Knipperlichten bij ondernemingen in moeilijkheden (KPMG)

Auteur: Patrick Valckx (KPMG)

Publicatiedatum: 19/02/2019

Knipperlichten zijn alarmsignalen die aantonen dat de continuïteit van een onderneming mogelijks in gevaar is of komt. Er dreigt wanbetaling waarbij de onderneming kan afglijden naar een (gerechtelijke) reorganisatie of erger, een faillissement.

Naast de financiële analyse van jaarrekeningen zijn er nog tal van andere indicatoren die een continuïteitsrisico van de onderneming kunnen aantonen.

Hierna geven wij een niet limitatieve opsomming van belangrijke knipperlichten waarvoor de zaakvoeder of raad van bestuur waakzaam moet zijn.

Knipperlichten van financiële aard

• Ongunstige evolutie van de financiële structuur en van de rendabiliteit
• Negatief eigen vermogen of negatief bedrijfskapitaal
• Overmatig gebruik van kredieten op korte termijn om activa op lange termijn te financieren
• Negatieve cashflow die blijkt uit de historische of geraamde financiële staten
• Grote bedrijfsverliezen of aanzienlijke ontwaarding van activa die cashflow genereren
• Ongunstige financiële ratio’s
• Probleem om de beschikbaarheid van de financieringsmiddelen te verzekeren
• Onmogelijkheid om de schuldeisers binnen de termijn te betalen, meer in het bijzonder de RSZ, de btw, de bedrijfsvoorheffing
• Kredietweigering door leveranciers en eisen tot contante betaling
• Moeilijkheden om de voorwaarden van de leningen na te komen
• Aanwijzingen van het zich terugtrekken van een financier of opzegging van een krediet
• Leningen op termijn die aflopen zonder realistische perspectieven op verlenging of terugbetaling
• Onmogelijkheid om financiering te krijgen voor de ontwikkeling van nieuwe producten of voor andere essentiële investeringen
• Andere aanwijzingen van financiële aard
• Wijziging van het dividendbeleid
• Wijziging van het boekhoudkundig beleid teneinde de resultaten vervroegd te boeken
• Activeringsbeleid in verband met oprichtingskosten, ontwikkelings-kosten en andere immateriële vaste activa
• Discretionaire verrichting(en) met de bedoeling om liquiditeiten tot stand te brengen door middel van uitzonderlijke verrichtingen, in het bijzonder tussen verbonden partijen
• Terugnemingen van afschrijvingen van waardeverminderingen of van voorzieningen
• Herwaarderingen
• Abnormaal hoge kortingen aan klanten
• Betaling van (aanzienlijke) boetes en/of verwijlintresten

Knipperlichten van operationele aard

• Het vertrek van sleutelpersoneel zonder dat in vervanging wordt voorzien
• Verlies van een belangrijke markt of klant, van een franchise, een concessie of een doorslaggevende licentie of van de hoofdleverancier
• Sociale onrust
• Tekort aan onontbeerlijke grondstoffen
• Klachten van leveranciers/klanten
• Internationale competitiviteit
• Inadequate management rapportering en/of betrouwbare financiële planning
• Geen inschakeling van een externe adviseur in de opstartfase of op momenten van (zeer) belangrijke beleidsbeslissingen of kantelmomenten
• (Veel) te weinig werkelijke samenkomsten van het bevoegd bestuurs-orgaan (raad van bestuur, zaakvoerders, dagelijks bestuur of directie-comité)
• Niet functioneel organigram
• Onbekwaamheid van de leiding, integriteit van de zaakvoerder
• Verouderd productieapparaat, geen investeringsplannen
• Zwakke administratieve organisatie en interne controle
• Geschillen tussen aandeelhouders

Overige knipperlichten

• Het niet naleven van de voorschriften met betrekking tot het maat-schappelijk kapitaal of andere statutaire en wettelijke verplichtingen
• Jaarrekening niet (tijdig) neergelegd
• Verlenging van het boekjaar
• Uitstellen van de Algemene (Jaar)Vergadering
• Alarmbelprocedure
• Signaalfunctie van de commissaris/bestuursorgaan (art. 138 W.Venn.)
• Verantwoordingsplicht bestuursorgaan (art. 96, 6° W.Venn.)
• Zwakke financiële situatie van de moedervennootschap
• Lopende gerechtelijke procedures tegen de vennootschap die dreigen uit te monden in een uitspraak die ernstige financiële gevolgen zou kunnen hebben
• Wijziging van de wetgeving of de reglementering die de activiteiten van de vennootschap op een negatieve wijze kan beïnvloeden
• Problemen/ laattijdigheid bij de vernieuwing van een bedrijfsvergunning
• Niet goedkeurende verklaring door de commissaris
• Teren op het succes van de ‘pater familias’
• Foutieve, niet of laattijdige inschatting van eventuele wijziging van de wetgeving of reglementering die de activiteiten van de vennootschap op een negatieve wijze kunnen beïnvloeden
• Onvoldoende aandacht voor risico’s in verband met het milieu
• Geen inventaris/boekhouding van de buiten balansrekeningen (order-rekeningen, klasse 0)
• Foutieve inschatting van de opstart- of aanloopkosten
• Slechte projectopvolging, geen nacalculatie

De wetgever heeft in het (actuele) Wetboek van vennootschappen tal van beschermingsmaatregelen ingebouwd om de belangen van derden, personeel en aandeelhouders te vrijwaren. Het betreft onder andere:

• Vastlegging van minimumkapitaal in kapitaalvennootschappen
• Verplichte aanleg van wettelijke reserves
• Opmaak van een financieel plan bij oprichting
• Signaalfunctie van de commissaris ingeval de continuïteit bedreigd is
• Alarmbelprocedure
• Verplichte opmaak van het jaarverslag voor grote vennootschappen of kleine beursgenoteerde vennootschappen
• Beperking op de uitkeerbaarheid van winsten
• Beschermingsprocedure ingeval beslissing tot kapitaalvermindering
• Benoeming van een commissaris
• Noodzakelijke tussenkomst van de commissaris, de bedrijfsrevisor of de externe accountant in tal van vennootschapswettelijke opdrachten

Tenslotte verwijzen wij ook naar het insolventierecht van ondernemingen zoals ingeschreven in het boekdeel XX van het Wetboek van economisch recht, artikelen XX.1 tot en met XX.243.

Lees hier het originele artikel