Aansprakelijkheid van hulppersonen
in en buiten de contractketting.
Een analyse in het licht van Boek 6

Prof. dr. Ignace Claeys en mr. Camille Desmet (Eubelius)

Webinar op vrijdag 30 augustus 2024


Vereffening-verdeling van nalatenschappen:
16 probleemstellingen

Mr. Nathalie Labeeuw (Cazimir)

Webinar op vrijdag 26 april 2024


Woninghuur in Vlaanderen en Brussel:
het antwoord op 25 praktijkvragen

Mr. Ulrike Beuselinck en mr. Koen De Puydt (Seeds of Law)

Webinar op dinsdag 27 augustus 2024


Het nieuwe Boek 6 en de impact
voor de bouw- en vastgoedsector:
10 aandachtspunten

Prof. dr. Kristof Uytterhoeven (Caluwaerts Uytterhoeven)

Webinar op dinsdag 23 april 2024

Het nieuwe verbintenissenrecht : De moeder van alle rechtstakken in een nieuw jasje! (Reyns Advocaten)

Auteur: Alexandre Bastenier (Reyns Advocaten)

Publicatiedatum: 07/05/2021

Sedert enkele jaren is de wijziging in het recht in een ware stroomversnelling geraakt. Belangrijke rechtstakken werden reeds vernieuwd – ik denk onder meer aan de (recente) wijzigingen in het insolventierecht, het vennootschapsrecht, het bewijsrecht, het goederenrecht etc. … – steeds met als doel voor ogen om de regels te moderniseren, efficiënter te maken, zodat deze enerzijds op maat van de huidige moderne samenleving zijn, en anderzijds om meer rechtszekerheid te bekomen door bepaalde fundamentele principes die doorheen de jaren in de rechtspraak en rechtsleer werden ontwikkeld, nu eindelijk te codificeren.

De modernisering van het verbintenissenrecht, en bij uitbreiding het volledige Burgerlijk Wetboek, staat eveneens op de agenda van de wetgever. Aangezien het verbintenissenrecht sedert de tijd van Napoleon al meer dan 200 jaar geleden quasi ongewijzigd is gebleven, is een dergelijke vernieuwing absoluut geen overbodige luxe.

Op 24 februari 2021 werd bij de Kamer van volksvertegenwoordigers een wetsvoorstel inzake een nieuw verbintenissenrecht (boek 5 van het nieuwe Burgerlijk Wetboek) ingediend.

Aangezien het verbintenissenrecht als de moeder van alle rechtstakken kan worden beschouwd, staat het mijn inziens buiten kijf dat deze modernisering op elke onderneming in mindere of meerdere mate zijn weerslag zal hebben. Dus lijkt het ons nuttig – niettegenstaande de wet nog niet van kracht is en eventueel nog hier en daar gewijzigd kan worden – om reeds stil te staan bij enkele belangrijke aandachtspunten die de wetgever voorop heeft gesteld. Bovendien wordt in het wetsvoorstel aangaande de inwerkingtreding van de wet een zeer korte termijn van de eerste dag van de zesde maand na publicatie van de wet in het Belgisch Staatblad voorzien. Dit is relatief snel.

* Opt-in mogelijkheid:

In principe zal het nieuwe verbintenissenrecht slechts van toepassing zijn op overeenkomsten die worden afgesloten na de inwerkingtreding van de wet. Er bestaat voor partijen evenwel een mogelijkheid om hier contractueel van af te wijken en te voorzien dat de nieuwe wet eveneens van toepassing is op contracten afgesloten voor de inwerkingtreding van de desbetreffende wet.

Afhankelijk van de concrete situatie en uw positie in het rechtsverkeer kan het aan te bevelen zijn om een clausule te voorzien in uw overeenkomsten/algemene voorwaarden dat het nieuwe verbintenissenrecht van kracht is op alle overeenkomsten tussen partijen, zowel deze afgesloten voor de inwerkingtreding, als na de inwerkingtreding.

* Buitengerechtelijke ontbinding of nietigheid – kennisgeving per email kan volstaan:

In het nieuwe verbintenissenrecht wordt de wilsautonomie van partijen gedeeltelijk vergroot, door vast te leggen dat de nietigheid of ontbinding van de overeenkomst door een partij, zonder rechtelijke tussenkomst, per kennisgeving aan de wederpartij genotificeerd kan worden. Bij betwisting dient deze “eenzijdig” ingeroepen ontbinding/nietigheid uiteraard nog wel de toets van de rechtbank te doorstaan.

Dit principe is gedeeltelijk een codificering van vaststaande rechtspraak. Voor wat betreft de nietigheid is dit evenwel een nieuw gegeven. Deze mogelijkheid vergroot een vlot handelsverkeer en vermijdt overbelasting van de rechtbanken.

Om discussie te vermijden is het aan te bevelen om in uw algemene voorwaarden te voorzien dat deze kennisgeving wel of niet ook via elektronische weg kan geschieden.

* Algemene voorwaarden/battle of the forms:

In de rechtspraak komt geregeld de discussie ter sprake welke algemene voorwaarden van kracht zijn tussen partijen. Zijn bv. de verkoopsvoorwaarden van de verkoper van kracht, of de aankoopvoorwaarden van de koper ? Of een combinatie van beide ? Er bestaan afwijkende visies in de rechtspraak/rechtsleer om deze discussie te beslechten.

Dit aspect zal nu wel in boek 5 geregeld worden. Hierbij kan opgemerkt worden dat klassieke clausules in uw algemene voorwaarden waarin bepaald wordt dat uw voorwaarden voorrang hebben op de voorwaarden van de wederpartij niet meer aanvaard worden. Tussen partijen kunnen de voorrangsregels nog wel in de overeenkomst/bijzondere voorwaarden zelf vastgelegd worden.

* Imprevisieleer:

In het huidige verbintenissenrecht wordt het principe dat een overeenkomst kracht van wet heeft hoog in het vaandel gedragen. Een partij heeft de absolute plicht om een overeenkomst na te leven, en kan zich in principe – met uitzondering van overmachtssituaties – niet achter bepaalde gewijzigde omstandigheden verschuilen om de niet-uitvoering van de overeenkomst te motiveren.

In het nieuwe verbintenissenrecht wordt voorzien dat de schuldenaar in uitzonderlijke gevallen aan de schuldeiser kan vragen om het contract opnieuw te onderhandelen teneinde een bepaalde aanpassing of een beëindiging te bekomen, indien een wijziging van omstandigheden de uitvoering van het contract buitensporig bezwaard, dermate dat de uitvoering van de overeenkomst redelijkerwijs niet meer geëist kan worden. Indien de heronderhandelingen geen succes kennen, kan tussenkomst van de rechtbank gevraagd worden.

Dit is een toepassing van de impressieleer, een rechtsfiguur die in het Belgisch recht tot op heden niet aanvaard werd. Deze rechtsfiguur zal in de rechtspraktijk ongetwijfeld tot veel discussie leiden. Het is contractueel mogelijk om de toepassing van deze leer uit te sluiten.

Besluit

Bovenvermelde wijzigingen/aandachtspunten zijn slechts een handvol illustratieve voorbeelden van al de wijzigingen/aandachtspunten die in het nieuwe verbintenissenrecht worden geregeld.

Deze wijzigingen zijn weliswaar niet allen even ingrijpend of wereldschokkend, en al zeker niet in die mate dat Napoleon zich in zijn graf zou omdraaien, doch wel van die aard dat het aan te bevelen is om uw overeenkomsten/algemene voorwaarden in het licht hiervan te laten nakijken, om na te gaan of uw huidige contracten nog geldig zijn en/of eventueel geoptimaliseerd kunnen worden.

Lees hier het originele artikel

» Bekijk alle artikels: Verbintenissen & Goederen