De tegenstelbaarheid van algemene voorwaarden: enkele basisprincipes uiteengezet (Speyk Advocaten)

Handel & Consument | 14 februari 2019

Auteurs: Melissa Bogaert en Joachim Vanspeybrouck (Speyk Advocaten)

Publicatiedatum: 05/02/2019

Algemene voorwaarden. Iedereen wordt er al wel eens mee geconfronteerd. Maar nog te vaak stellen wij ons de vraag in hoeverre deze algemene voorwaarden nu effectief “tegen ons gebruikt kunnen worden”.

Speyk. Advocaten hoopt u met deze uiteenzetting graag duidelijkheid te verschaffen…

ALGEMEEN

Opdat algemene voorwaarden tegenstelbaar zouden zijn dient men aan twee voorwaarden te voldoen. Enerzijds moet de persoon tegen wie men deze algemene voorwaarden wenst in te roepen effectief kennis hebben genomen van de voorwaarden en anderzijds moet deze persoon ook effectief die algemene voorwaarden aanvaard hebben.

Dit lijkt op het eerste zicht vrij duidelijk maar de praktijk leert dat hier toch nog al vaak verwarring rond ontstaat.

AANDACHTSPUNTEN BIJ DE VERPLICHTE KENNISNAME VAN DE ALGEMENE VOORWAARDEN

Opdat iemand kennis zou kunnen nemen van bepaalde algemene voorwaarden zijn er eigenlijk 3 principes die gegarandeerd moeten worden:

1. beschikbaarheid:

Het is nogal evident dat wanneer men wil “kennis nemen” van algemene voorwaarden dat men hier ook de mogelijkheid toe moet krijgen. De rechtspraak vereist eigenlijk dat men per transactie minstens 1 keer de algemene voorwaarden overmaakt aan de betrokken persoon opdat aan deze voorwaarde wordt geacht te zijn voldaan. Enige uitzondering hierop is wanneer er sprake zou zijn van een aantoonbare langdurige handelsrelatie. In dat geval volstaat het dat deze algemene voorwaarden bij aanvang 1 keer werden overgemaakt aan de partner.

Het volstaat met andere woorden niet om gewoon te verwijzen naar de algemene voorwaarden op de website, om mee te delen dat men de algemene voorwaarden op het eerste verzoek zal overgemaakt krijgen, dat men de algemene voorwaarden gerust kan komen inkijken op de maatschappelijke zetel edm.

Bovendien dient men de algemene voorwaarden over te maken voorafgaand aan of uiterlijk op het moment van contractsluiting. Eén en ander overmaken samen met een verkoopsbevestiging of na betaling is dus met andere woorden te laat. Hier zijn opnieuw twee uitzonderingen op: meer bepaald als het gaat om een factuur tussen twee ondernemingen of indien de betrokken persoon nadien de algemene voorwaarden uitdrukkelijk aanvaardt.

In de verhouding ten aanzien van de consument is het trouwens nog meer opletten geblazen want daar heerst overeenkomstig artikel VI.2 WER een actieve plicht op de verkoper om bepaalde informatie expliciet te verschaffen. In dergelijke situaties doet men er dan ook goed aan om de consument een afzonderlijk document met bijkomende informatie te laten aftekenen.

2. leesbaarheid

Men mag de algemene voorwaarden niet zo opstellen dat zij bijvoorbeeld in een te klein lettertype en/of een te vage kleur werden opgemaakt. De betrokken persoon moet immers in staat zijn om de ontvangen algemene voorwaarden te lezen.

Verder moet men ook opletten met de plaatsing van de algemene voorwaarden. Zo is er bijvoorbeeld verdeeldheid in de rechtspraak over het feit of men de algemene voorwaarden op de achterzijde van een bestelbon mag plaatsen. Het merendeel van de rechtspraak aanvaardt dit wel maar toch is er ook rechtspraak, waaronder die van het Hof van Beroep te Brussel, die in dat geval vereist dat er op de voorzijde expliciet naar de algemene voorwaarden op de achterkant wordt verwezen. Best in het vet én in een kader.

3. begrijpelijkheid

Uiteraard moeten de algemene voorwaarden ook zo zijn opgesteld dat de betrokken persoon ze kan begrijpen.

Hier wordt eigenlijk voornamelijk gedoeld op de taal van de algemene voorwaarden. Deze vereiste wordt in concrete beoordeeld, dus afhankelijk van het taalgebied waar de goederen of diensten worden aangeboden en al naargelang het doelpubliek. Indien men zich dus op Franstalige klanten focust, dient men een Franstalige versie van de algemene voorwaarden te bezorgen. Indien men toch een Nederlandstalige versie overmaakt riskeert men dat deze voorwaarden niet tegenstelbaar zullen zijn. Louter als de klant die Nederlandstalige voorwaarden nadien alsnog expliciet aanvaardt kan men zich nog op de tegenstelbaarheid beroepen. Opdat er sprake zou zijn van een stilzwijgende aanvaarding van de taal moet het stilzwijgen bovendien omstandig te zijn.

Indien men zich richt op een jongere markt dan kan men er dan weer van uit gaan dat de klanten wellicht wel Engels zullen spreken, minstens dat zij uw voorwaarden zullen begrijpen indien zij enigszins eenvoudig werden opgesteld.

Opgelet! Wat betreft de factuurvoorwaarden dient men de originele factuur op te maken in de taal van het rechtsgebied waar men haar feitelijke exploitatiezetel heeft. Voor een Vlaamse onderneming is dit dus het Nederlands. Om echter het vrij verkeer van goederen niet teveel te belemmeren heeft de Vlaamse decreetgever naar aanleiding van een eerder arrest van het Hof van Justitie in 2016 uiteindelijk wel een aanpassing doorgevoerd aan het Nederlandse Taaldecreet waarbij zij uitdrukkelijk heeft voorzien dat naast een originele factuur in het Nederlands ook gerust een bijkomende factuurversie in een officiële EER-taal mag worden overgemaakt. Deze versoepeling is wel enkel nuttig in Europeesrechtelijke context. Binnen België volstaat het om gewoon bijkomend een vertaling in een andere taal over te maken.

De sanctie op het niet respecteren van de taalwetgeving is trouwens sinds kort de relatieve nietigheid. Vroeger was dit een absolute nietigheid die door de rechtbank meteen kon worden opgeworpen maar sedert juni 2018 is deze zekerheid weggevallen. Nu zal de tegenpartij zelf voor elk ander argument de exceptie van nietigheid dienen op te werpen. Doet men dit niet tijdig, dan zal de opgestarte procedure geldig zijn, zelfs indien de taal van de procedure het Peruviaans is…

AANDACHTSPUNTEN BIJ DE VERPLICHTE AANVAARDING VAN DE ALGEMENE VOORWAARDEN

Wat de aanvaarding betreft zijn er twee mogelijke manieren waarop de algemene voorwaarden aanvaard kunnen worden. Enerzijds is er de uitdrukkelijke aanvaarding en anderzijds is er de stilzwijgende aanvaarding (het omstandig stilzwijgen).

In dit verband is het nuttig om kennisname en aanvaardingsbedingen toe te voegen. Men moet hier wel opletten dat men deze bedingen niet opneemt in de algemene voorwaarden zelf maar dat men ze bijvoorbeeld op de voorzijde van de bestelbon plaatst.

In een internet-gerelateerde context aanvaardt de rechtspraak dan weer dat gebruik wordt gemaakt van een pop-up venster waarin de algemene voorwaarden worden uiteengezet met de vraag om ze te lezen en te aanvaarden. De rechtspraak aanvaardt echter niet dat men gewoon naar de voorwaarden verwijst via een hyperlink om ze tegenstelbaar te noemen.

In de verhouding tot consumenten kan men in principe echter geen dergelijke bedingen inroepen. Artikel VI.83,26° WER voorziet immers dat elk beding die op onweerlegbare wijze de instemming van de consument vaststelt zonder daadwerkelijke kennis daarvan onrechtmatig is. Ik herhaal “in principe” want de praktijk leert namelijk dat deze clausule weinig betekenis heeft gelet op de bewoordingen “op onweerlegbare wijze”. Men zou immers het beding zodanig kunnen aanpassen dat men niet in strijd handelt met deze clausule van het Wetboek Economische Recht.

Om echter op zeker te spelen doet men er –zeker bij consumenten- wel goed aan om hen de algemene voorwaarden gewoon te laten ondertekenen. Zo kan er geen discussie over bestaan dat men er kennis van heeft genomen én dat men ze aanvaardt.

Indien u na deze uiteenzetting toch nog enkele vragen zou hebben of u had graag een revisie van uw algemene voorwaarden of factuurvoorwaarden gewenst, aarzel dan zeker niet om ons te contacteren. Speyk. Advocaten staat u graag bij met raad en daad.