De aandeelhouders-overeenkomst: de “papieren” aanvulling op de “digitale” vennootschapsakte (Caluwaerts Uytterhoeven)

Onder de hoofding “vennootschap oprichten kan volledig digitaal” blokletterde De Tijd op 3 augustus 2021 dat partijen die een vennootschap oprichten, niet meer fysiek langs hoeven te gaan bij een notaris om de oprichtingsakte te ondertekenen. Dat kan voortaan digitaal.

Het verdient aanbeveling om dit kort artikel ook volledig uit te lezen. De indruk zou anders gewekt kunnen worden dat de oprichting van een vennootschap gereduceerd wordt tot het plaatsen van een handtekening. Niets is minder waar.

De statuten vormen als het ware het fundament van de vennootschap. Evenwel wordt er in de praktijk ook vaak gebruik gemaakt van aandeelhouderovereenkomsten. Het woord dekt de lading: het zijn overeenkomsten tussen aandeelhouders onderling waarin zij afspraken vastleggen over hoe zij zich tegenover elkaar zullen gedragen en wat hun rechten en verplichtingen tegenover elkaar zijn.

Vaak behandelde onderwerpen in aandeelhoudersovereenkomsten zijn bijvoorbeeld het recht om aandelen mee te verkopen indien een andere (groot)aandeelhouder zijn aandelen verkoopt, dat bepaalde beslissingen door de algemene vergadering van aandeelhouders met gekwalificeerde meerderheden moeten worden genomen, dat hetzelfde ook geldt voor bepaalde bestuursbesluiten, dat aandeelhouders na verkoop van hun aandelen gedurende een (beperkte) periode geen concurrerende werkzaamheden mogen verrichten of dat aandeelhouders gedurende een bepaalde gelimiteerde periode hun aandelen niet mogen verkopen. De toepasselijke regels verschillen vaak van vennootschapsvorm tot vennootschapsvorm.

Maar waarom nog een aandeelhoudersovereenkomst opstellen als de belangrijke zaken al geregeld zijn in de vennootschapsstatuten?

Een eerste en voor de hand liggende reden is dat de afspraken in de aandeelhoudersovereenkomst vaak veel uitgebreider en gedetailleerder zijn dan in de statuten.

Daarnaast is een aandeelhoudersovereenkomst vrij gemakkelijk overeen te komen. Zij is vormvrij. Er is geen besluit van een orgaan van de vennootschap voor nodig en een nieuwe of gewijzigde aandeelhoudersovereenkomst hoeft ook niet door de notaris te worden vastgelegd.

Eén van de belangrijkste voordelen is evenwel dat de aandeelhoudersovereenkomst en de daarin gemaakte afspraken discreet zijn en publiek niet toegankelijk. Het daaraan verboden nadeel is uiteraard dat onder normale omstandigheden deze afspraken niet tegenwerpelijk zijn aan derden.

Samengevat kan gesteld worden dat goed opgestelde statuten en gedetailleerde aandeelhoudersovereenkomsten elkaar naadloos kunnen aanvullen ten dienste van aandeelhouders en bestuur. De redactie ervan verdient dan ook aanbeveling.