Warmtenetten: een juridische en praktijkgerichte analyse van grondgebruik voor de uitrol van dergelijke structuur (LegalNews)

Auteur: Marc Vandecasteele (LegalNews)

Dr. Maja Reynebeau (doctor-assistent Goederenrecht (UGent) / legal consultant / bestuurder) geeft u tijdens de webinar ‘Warmtenetten: de juridische omkadering aan de hand van een casestudy‘ aan de hand van een reële case toelichting hoe in de praktijk de aanleg en exploitatie van het warmtenet juridisch wordt uitgewerkt. Aan de hand van deze casuïstische benadering worden de potentiële juridische valkuilen in kaart gebracht en besproken. Elke deelnemer ontvangt het boek ‘Warmtenetten in het Vlaamse Gewest’ (Uitgave Intersentia – maart 2023). Live op 5 oktober 2023 (incl. boek!), nadien on demand aangeboden.

***

Een warmtenet is een systeem dat warmte naar gebouwen transporteert via een netwerk van ondergrondse leidingen waardoor water stroomt. Die warmte kan dan gebruikt worden voor de verwarming van die gebouwen. Voor de opwarming van het water dat door de leidingen stroomt, kunnen verschillende warmtebronnen worden gebruikt: restwarmte van industriële processen, fossiele brandstoffen of hernieuwbare energiebronnen zoals biomassa, aardwarmte of zonne-energie.

Uit de publicatie ‘Warmtenetten in het Vlaamse gewest’ van dr. Maja Reynebeau selecteerde LegalNews een aantal opvallende paragrafen uit de eerste bladzijden van haar publicatie (voorwoord en probleemstelling).

De juridische organisatie van de aanleg en exploitatie van warmtenetten.

In haar voorwoord schrijft prof. dr. Joke Baeck dat op een ogenblik waarop warmtenetten nog in volle opgang zijn, de publicatie van dr. Maja Reynebeau al een uitgebreid draaiboek aanbiedt over hoe de aanleg en exploitatie van warmtenetten juridisch georganiseerd kan worden. Bewonderenswaardig voor prof. dr. Joke Baeck is het feit dat dr. Maja Reynebeau in dit boek voor een breed perspectief heeft gekozen en aandacht besteedt aan de verschillende rechtstakken die voor de aanleg en exploitatie van warmtenetten relevant zijn. De focus ligt weliswaar op het goederenrecht, maar daarnaast behandelt zij ook het administratief recht, het energierecht en het verbintenissenrecht. Ook het fiscaal recht, het zekerheidsrecht en het insolventierecht komen aan bod bij de bespreking van de factoren die de keuze voor de juridische structuur voor de aanleg en exploitatie van een warmtenet kunnen beïnvloeden. Op die manier is volgens haar dr. Maja Reynebeau erin geslaagd om een zeer volledig beeld te scheppen van de juridische kwesties die bij de aanleg en exploitatie van warmtenetten aan bod komen. Dit maakt het boek ook bijzonder bruikbaar voor de rechtspraktijk.

Warmtenetten: een multidimensionale juridische kwestie

Dr. Maja Reynebeau benadrukt bij de probleemsituering dat de regeling van hoe warmte, voortvloeiende uit warmtenetten, moet worden geproduceerd, getransporteerd en verbruikt – als onderdeel van het energierecht – niet de enige component is met een juridische dimensie. De uitrol van warmtenetten in het algemeen vereist de toepassing van diverse rechtstakken, die vaak moeilijk in balans te brengen zijn. Hoewel het Belgische (Vlaamse) energierecht warmtenetten als een uitdrukkelijke bron van warmteverspreiding aanmerkt, moet er bij de aanleg en de exploitatie ervan ook rekening worden gehouden met de vereisten inzake ruimtelijke planning en goederenrechtelijke organisatie. Zowel voor bestaande als voor nieuwe gebouwen beperken de eisen op het vlak van stedenbouw en ruimtelijke ordening de mogelijkheden om netwerken voor hernieuwbare energie uit te bouwen. Ondanks bepaalde wetgevende initiatieven – bijvoorbeeld met betrekking tot het uitwerken van ondergrondse reservatiestroken in ruimtelijke uitvoeringsplannen voor de aanleg van warmtebuizen en -leidingen in wijken en stadsdelen waar warmtenetten mogelijk zouden zijn – lijken vele beslissingen op dat vlak nog genomen te moeten worden en lijkt ook heel wat af te hangen van lokale politieke welwillendheid. Het hoeft geen betoog dat wanneer op meerdere echelons beslissingen moeten worden genomen, de vooruitgang er vaak bij inschiet.

Terugkoppelend naar de geschetste probleemsituering werd de volgende centrale onderzoeksvraag geformuleerd:

“Hoe wordt het gebruik van de (onder)grond voor de aanleg en exploitatie van warmtenetinfrastructuur juridisch georganiseerd en op welke punten zou het bestaande regelgevend kader bijgestuurd kunnen worden om tot een efficiënter juridisch apparaat te komen?”