Drie juridische aandachtspunten bij het gebruik van BIM (adhemar.law)

Auteurs: Stefanie Debeuf, Elke Paenhuysen en Tom Lenaerts (adhemar.law)

Publicatiedatum: 09/02/2021

Bij het uitwerken van een bouwproject zitten meestal zeer veel partijen samen rond de tafel, en wordt er heel wat informatie uitgewisseld. Om de samenwerking tussen de verschillende actoren bij een bouwproject te stroomlijnen maakt men steeds vaker gebruik van ‘BIM’.

Ook in de juridische wereld komt dit vernieuwende digitale samenwerkingsmodel meer en meer ter sprake. Adhemar.law licht in deze nieuwsbrief het begrip “BIM” kort toe en zet vervolgens een aantal juridische aandachtspunten voor u op een rij.

BIM is een concept dat meerdere ladingen dekt. Het staat zowel voor Building Information Model, Building Information Modelling als voor Building Information Management. Samengevat komt het erop neer dat BIM een moderne en efficiënte vorm van samenwerken is tussen verschillende bouwpartners bij het realiseren van een groot of klein bouwproject. De nadruk wordt hierbij gelegd op het samenwerken, aangezien het de bedoeling is dat meerdere partijen informatie gaan structureren en uitwisselen via één of meerdere digitale (3D-)modellen.

Het samenwerken tussen meerdere personen in combinatie met het uitwisselen van informatie zijn op hun beurt dan weer gekende ingrediënten voor juridische discussies. Maar hoe zit dat nu juist voor BIM?

1. WANNEER IK WIL STARTEN AAN EEN BOUWPROJECT D.M.V. BIM, MOET IK DAN REKENING HOUDEN MET SPECIFIEKE BELGISCHE REGELGEVING?

België kent momenteel geen specifieke regelgeving omtrent BIM. Wanneer er geen specifieke regels bestaan, dient men terug te vallen op de algemene bestaande rechtsregels. In het geval van BIM bestaat er voor de partijen een ruime contractvrijheid. Men kan in vele gevallen met andere woorden samen met elke betrokken partij bepalen hoe de relatie binnen een bouwproject door middel van een BIM wordt ingevuld.

Ondanks het gebrek aan specifieke wettelijke regels bestaan er wel referentiedocumenten. Zoals de naam al doet vermoeden zijn dit geen verplicht te gebruiken documenten, maar verdienen ze wel aanbeveling. De twee belangrijkste referentiedocumenten zijn het BIM-protocol en het BIM-uitvoeringsplan. In het BIM-protocol kan men afspraken en verwachtingen rond BIM neerschrijven. Bijvoorbeeld: wie is er verantwoordelijk voor welke soort informatie? Het BIM-uitvoeringsplan omschrijft op zijn beurt dan weer hoe de afspraken uit het BIM-protocol concreet dienen te worden uitgevoerd. Bijvoorbeeld: het digitaal model wordt opgebouwd per verdieping/bouwlaag.

Beide documenten zijn te raadplegen op deze website.

2. WAT MET DE AANSPRAKELIJKHEID VAN DE VERSCHILLENDE PARTIJEN?

Omdat er in België geen specifieke regelgeving omtrent BIM bestaat, blijven in principe de algemene aansprakelijkheidsregels gelden. Elke betrokken partij blijft met andere woorden instaan voor zijn eigen expertise en opdracht. Voor de aannemer houdt dit bijvoorbeeld in dat hij verantwoordelijk blijft voor de goede uitvoering van het bouwproject. Zo ook blijft de architect verantwoordelijk voor mogelijke ontwerpfouten.

Omdat er bij BIM reeds in een vroeg stadium van het bouwproject veel informatie wordt geconcentreerd (die ter beschikking wordt gesteld door de actoren in het bouwproces: diverse aannemers, de architect, de ingenieur, enz.), wordt aangenomen dat elke betrokken partij een verhoogde waarschuwings- en meldingsplicht heeft. Het één gaat hand in hand met het ander: door de hoge mate aan samenwerking van bij de start van het project zouden er minder fouten in de plannen moeten kunnen sluipen. Wanneer men toch op fouten zou stoten, dan leidt diezelfde samenwerking er in principe toe dat men fouten of vergetelheden tijdig aan elkaar meldt.

3. WAT MET DE INTELLECTUELE EIGENDOM?

Omdat BIM in essentie digitale modellen en data betreft, kunnen er vragen rijzen met betrekking tot intellectuele eigendomsrechten. Daarbij komt meestal is het auteursrecht als eerste in de schijnwerpers te staan.

Ook hier gelden er voor BIM (nog) geen specifieke regels in België, waardoor er opnieuw naar de reeds bestaande principes inzake auteursrecht wordt gekeken. Deze komen erop neer dat een bouwkundig model in het kader van BIM auteursrechtelijke bescherming kan genieten van zodra de vereiste originaliteit aanwezig is.

Neem bijvoorbeeld een traditioneel bouwproces, gerealiseerd met toepassing van BIM: de architect, de stabiliteitsingenieur, de HVAC-technieker en de andere partijen leveren elk hun modellen aan en voegen deze uiteindelijk samen tot één geheel. In dit geval behoudt elke partij in principe zijn auteursrecht, aangezien de verschillende modellen – gelet op de traceerbaarheid van digitale gegevens – individualiseerbaar zijn.

Dit neemt niet weg dat het in dit geval (of in andere denkbare situaties) nuttig kan zijn om bijkomende afspraken te maken, zowel onderling als in verhouding tot de opdrachtgever van het project.

*****

4. BESLUIT

Het gebruik van BIM is zeer nuttig om een bouwproject zo efficiënt mogelijk te laten verlopen. Maar ondanks dat men er in België een referentiekader voor heeft uitgewerkt, kan het nuttig zijn om uw precieze noden en wensen als bouwheer, architect, aannemer of andere betrokken partij juridisch verder uit te diepen. Gelet op het weinig dwingend juridisch kader bestaan er immers veel mogelijkheden.

Lees hier het originele artikel