Sociale dumping en sociale fraude: de strijd is nog niet gestreden! (adhemar.law)

Auteurs: Elke Paenhuysen en Stefanie Debeuf (adhemar.law)

Publicatiedatum: 03/03/2021

Om sociale dumping en sociale fraude in de bouwsector tegen te gaan nam de overheid al verschillende initiatieven. Volgens het regeerakkoord van de huidige regering De Croo zal de strijd de komende jaren nog verder worden opgevoerd door het inzetten van extra sociaal inspecteurs. Het nemen van maatregelen blijkt nodig om de eerlijke concurrentie tussen ondernemingen te waarborgen en om het welzijn van de (vaak buitenlandse) werknemers veilig te stellen.

Adhemar.law staat in deze nieuwsbrief kort stil bij enkele van de overheidsinitiatieven (met nadruk op de bouwsector) en bij de bevoegdheid van de sociale inspectiediensten ter zake.

In de bouwsector bestaan er nog verschillende sociaalrechtelijke uitdagingen. Het tegengaan van sociale fraude en sociale dumping is daar één van. Een efficiënte preventie, detectie en controle door de overheid en desgevallend een doeltreffende bestraffing zijn dus van cruciaal belang. Hieronder wordt er ingezoomd op enkele maatregelen waarna kort de rol van de sociale inspectie zal worden toegelicht.

1. OVERHEIDSOPDRACHTEN

In het kader van de overheidsopdrachtenregelgeving (onder meer voor het uitvoeren van werken) bestaan er verschillende manieren om sociale fraude en sociale dumping te voorkomen.  Zo is het bijvoorbeeld mogelijk voor een aanbestedende overheid om deelnemers uit te sluiten die illegaal verblijvende onderdanen van derde landen of slachtoffers van mensenhandel tewerkstellen. Verder worden ondernemingen uitgesloten indien de overheid vaststelt dat zij hun belastingen of bijdragen voor de sociale zekerheid niet betalen.

2. CHECKINATWORK EN CONSTRUBADGE

Om buitenlandse werkkrachten op bouwwerven beter in kaart te brengen bestaat er sinds enkele jaren het principe “checkinatwork”, waarbij werknemers die bouwwerken uitvoeren op een werf met een waarde die EUR 500.000 te boven gaat zich verplicht moeten (laten) registeren.  Ook buitenlandse werknemers en architecten (voor zover zij optreden als bouwdirectie belast met het ontwerp of de controle op de uitvoering van de werken) moeten verplicht worden geregistreerd.

Verder is er de “construbadge”, die zichtbaar moet worden gedragen, waarmee arbeiders precies kunnen worden geïdentificeerd op bouwwerven. Op die manier wordt het duidelijk wie zich allemaal op de werf bevindt.

3. HOOFDELIJKE AANSPRAKELIJKHEID VOOR LOONSCHULDEN

Er bestaat in de bouwsector een zeer specifieke regeling met betrekking tot hoofdelijke aansprakelijkheid voor loonschulden.

De sociale inspectie kan aan de opdrachtgever, de aannemer en/of de onderaannemer een brief richten waarin wordt meegedeeld dat een aannemer onder hem in de productieketen zijn personeel aanzienlijk te weinig betaalt. Een zwaarwichtige tekortkoming op het vlak van het betalen van het loon is dus een vereiste.  

Indien de opdrachtgever, aannemer of onderaannemer expliciet wordt aangemaand door de sociale inspectie zal hij, onder bepaalde voorwaarden, moeten overgaan tot betaling van het nog verschuldigd loon aan de betrokken werknemers. De periode van hoofdelijke aansprakelijkheid vangt aan na 14 werkdagen te rekenen vanaf de kennisgeving door de inspectie en kan evenwel niet langer zijn dan 1 jaar. In vele gevallen zullen opdrachtgevers, aannemers en onderaannemers het contract met de betrokken aannemer dan ook verbreken.

4. SOCIALE INSPECTIE

Uit het voorgaande volgt dat er al heel wat maatregelen in het werkveld bestaan om sociale fraude en sociale dumping tegen te gaan. Inspectiediensten spelen hierbij uiteraard een belangrijke detecterende rol. Hiertoe beschikken zij over ruime bevoegdheden zoals bv. toegang tot de arbeidsplaatsen, het inzagerecht tot stukken, het recht op het verhoren van personen, enz.

Na de vaststelling is het mogelijk dat er een bestraffing komt. De verschillende mogelijke straffen (zoals bv. boetes of zelfs de sluiting van het bedrijf) worden uitgebreid geregeld in het Sociaal Strafwetboek. 

5. BESLUIT

In België wordt er sterk ingezet op preventie, detectie, controle en bestraffing van inbreuken op het sociaal recht en meer in het bijzonder op sociale dumping en sociale fraude. Deze nieuwsbrief bevat slechts een greep uit de maatregelen die reeds werden genomen. De strijd zal in de toekomst nog worden verdergezet door onder het meer het inzetten van sociaal inspecteurs.

Lees hier het originele artikel