Aandachtspunten bij het opstellen
en analyseren van ICT-contracten

Mr. Lynn Pype en mr. Liesa Boghaert (Timelex)

Webinar op donderdag 16 mei 2024


Consumentenbescherming bij de verwerving
van financiële diensten: de laatste ontwikkelingen (optioneel met handboek)

Prof. dr. Reinhard Steennot (UGent)

Webinar op donderdag 30 mei 2024

5 juridische voorzorgsmaatregelen bij de heropening van handelszaken na de Corona lockdown (Sirius Legal)

Auteur: Sophie Vercraeye (Sirius Legal)

Publicatiedatum: 17/05/2020

De heropening van de Belgische winkels was een geschenk uit de hemel voor onze ondernemers en lokale handelaars. In onze thuisstad Mechelen wordt er creatief omgegaan met de voorzorgsmaatregelen. Zo lees je op de straten: “2800love is… wandelen en weer doorgaan”.  Door heel de stad vind je praktische signalisatie, er is een circulatieplan voor de drukke winkelstraten, kortom alles om de hygiëne- en afstandsmaatregelen te garanderen. Het nieuwe normaal is dan ook shopping met 1,5 meter afstand, wie had ooit gedacht dat dit een deel van onze shopping zou worden.  Bij de heropening van handelszaken na de Corona lockdown hebben wij toch wat juridische bedenkingen en aandachtspunten. Weinigen onder jullie zullen ervan wakker liggen, maar wij geven preventief 5 juridische voorzorgsmaatregelen mee, dat is tenslotte onze job.  

1. Massacommunicatie

We zien de laatste dagen heel wat mails passeren in de aard van  “we zijn terug open, kom eens bij ons langs”, “we geven speciale Coronakortingen van 10% zolang de crisis duurt” of “bij ons kan je veilig kopen, geen reden dus om weg te blijven”. We begrijpen uiteraard dat je als bedrijf je omzetverlies wil goedmaken en dat je plots massaal gaat mailen om snel zoveel mogelijk cliënteel te bereiken. Dit is echter niet zonder risico, want ook in deze Coronatijden is heel wat wetgeving van toepassing.

Denk daarbij vooral aan de GDPR en de anti-spam wetgeving. De anti-spamwetgeving zegt dat je énkel reclamemails mag sturen naar:

  • mensen die daarvoor expliciete toestemming gegeven hebben
  • mensen die geen expliciete toestemming hebben gegeven, maar reeds bestaande klanten zijn die eerder iets gekocht hebben van jou (maar dan enkel reclame voor gelijkaardige goederen of diensten);
  • anonieme e-mailadressen zoals info@-adressen. 

Maar wat is dan de definitie van een reclamemail? Dit wordt heel breed geïnterpreteerd. Alles wat je doet, waarmee je eigenlijk probeert om het imago van je bedrijf te verbeteren, je diensten in de verf te zetten of alles wat rechtstreeks of onrechtstreeks dient om je bedrijf te promoten valt onder ‘reclame’. Mails zoals “bij ons kan je veilig kopen, geen reden dus om weg te blijven”, vallen hier dus ook onder. Het zijn niet enkel de klassieke reclameaanbiedingen, zoals folders, die onder deze wetgeving vallen.

Wat niet onder deze regelgeving valt, zijn de puur informatieve e-mails. Je zou kunnen zeggen dat mails met gewijzigde openingsuren, het feit dat je gesloten bent of wat het maximale aantal toegestane klanten zijn, eventueel puur informatief zijn. Zodra daar ook maar in de minste mate een commerciële boodschap aan gelinkt wordt, val je weer onder ‘reclame’. Bijgevolg zal je die mails enkel mogen sturen naar mensen die tot één van de drie categorieën behoren.

Wees trouwens ook heel voorzichtig met het kopen of huren van adressenlijsten. Onze vaststelling is dat heel veel aanbieders van e-mailadressen eigenlijk zelf niet GDPR-compliant zijn. Bovendien is het soms zeer onduidelijk of zij deze adressen wel rechtmatig verkregen hebben en dus mogen gebruiken of verkopen.

2. Grote kortingen, oneerlijke marktpraktijken?

Wat betreft de supermarkten, hebben we de afgelopen weken gemerkt dat de prijzen van verschillende ketens zoals Delhaize, Colruyt en Carrefour dichter naar elkaar toe groeiden. De concurrentie verminderde wegens het tijdelijk verbod op kortingen.

Een tegenovergesteld effect stellen we vast bij andere winkels. Daar waar bijvoorbeeld grote bouwmarkten en tuincentra wél mochten openen vanaf 18 april 2020, was dit voor gespecialiseerde zaken nog niet het geval. Sinds deze week mogen ook echter gespecialiseerde zaken terug open. Hierbij stellen we opmerkelijke acties vast van doe-het-zelf-zaken (die reeds enkele weken open waren). Zo proberen ze nog snel klanten te lokken door knappe aanbiedingen te geven op producten van de gespecialiseerde winkels, zoals verf.

Is dit wettelijk toegelaten? Is er hier sprake van oneerlijke concurrentie? Men lijkt namelijk misbruik te maken van deze unieke en ongelukkige situatie, waarbij de ene winkel langer gesloten moest blijven dan de andere. Op zich is er niets mis met deze eenmalige en tijdelijke korting, hoe pijnlijk het ook is voor de gespecialiseerde winkels. Dergelijke kortingen geven op producten, die buiten de soldenwetgeving vallen, zijn in principe toegelaten en zijn geen oneerlijke, misleidende of agressieve handelspraktijk.

Wel kan dit strijdig zijn met de Belgische wetgeving indien de concurrent kortingen aanbiedt in die mate dat hij ‘verkoopt met verlies’. Er is sprake van verkoop met verlies indien de concurrent de producten verkoopt tegen een prijs die lager is dan de prijs waartegen een onderneming het goed heeft gekocht, na aftrek van eventueel toegekende en definitief verworven kortingen. Indien dit het geval is, kan je een stakingsvordering instellen bij de rechtbank.

3. Een leverancier die (nog) niet levert, wat met jouw stock?

Je winkel mag terug open, perfect! Maar wat indien jouw Italiaanse leverancier nog steeds niet werkzaam is, je zonder stock komt te zitten en je je volgens het contract niet tot een andere leverancier mag wenden? Hiervoor moet je allereerst nagaan of er sprake is van overmacht. Hiervoor verwijzen je graag door naar ons artikel “Het coronavirus en overmacht“.

Indien jouw leverancier zich op overmacht kan beroepen, probeer dan eerst met de leverancier te bespreken of je toch niet, tijdelijk, beroep mag doen op een andere leverancier. Staat de leverancier het niet toe, dan moet je nagaan of het mogelijk is om je contract te ontbinden wegens overmacht. Soms is het namelijk contractueel bepaald dat je de overeenkomst kosteloos mag opzeggen indien de overmachtsituatie X aantal dagen aanhoudt. Is dergelijke bepaling evenmin opgenomen in jullie contract, zal je in principe de overmachtsituatie moeten uitzitten en afwachten. Hierbij moeten we wel vermelden dat de leverancier de overeenkomst wel nog steeds te goeder trouw moet uitvoeren. Indien hij jou dus onredelijk lang de toegang tot stock weigert, wetende dat hij zelf niet kan leveren en jij hiervan afhankelijk bent, kan dit rechtsmisbruik in hoofde van de leverancier uitmaken. In geval van rechtsmisbruik kan je door de rechter een schadevergoeding of de normale uitoefening van de overeenkomst laten opleggen.

Is overmacht niet van toepassing, dan pleegt de leverancier in principe contractbreuk. Stuur hem in dat geval een aangetekende brief, met een laatste verzoek om toch nog aan zijn contractuele verplichtingen te voldoen. Indien dit nog steeds tot niets leidt, kan je de overeenkomst laten ontbinden en kan je op zoek naar een andere leverancier. Volgens het ENAC-principe kan je ondertussen jouw contractuele verplichtingen (zoals het verbod om je tot een andere leverancier te wenden) ook tijdelijk schorsen.

4. Aangepaste Soldenwetgeving

Je hebt ongetwijfeld al vernomen dat de zomersolden en de voorafgaande sperperiode een maand worden opgeschoven. In plaats van 1 juli tot 31 juli, zal de soldenperiode voor de kleding-, lederwaren- en schoenensector nu van 1 augustus tot 31 augustus plaatsvinden. Dit voorstel is er gekomen zodat de ondernemingen hun producten nog even aan de volledige prijs kunnen verkopen, alvorens ze deze met korting aanbieden en vooraleer ze moeten concurreren met de grote prijsverlagingen van grote ketens zoals bijvoorbeeld H&M.

Er is echter een grote verdeeldheid binnen de Belgische groep ondernemers. Is dit namelijk wel de beste beslissing? Rekening houdend met de cashflow-problemen, willen sommige verkopers namelijk zo snel mogelijk inkomsten binnen krijgen, al moet het aan lagere prijzen. Wanneer je nu door de winkelstraten wandelt, zie je meteen dat veel handelszaken nu al kortingen hanteren.
Een andere bedenking bij het uitstel van de soldenperiode is dat men in het buitenland geen strikte solden regeling heeft. De Belgische kopers zullen in juli dus gewoon hun koopjes online zoeken. Dit haalt het nut van de verschuiving van de soldenperiode voor een groot deel weg.

Wat wij hier kort over willen zeggen is dat de Belgische wetgeving, nl. het algemeen verbod op verkoop met verlies (en dus ook de soldenwetgeving), eigenlijk ingaat tegen het Europees recht. België is hier in 2013 (en Spanje in 2017) al eens voor veroordeeld door het Hof van Justitie (zaak C-343/12). België heeft dan een kleine formele aanpassing gedaan, maar eigenlijk is deze nog steeds strijdig met het EU-recht (Lees hiervoor eens ons artikel “Verkoop met verlies mag in sommige gevallen). Het is nu enkel afwachten totdat het Hof van Justitie zich hier nog eens over moet buigen. Als het voor jouw onderneming dus bijna noodzakelijk zou zijn om in juli reeds kortingen aan te bieden, teneinde het hoofd boven water te houden, is dit een risico dat je kan nemen. Wat is het risico? Dat je zaak voor de rechtbank komt, maar in dat geval heb je ook een heel sterke zaak.

5. Ruilcontracten

Ruilovereenkomsten (of ‘barteragreements’) komen ook in deze periode ook steeds vaker voor. Bij dergelijke overeenkomsten wordt er niet meer betaald, maar worden diensten of goederen daarentegen geruild met elkaar. Doordat de cashflow bij vele ondernemingen sterk verminderd is, kan dit een goede oplossing zijn om toch nog projecten opgestart te krijgen en zo je bedrijf draaiende te houden.

We merken dat deze ruilovereenkomsten in de praktijk vaak zeer vaag omschreven zijn en onofficieel gebeuren, wat later voor problemen kan zorgen.

Waarde, timing en deliverables: 

Allereerst is het zeer belangrijk om héél specifiek en op schriftelijke wijze te beschrijven wat er exact geruild wordt en wat de waarde hiervan is.

Bv.: Jij bent bijvoorbeeld een boekhouder en je sluit een ruilovereenkomst met iemand die veranda’s bouwt. Er wordt afgesproken dat hij voor jou een veranda bouwt en jij doet drie jaar zijn boekhouding. Dit is te vaag, de verandabouwer moet concreet het plan, het aantal uren en de kostprijs van het materiaal in kaart brengen. Jij, als boekhouder, moet op jouw beurt concreet vastleggen op welke diensten hij recht heeft en op hoeveel uur werk dit zou neerkomen. Zo vermijd je dat je achteraf bedrogen uitkomt en kent iedere partij haar rechten en plichten. Leg dit vast in een aangepast contract waar bijvoorbeeld ook jullie algemene voorwaarden op van toepassing zijn.

Facturatie:

Maak tenslotte ook een factuur op, dit voor belastingdoeleinden. Inkomsten uit ruilhandel zijn nl. belastbaar, je moet deze transacties dus melden. Daartegenover staat dat de kosten, die je als ondernemer maakt voor het geruilde werk, aftrekbaar zijn van je belastbaar inkomen.

Een gewaarschuwde winkel…

Zoals je merkt komen er naast de hygiëne- en afstandsmaatregelen heel wat andere aandachtspunten kijken bij de heropstart van ondernemingen. Aandachtspunten die je wel eens snel over het hoofd zou kunnen zien doordat de honger en nood naar omzet zo groot is. Het is dus niet alleen belangrijk om jouw rechten te kennen, maar ook jouw plichten. Veel ondernemingen gaan overigens momenteel door een financieel zware periode, waardoor kwaad bloed bijgevolg snel gezet wordt. We merkten dit de afgelopen dagen al op bij onze cliënten en het type vragen die ons nu dagelijks bereiken. Ga bijgevolg niet overhaast te werk, maar sta even stil bij een aantal basisprincipes die volgens ons toch de moeite waard zijn.

Lees hier het originele artikel

» Bekijk alle artikels: Handel & Consument