Wat als één dwangsom niet volstaat? (Mattijs, Voet & Co)

Geschillen & Procedure | 13 juli 2018

Auteur: Eline Smits (Mattijs, Voet & Co)

Publicatiedatum: 06/07/2018

Het discriminerend aspect van de dwangsom.

Wanneer de kans reëel is dat uw tegenpartij een bepaalde rechterlijke uitspraak niet of niet tijdig zal naleven, is het aangewezen een bijkomende dwangsom te vorderen bij de rechtbank.

De rechtbank bepaalt alzo welk bedrag de tegenpartij dient de betalen, wanneer deze halsstarrig weigert de rechterlijke beslissing uit te voeren. De dwangsom kan opgelegd worden in zijn geheel, per tijdseenheid of per overtreding.

Dit bijkomend financieel drukkingsmiddel biedt dan als het ware “een stok achter de deur”, wanneer uw tegenpartij in gebreke blijft.

Vaak zal de rechter een maximumbedrag bepalen, waarboven er geen dwangsommen meer verbeurd verklaard kunnen worden.

Net hier stelt zich een probleem.

Wat doet u als uw tegenpartij hardnekkig blijft weigeren om de rechterlijke uitspraak uit te voeren en u reeds het maximum van de dwangsom hebt bereikt?

De wet biedt alsnog geen mogelijkheid om een bijkomende dwangsom te verzoeken of de reeds opgelegde dwangsom te verhogen.

In twee afzonderlijke arresten oordeelde het Grondwettelijk Hof dat deze lacune discriminerend is nu aan degene aan wie een dwangsom wordt opgelegd wél de mogelijkheid wordt verleend om de opgelegde dwangsom te verminderen, tijdelijk op te schorten of zelfs op te heffen.

In een eerste arrest van 2012 erkende het Hof dit principe in een publiekrechtelijke zaak tegen de overheid. Wanneer bijvoorbeeld de overheid weigert een bepaalde vergunning af te leveren onder verbeurte van een dwangsom, dient volgens het Hof de mogelijkheid te bestaan voor de burger om bijkomende dwangsommen te vorderen. Het feit dat de rechter reeds bij de begroting van de eerste dwangsom rekening houdt met de te verwachten weerspannigheid van de tegenpartij doet hier, aldus het Hof, geen afbreuk aan, nu dit een loutere inschatting is.

Het Hof oordeelde immers dat het recht op daadwerkelijke uitvoering van rechterlijke uitspraken behoort tot de fundamentele grondslagen waarop een rechtstaat is gebaseerd.

Recent werd deze redenering ook toegepast in een privaatrechtelijke zaak. Ook burgers onderling zullen zich dus op dit arrest kunnen beroepen.

Beide arresten hebben een bijzonder groot nut in de praktijk en het wordt dan ook uitkijken naar welke weerslag ze zullen hebben in de rechtspraak en mogelijke wetswijziging..