Het wettelijk recht van terugkeer (Tiberghien)

Auteur: Rik Deblauwe (Tiberghien)

Publicatiedatum: 14/05/2019

Het gebeurt meer en meer dat ouders hun kinderen helpen om zich te ‘installeren’. Ze gaan samenleven, of gewoon alleen wonen, en willen een huis kopen. Om hen daarbij te helpen, schrijven ouders een bepaald bedrag over op hun rekening, zonder daar veel formaliteiten aan te verbinden. Wanneer het begiftigde kind dan overlijdt vóór de schenker, zonder kinderen na te laten, is dat niet alleen een emotionele ramp, maar kan het ook financieel een zware tegenslag zijn: de erfenis vervalt dan immers in principe aan de ouders, elk voor een vierde, maar ook aan de broers en zusters, waar de tarieven van de erfbelasting veel hoger zijn – tenzij de wettelijke terugkeer nog van toepassing zou zijn.

Het is ook mogelijk dat de schenking uitging van een van de ouders, dat die ouders ondertussen gescheiden zijn, en dat er ondertussen halfbroers en halfzussen zijn, die geen kinderen zijn van de schenker. In dat geval vererft het geschonkene dus voor een vierde naar de ex-echtgenote en voor een deel naar deze halfbroers en halfzussen, wat allicht niet de bedoeling was van de schenker – tenzij, opnieuw, de wettelijke terugkeer van toepassing zou zijn. Hierover gaat dit artikel.¹ 

Vandaar dat de professioneel begeleide schenker ook bij eenvoudige schenkingen in volle eigendom zal zorgen voor een beding van conventionele terugkeer. Het geschonken goed keert dan, bij vooroverlijden zonder kinderen, terug naar de schenker, niet op grond van het erfrecht, maar op grond van de overeenkomst. Bijgevolg is er ook geen erfbelasting verschuldigd. Hier zijn vele variaties mogelijk.

Een derde mogelijkheid is de schenking met fideicommis de residuo. Er wordt dan bedongen dat de geschonken goederen, bij overlijden van een erfgenaam, automatisch ten goede zullen komen aan zijn kinderen, of aan zijn broers en zusters wanneer hij zou overlijden zonder afstammelingen. Dit is een heel andere techniek, die hier verder ook niet wordt behandeld.

Lees hier het volledige artikel dat verscheen in het Algemeen Fiscaal Tijdschrift, 2019-3.