Enkele belangrijke dingen om te weten over de nieuwe ‘EU Deforestation Regulation’ (Monard Law)

Auteur: Charles Claeys (Monard Law)

WAT IS DE EUDR?

De EU Deforestation Regulation (EUDR) verbiedt het verhandelen in Europa van producten gebaseerd op hout, rubber, runderen, cacao, koffie, oliepalm en soja die bijdragen aan ontbossing en/of illegaal geproduceerd zijn.

De nieuwe wetgeving brengt uitdagingen en verplichtingen met zich mee voor heel wat bedrijven in de toeleveringsketen. De producten zullen vergezeld moeten gaan van een ‘zorgvuldigheidsverklaring’. Hiertoe dienen ondernemingen een zorgvuldigheidssysteem uit te werken dat varieert afhankelijk van het risiconiveau in het producerende land. De ondernemingen zullen worden onderworpen aan controles en riskeren aanzienlijke sancties indien blijkt dat ze de regels niet volgen.

Ondernemingen hebben tot 30 december 2024 de tijd om de nieuwe verplichtingen in deze verordening toe te passen. Voor kleine en middelgrote ondernemingen geldt een overgangsperiode tot 30 juni 2025.

WAT BEOOGT DE EUDR?

De nieuwe regels zijn bedoeld om:

• te voorkomen dat producten die Europeanen kopen, gebruiken en consumeren bijdragen aan ontbossing wereldwijd.
• de koolstofemissies veroorzaakt door EU-consumptie en -productie van relevante grondstoffen met minstens 32 miljoen ton per jaar te verminderen.
• de ontbossing aan te pakken die wordt veroorzaakt door landbouwuitbreiding voor de productie van de grondstoffen die onder de verordening vallen.

WAT IS HET TOEPASSINGSGEBIED?

Om de toepassing van de EUDR te begrijpen, is het cruciaal om het objectieve en subjectieve toepassingsgebied te definiëren.

Objectieve Reikwijdte

De EUDR is van toepassing op een uitgebreide lijst van producten (‘relevante producten’) gemaakt van grondstoffen geassocieerd met ontbossing (‘relevante grondstoffen’): vee, cacao, koffie, oliepalm, rubber, soja en hout. Dit omvat alles van rundvlees en leer tot meubels, hout- en papierproducten, sojameel en -olie, chocolade, koffie, palmolie en derivaten, en rubberproducten zoals banden.

Subjectieve Reikwijdte

Ondernemingen die actief zijn als ‘operator’ of ‘handelaar’ zullen aan de verplichtingen van de EUDR moeten voldoen.

• Een ‘operator’ is een onderneming die relevante producten voor het eerst op de markt brengt of exporteert als commerciële activiteit.
• Een ‘handelaar’ is een onderneming die goederen verhandelt die al op de Europese markt zijn gebracht, en dus niet producten voor het eerst op de markt brengt, en die geen kleine of middelgrote onderneming (kmo) is.

WAT ZIJN DE VERPLICHTINGEN?

De EUDR is gebaseerd op het basisprincipe dat het verboden is om ‘relevante grondstoffen’ en ‘relevante producten’ op de markt te brengen, te verhandelen of te exporteren, tenzij ze aan drie voorwaarden voldoen:

• Ze dragen niet bij aan ontbossing of bosdegradatie.
• Ze zijn geproduceerd in overeenstemming met de relevante wetgeving van het productieland, inclusief milieu-, landgebruiks-, bosbeheer-, arbeids-, belasting- en mensenrechtenwetten.
• Ze zijn gedekt door een zorgvuldigheidsverklaring.

De zorgvuldigheidsverklaring is essentieel voor de naleving van de verplichtingen door operators en handelaren. De EUDR regelt dan ook hoe de due diligence moet worden uitgevoerd die zou moeten leiden tot de zorgvuldigheidsverklaring.

• Ten eerste vereist de verordening het verzamelen van uitgebreide informatie, over de producten, het productieland, en zelfs de specifieke percelen waar de relevante goederen zijn geproduceerd. Dit omvat ook afdoende en verifieerbare informatie dat de producten vrij zijn van ontbossing en dat de goederen zijn geproduceerd in overeenstemming met de lokale wetgeving.
• Ten tweede zal op basis van deze informatie een risicobeoordeling worden uitgevoerd aan de hand van een reeks criteria: het risiconiveau dat door de Europese Commissie aan elk land (of delen daarvan) wordt toegekend, de aanwezigheid van bossen, de prevalentie van ontbossing of bosdegradatie in het land (of een deel daarvan), de betrouwbaarheid van de informatie, de complexiteit van de toeleveringsketen, of de aanwezigheid van inheemse volkeren. Deze beoordeling moet minstens eenmaal per jaar worden uitgevoerd.
• Ten derde moeten risicobeperkende maatregelen worden genomen, die het verzamelen van aanvullende informatie, het uitvoeren van onafhankelijke studies of audits en/of het aannemen van maatregelen ter ondersteuning van leveranciers kunnen omvatten.

De vereisten worden vereenvoudigd als alle goederen en producten uit landen met een laag risico komen.

Bovendien is het belangrijk op te merken dat de EUDR ondernemingen verplicht om jaarlijks publiekelijk verslag uit te brengen over hun systeem voor due diligence en alle documentatie met betrekking tot de due diligence minstens vijf jaar te bewaren.

WAT MET KMO’S?

Operatoren of handelaren die kmo’s zijn, hoeven geen zorgvuldigheidsprocedure uit te voeren als die reeds is uitgevoerd voor producten die op de markt zijn gebracht. In dit geval moeten ze de referentienummers van de zorgvuldigheidsverklaringen van hun leveranciers verkrijgen en delen. Als er nog geen zorgvuldigheidsprocedure is uitgevoerd op hun producten, moeten kmo’s dat zelf doen.

WAT IS HET EUROPEES INFORMATIESYSTEEM?

De ondernemingen die onder het toepassingsgebied van de verordening vallen, zullen hun zorgvuldigheidsverklaringen moeten indienen via een Europees informatiesysteem. Dit systeem zal een referentienummer voor elke aangifte genereren. Dit nummer moet vervolgens ter beschikking worden gesteld van (bijvoorbeeld) de douane via een douaneaangifte of kmo’s die de betrokken producten aanschaffen.

Dit informatiesysteem bevindt zich momenteel in een testfase en zou in het najaar van 2024 functioneel moeten zijn.

WAT ZIJN DE SANCTIES?

Sancties voor niet-naleving zullen in de nationale wetgeving worden vastgelegd. Het is de bedoeling dat overtredingen van de EUDR leiden tot strafrechtelijke sancties, maar op grond van de EUDR zelf kunnen de sancties bestaan uit:

• boetes die in verhouding staan tot de milieuschade en de waarde van de artikelen (deze zal geleidelijk toenemen bij herhaalde overtredingen) met een maximum van ten minste 4% van de omzet in het voorgaande jaar en kan worden verhoogd om het potentiële economische voordeel te overtreffen;
• inbeslagname van de producten in kwestie of inbeslagname van de inkomsten;
• tijdelijke uitsluiting van openbare aanbestedingen en overheidsfinanciering; en
• bij ernstige of herhaalde overtredingen, een tijdelijk verbod om in de EU in die producten te handelen of een verbod om gebruik te maken van het vereenvoudigde due diligence-proces.

DE VOORBEREIDING START NU!

Douaneautoriteiten in alle EU-lidstaten wijzen ondernemingen er al op dat ze moeten voldoen aan de verstrekkende eisen van de EUDR. Alle ondernemingen die onder het toepassingsgebied van de EUDR vallen (en dat zijn veel bedrijven in veel verschillende sectoren) moeten zich nu al gaan voorbereiden op de gevolgen van de EUDR voor de manier waarop ze hun supply chain beheren en controleren.

De regelgeving zal streng worden gecontroleerd en er zullen grote hoeveelheden gegevens (over producenten en leveranciers) nodig zijn om aan de regelgeving te voldoen.

Met dit in gedachten moeten ondernemingen onmiddellijke prioriteiten stellen: inzicht krijgen in de wettelijke verplichtingen van de EUDR en een proces voor gegevensverzameling implementeren met duidelijk gedefinieerde rollen en verantwoordelijkheden.

Bron: Monard Law