Intellectuele eigendomsrechten in de onderneming:
wie is eigenaar van door werknemers en dienstverleners ontwikkelde creaties?

Dr. Nele Somers (ARTES) en mr. Veerle Scheys (Mploy)

Webinar op dinsdag 23 april 2024


Het nieuwe Boek 6:
de impact op de werkvloer

Mr. Chris Persyn (Cautius)

Webinar op donderdag 4 juli 2024


HR-aspecten bij M&A transacties

Mr. Nele Van Kerrebroeck (Linklaters)

Webinar op donderdag 16 mei 2024


Tewerkstelling van buitenlandse werknemers:
nakende ingrijpende wijzigingen

Mr. Sophie Maes en mr. Simon Albers (Claeys & Engels)

Webinar op donderdag 25 april 2024


Vakantiedagen en het arbeidsrecht

Mr. Kato Aerts en mr. Sarah Witvrouw (Lydian)

Webinar op dinsdag 11 juni 2024

Bingewatchen tijdens de werkuren (SoConsult)

Auteur: Willy van Eeckhoutte (SoConsult)

Publicatiedatum: augustus 2019

Zwartkijker

Een zwartkijker was iemand die wel naar de publieke televisie kijkt, maar daarvoor geen kijk- of luistergeld heeft betaald. Die belasting is echter afgeschaft, in Brussel en Vlaanderen al sinds 2002, in Wallonië pas sinds 2018.

Het wordt dus tijd dat het woord een andere inhoud krijgt, zodat het kan worden behouden. In aansluiting op bovenstaand artikel in De Morgen stel ik voor dat wij voortaan zwartkijker noemen, de werknemer die voor een bepaalde periode van zijn werktijd wel loon ontvangt, maar daarvoor geen werk verricht, maar zit te kijken naar Netflix (of iets anders dat hij op het internet kan vinden).

Kan een werkgever met toepassing van het Belgisch recht dergelijke werknemer of, nadat hij hem heeft ontslagen, gewezen werknemer voor de rechter “slepen”?

Vooreerst moeten wij kijken waarin die sleep wel zou kunnen bestaan. Iets anders dan “geld” vorderen lijkt moeilijk. De werkgever kan de werknemer wel ontslaan, eventueel zelfs op staande voet en wegens zware fout, maar daartoe moet hij geen rechtszaak inspannen (het is aan de werknemer om eventueel het ontslag voor de rechter te brengen en vergoedingen te vorderen).

Loon terugeisen?

Een werknemer heeft in beginsel maar recht op loon voor de arbeid die hij effectief heeft gepresteerd.

Het takenpakket van menig werknemer zal wel in mindere of meerdere mate “op het internet bezig zijn” omvatten. Af en toe om andere dan beroepsredenen iets op het internet doen, kan met de mantel der liefde worden bedekt. Maar als een werknemer uren (“astronomisch veel” zoals bij Chase Robinson hoeft niet eens) niet-professioneel zit te kijken naar YouTubevideo’s bijvoorbeeld, is hij die uren niet aan het werk en “steelt” hij het loon voor die tijd.

“Gestolen loon” is onverschuldigd betaald loon. Wat onverschuldigd is, kan worden teruggevorderd (art. 1235 Burgerlijk Wetboek). Dat is geen aansprakelijkheidsvordering, zodat de aansprakelijkheids­beper­king van artikel 18 van de Arbeidsovereenkomstenwet zich daartegen niet verzet.

Maar het grote probleem zal het bewijs zijn: hoe bewijs je dat en hoeveel tijd een werknemer – zonder dat hij dat mocht en improductief – op het internet gesurft heeft in de arbeidsuren? Daarvoor op een geoorloofde manier gebruik maken van een registratiesysteem ligt niet voor de hand gelet op de strikte voorschriften van de CAO nr. 81 m.b.t. individualisering en toerekening van misbruik van de ICT in de onderneming.

Men zou natuurlijk het risico kunnen nemen dat in strijd met de CAO nr. 81 verkregen “onwettig” bewijsmateriaal toch toegelaten wordt als het tot een procedure komt, met toepassing van de zgn. Antigoonleer: onrechtmatig bewijs kan toch worden gebruikt wanneer de wet dat niet expliciet verbiedt (in de regel doordat de geschonden regel voorziet in nietigheid bij schending), de onrechtmatigheid geen afbreuk doet aan de betrouwbaarheid van het bewijs en het recht op een eerlijk proces niet wordt geschonden door de onrechtmatigheid  (Cass. 14 oktober 2003, P.03.0762.N). Maar de toepasbaarheid van die leer in arbeidszaken wordt betwist en sommigen achten hem ook in strijd met het recht van de Europese Unie (zie HvJ 17 december 2015, C-419/14, WebMindLicences, weliswaar in een belastingzaak).

Schadevergoeding

Het bewijs van het bestaan en de omvang van het misbruik van de arbeidstijd is ook cruciaal voor de werkgever die in plaats van het onverschuldigd betaald loon terug te vorderen, ervoor zou kiezen van de werknemer schadevergoeding te eisen.

Maar dan komt ook nog de aansprakelijkheidsbeperking die geldt ten aanzien van werknemers om de hoek kijken: hebben wij wel te maken met een zware fout of een herhaalde lichte fout? Dat verzwaart de bewijslast natuurlijk nog. Maar in de werkuren “astronomisch” veel naar de Netflixsterren kijken zoals Chase Robinson blijkbaar heeft gedaan, geeft de jacht op schadevergoeding natuurlijk veel kans.

Lees hier het originele artikel

» Bekijk alle artikels: Arbeid & Sociale zekerheid