Wijzigingen in de algemene uitvoeringsregels van de overheidsopdrachten (GD&A Advocaten)

Overheid & Aanbesteding | 12 oktober 2023

Auteur: Pedro Gielen en Hanna Plas (GD&A Advocaten)

Op 21 september 2023 verscheen het koninklijk besluit van 4 september 2023 in het Belgisch Staatsblad. Dit KB voert enkele wijzigingen door in (1) het koninklijk besluit van 14 januari 2013 tot bepaling van de algemene uitvoeringsregels van de overheidsopdrachten, beter bekend als het “KB Uitvoering” of de “AUR”, en in (2) het koninklijk besluit van 9 maart 2022 tot vaststelling van de modaliteiten aangaande de verplichting voor de ondernemers op het gebied van de elektronische facturering in het kader van overheidsopdrachten en concessieovereenkomsten.

De wijzigingen hebben betrekking op de borgtochtregeling bij overheidsopdrachten en de inwerkingtreding van de verplichte elektronische facturering voor bepaalde overheidsopdrachten en concessies. In dit nieuwsbericht bezorgen we u een beknopt overzicht van de concrete wijzigingen.

De wijzigingen beogen voornamelijk de toegang van kmo’s tot procedures voor overheidsopdrachten te bevorderen door de regels inzake de borgtocht te versoepelen. Daarnaast zullen opdrachtnemers hun facturen voor bepaalde overheidsopdrachten elektronisch moeten versturen.

Wijziging borgtochtregeling in artikel 25 AUR

Volgens het huidige artikel 25 AUR wordt er voor alle overheidsopdrachten een borgtocht opgelegd tenzij de opdracht onder één van de limitatief opgesomde uitzonderingsgronden valt. Deze regeling leidt tot een systematische oplegging van een borgtocht hetgeen de deelname van kmo’s aan overheidsopdrachten aanzienlijk belemmert. Het KB van 4 september 2023 wenst die belemmering aan te pakken en wijzigt artikel 25 AUR in die zin dat de aanbesteder kan beslissen geen borgtocht of een lagere borgtocht te eisen zonder dat dit een afwijking vormt van de algemene uitvoeringsregels. In principe blijft een borgtocht dus vereist, maar de aanbesteder kan door een eenvoudige bepaling in de opdrachtdocumenten beslissen geen borgtocht of een lager percentage dan 5% te eisen zonder dat een bijzondere motivering vereist is. Enkel wanneer de aanbesteder een borgtocht van een hoger percentage dan 5% oplegt, vormt dit een afwijking van de uitvoeringsregels en moet dit bijgevolg gemotiveerd worden overeenkomstig artikel 9, §4 AUR.

Aangezien het een stuk eenvoudiger zal worden om geen borgtocht op te leggen, raadt de wetgever de aanbesteder dan ook aan om geen borgtocht te eisen als dat niet nodig is. Zo wordt vermeden dat opdrachtnemers met aanzienlijke financiële en administratieve lasten geconfronteerd worden, maar zal ook de aanbesteder zelf hier de vruchten van plukken door een vermindering van de te verrichten controles.

Uitzonderingen

De huidige uitzonderingen van artikel 25 AUR waarbij geen borgtocht moet worden gesteld verdwijnen. Enkel de uitzondering voor opdrachten waarvan het bedrag lager is dan 50.000 euro wordt behouden met de aanpassing dat deze drempel nu geldt voor opdrachten in zowel de klassieke als de speciale sectoren. De wetgever verduidelijkt bovendien dat voor deze drempel gekeken moet worden naar het gunningsbedrag en niet naar de geraamde waarde.

In het kader van een raamovereenkomst moet steeds het totale bedrag in aanmerking worden genomen om te bepalen of de uitzondering voor opdrachten van minder dan 50.000 euro van toepassing is. De aanbesteder heeft wel nog de keuze tussen een borgtocht per gesloten opdracht of een globale borgtocht voor de hele raamovereenkomst. Indien voor een globale borgtocht gekozen wordt, wordt deze in principe vastgesteld op 3% van het geraamde bedrag van de raamovereenkomst. Een lager percentage is mogelijk door een eenvoudige bepaling in die zin in de opdrachtdocumenten op te nemen. Voor een borgtocht van een hoger percentage van 3% geldt dat deze gemotiveerd moet worden in toepassing van artikel 9, §4 AUR.

Vrijgave van de borgtocht

Volgens het huidige artikel 33 AUR geldt het verzoek van de opdrachtnemer om over te gaan tot de oplevering als het verzoek tot vrijgave van (de helft van) de borgtocht. De wijzigingen strekken er echter toe de aanvaarding van de oplevering door de aanbesteder te laten leiden tot een verplichte vrijgave van (de helft van) de borgtocht, zelfs zonder dat de opdrachtnemer hierom verzoekt. Betekent dit dan dat u als aanbesteder naar aanleiding van de oplevering geen opmerkingen en verbeterpunten meer kan formuleren? Neen, dit blijft wel nog mogelijk.

Tot slot zal de effectieve datum van oplevering, in plaats van het verzoek tot oplevering, gelden als aanvangstijdstip voor de termijn van 15 dagen voor handlichting van artikel 33, tweede lid AUR.

Toezicht op de borgtocht

Er wordt een nieuw artikel 33/1 AUR ingevoerd dat de aanbesteder verplicht om aan te geven of er voor een bepaalde opdracht al dan niet een borgtocht vereist is en voor welk bedrag. Deze informatie wordt meegedeeld via een formulier voorzien door het platform e-Procurement dat gekoppeld is aan de al dan niet vereenvoudigde aankondiging van de gegunde opdracht.

Inwerkingtreding verplichte elektronische facturatie voor ondernemers

Opdrachtnemers zijn binnenkort verplicht om hun facturen voor overheidsopdrachten en concessies waarvan de geraamde waarde lager is dan 30.000 euro maar hoger dan 3.000 euro elektronisch te versturen. De inwerkingtreding van deze verplichting wordt door het KB van 4 september 2023 uitgesteld met vier maanden waardoor deze verplichting pas geldt vanaf 1 maart 2024.

***

De wijzigingen omtrent de borgtochtregeling treden in werking vanaf 1 november 2023 en de verplichte elektronische facturatie geldt vanaf 1 maart 2024.

Samengevat houdt u vanaf 1 november 2023 dus best rekening met volgende zaken:

Het is mogelijk om door middel van een bepaling in de opdrachtdocumenten te beslissen dat er geen of een lagere borgtocht vereist is voor de overheidsopdracht.
Voor opdrachten in zowel de klassieke als de speciale sectoren waarvan het gunningsbedrag lager is dan 50.000 euro mag geen borgtocht worden opgelegd tenzij het uitdrukkelijk gemotiveerd wordt. De overige uitzonderingen van art. 25, §1 bestaan niet meer.
Voor raamovereenkomsten telt het totale bedrag om te bepalen of de drempel van 50.000 euro bereikt is.
Bij raamovereenkomsten kan een globale borgtocht of een borgtocht per opdracht opgelegd worden. De globale borgtocht bedraagt 3% van het geraamd bedrag van de overeenkomst tenzij een lager bedrag wordt opgenomen in de opdrachtdocumenten. Een hoger bedrag vereist steeds een motivering.
De vrijgave van borgtocht gebeurt bij de aanvaarding van de oplevering.
De datum van oplevering geldt als aanvangstijdstip voor de termijn van 15 dagen van artikel 33, tweede lid KB AUR.
De aanbesteder dient een formulier in te vullen waarin aangegeven wordt of een borgtocht vereist is en voor welk bedrag. Dit formulier is gekoppeld aan de aankondiging van de gegunde opdracht.

Ten slotte dienen ondernemers die overheidsopdrachten of concessies uitvoeren met een geraamde waarde tussen de 3.000 euro en de 30.000 euro hun facturen elektronisch te versturen vanaf 1 maart 2024.