuze aan incentives is groot, maar vaak onbekend. Vooral bij kmo’s waarvan er veel – onterecht – denken dat zo’n werknemersparticipatie administratief zwaar weegt. Of enkel voor grote bedrijven is bedoeld. Niets is minder waar. Daarom gaan we dieper in op enkele mogelijkheden.

Door een of meerdere medewerkers aandelenopties aan te bieden, geef je hen het recht om op een bepaald moment en tegen een bepaalde prijs bestaande aandelen (aandelenopties) te kopen of om in te schrijven op nieuwe aandelen (warrants).

Het voordeel verbonden aan de aandelenopties is voor de werknemer als beroepsinkomen belastbaar op het ogenblik van de toekenning van de opties – wettelijk vastgelegd op de 60e dag na de datum van het aanbod, voor zover het aanbod binnen deze termijn schriftelijk werd aanvaard. Dat voordeel is vrijgesteld van socialezekerheidsbijdragen (en vakantiegeld op variabel loon) als de begunstigde onderworpen is aan de RSZ. Begunstigden die onderworpen zijn aan het socialezekerheidsstelsel der zelfstandigen (RSVZ) genieten die vrijstelling van socialezekerheidsbijdragen niet. Voor hen stemt de berekeningsbasis van de RSVZ-bijdragen immers overeen met het bedrag van de belastbare beroepsinkomsten, dat het voordeel van alle aard ‘aandelenopties’ omvat.

Het bedrag van het belastbaar voordeel wordt forfaitair vastgesteld op 18% van de waarde van de onderliggende aandelen, behalve als de opties beursgenoteerd zijn (wat zelden voorkomt wanneer het gaat over opties op werkgeversaandelen). Dat percentage wordt verhoogd met 1% wanneer de optie een bestaansduur heeft van meer dan vijf jaar en dat voor elk jaar na het vijfde jaar (bijvoorbeeld 23% voor een duur van tien jaar). Wanneer aan bepaalde voorwaarden is voldaan, worden die percentages echter gehalveerd.

Als aan hogerstaande voorwaarden is voldaan (zoals de aanvaarding van de opties binnen 60 dagen na het aanbod) wordt de latere meerwaarde, gerealiseerd op het ogenblik van de uitoefening van de opties of de verkoop van de onderliggende aandelen, niet belast. Dan moet de werkgever ook geen socialezekerheidsbijdragen inhouden en betalen.

Aandelenopties en warrants vormen een uitgelezen oplossing om medewerkers te motiveren en aan het bedrijf te binden. Je kunt ze als werkgever immers naar eigen goeddunken toekennen aan bijvoorbeeld de meest veelbelovende medewerkers, maar ook aan zelfstandige medewerkers. Bovendien kunnen bepaalde mechanismes bedongen worden om de werknemer te beschermen tegen een eventuele waardevermindering van de onderliggende aandelen.

Weet wel dat de begunstigde tussen het tijdstip van toekenning van de opties en de uitoefening ervan geen aandeelhouder is van de vennootschap. Hij heeft dus noch stemrecht, noch recht op dividenden. Als de opties de begunstigde het recht geven om in te schrijven op nieuwe aandelen (warrants), dan kan hij deelnemen aan de algemene vergaderingen met enkel een ‘raadgevende stem’.