Woninghuur in Vlaanderen en Brussel:
het antwoord op 25 praktijkvragen

Mr. Ulrike Beuselinck en mr. Koen De Puydt (Seeds of Law)

Webinar op dinsdag 27 augustus 2024


Vereffening-verdeling van nalatenschappen:
16 probleemstellingen

Mr. Nathalie Labeeuw (Cazimir)

Webinar op vrijdag 26 april 2024


Consumentenbescherming bij de verwerving
van financiële diensten: de laatste ontwikkelingen (optioneel met handboek)

Prof. dr. Reinhard Steennot (UGent)

Webinar op donderdag 30 mei 2024

Cash pooling voor beginners (Corporate Finance Lab)

Auteur: Marc Van de Looverbosch (Corporate Finance Lab)

Publicatiedatum: 07/10/2019

Gecentraliseerd thesauriebeheer van vennootschapsgroepen: de basics

Cash pooling is een vorm van gecentraliseerd thesauriebeheer van vennootschapsgroepen. Er bestaan twee vormen van cash pooling: notionele cash pooling en fysieke cash pooling. Deze vormen worden vaak met elkaar gecombineerd.

Notionele cash pooling is in essentie een manier om de rentelast van de vennootschapsgroep te drukken. De debet- en creditstanden van de zichtrekeningen van de deelnemende vennootschappen worden virtueel met elkaar gecompenseerd. Vervolgens worden de aan of door de bank verschuldigde debet- of creditinteresten op deze nettobasis berekend. Dit is goedkoper voor de vennootschapsgroep dan het betalen en ontvangen van debet- respectievelijk creditinteresten op afzonderlijke basis. Debetrentes zijn immers veel hoger dan creditrentes. In tegenstelling tot bij fysieke cash pooling, gebeuren er bij notionele cash pooling geen daadwerkelijke geldoverdrachten. Hierna wordt enkel ingegaan op fysieke cash pooling.

Fysieke cash pooling is in essentie een geautomatiseerd systeem van intra-groepsleningen.[1] Het is een contractueel mechanisme dat een daadwerkelijke, periodieke en automatische overdracht van giraal geld bewerkstelligt tussen, enerzijds, de rekeningen van de deelnemende groepsvennootschappen en, anderzijds, een centrale rekening die wordt beheerd door de moedervennootschap of een beheervennootschap die deel uitmaakt van dezelfde vennootschapsgroep.[2] Deze overdracht wordt ook ‘nivellering’ genoemd. Tussen de deelnemende vennootschappen onderling vinden er geen rechtstreekse geldoverdrachten plaats. De beheerder van de centrale rekening, zij het de moedervennootschap of een andere groepsvennootschap, wordt hierna de “centraliserende vennootschap” genoemd.

Per deelnemende vennootschap zal er een doelsaldo (‘target balance’) worden vastgelegd. Op regelmatige basis, veelal dagelijks, zal het rekeningtegoed dat dit doelsaldo overstijgt automatisch worden overgeschreven naar de centrale rekening. Het doelsaldo kan op nul worden vastgesteld; in dat geval zal het gehele rekeningtegoed dus worden overgeschreven naar de centrale rekening. Omgekeerd kan het ook zijn dat het rekeningtegoed van een deelnemende vennootschap lager is dan het vastgestelde doelsaldo. In dat geval zal het verschil automatisch worden aangezuiverd door een overschrijving van de centrale rekening naar de rekening van de deelnemende vennootschap.[3] Bij elke nivellering wordt de schuldvordering of schuld van een deelnemende vennootschap ten aanzien van haar bank aldus vervangen door een schuldvordering of schuld ten aanzien van de centraliserende vennootschap.[4]

Vanuit financieringsoogpunt wordt fysieke cash pooling enkel gebruikt om tegemoet te komen aan liquiditeitsbehoeften op korte termijn. Het is geen oplossing voor financieringsbehoeften op lange termijn.

Voor- en nadelen

Fysieke cash pooling levert een aantal voordelen op, zeker voor grote multinationale groepen. Deze voordelen zijn nauw met elkaar verbonden. Fysieke cash pooling zorgt voor een grotere zichtbaarheid en controle op de liquiditeitsposities van de verschillende groepsvennootschappen. Het laat een optimale benutting en allocatie van de aanwezige liquiditeiten toe. Vermits de interne liquiditeiten optimaal kunnen worden benut, matigt het de afhankelijkheid van externe financiering. Doordat er minder beroep moet worden gedaan op externe financiering, zijn de hieraan verbonden kosten (bv. interesten) ook lager.[5]

Daartegenover staan ook nadelen. Zo zijn er (administratie)kosten verbonden aan het opzetten en beheren van de structuur. Daarnaast brengt cash pooling een aantal juridische risico’s met zich mee. Deze risico’s worden uitvergroot in geval van insolventie van een partij bij de cash pool.

Juridische structuur

Cash pooling wordt niet als een aparte figuur geregeld in het Belgische recht. Het wordt beschouwd als een verzameling van verschillende rechtsfiguren en -verhoudingen.

Tussen de centraliserende vennootschap en haar bank bestaat een kredietrelatie. De centraliserende vennootschap zal, tot een bepaalde limiet, in debet kunnen gaan op de centrale rekening. Dit kan nodig zijn om de debetposities van de deelnemende vennootschappen aan te zuiveren.

De centraliserende vennootschap en elk van de deelnemende vennootschappen hebben een lastgevingsovereenkomst met hun bank(en) tot uitvoering van de nivellering. De deelnemende vennootschappen geven een doorlopende opdracht aan hun respectieve banken om op de afgesproken tijden het bedrag dat het doelsaldo overstijgt over te schrijven naar de centrale rekening. Ze geven ook toestemming aan hun respectieve bankiers om hun rekeningstand door te geven aan de centraliserende vennootschap en haar bank. De centraliserende vennootschap geeft op haar beurt een doorlopende opdracht aan haar bank om de rekeningen van de deelnemende vennootschappen aan te zuiveren indien nodig. Deze aanzuiveringen gebeuren op basis van de rekeninginformatie ontvangen van de banken van de deelnemende vennootschappen.[6]

Tussen de centraliserende vennootschap en elk van de deelnemende vennootschappen bestaat er een rekening-courantverhouding. Bij elke nivellering wordt deze rekening-courantverhouding aangepast. De interesten die worden berekend over de rekening-courantpositie moeten uiteraard marktconform zijn, om heibel met de fiscus te vermijden.

De bank zal doorgaans een combinatie van zekerheden vereisen vanwege de centraliserende vennootschap en/of de deelnemende vennootschappen. Deze zekerheden kunnen beperkt zijn tot de eigen schulden van de zekerheidsstellers, maar dekken vaak ook de schulden van de andere partijen. Voorbeelden van courante zekerheden zijn een autonome garantie op eerste verzoek, een nettingovereenkomst en een inpandgeving van schuldvorderingen.

Contractuele implementatie

Een cash-pooling-systeem wordt geïmplementeerd aan de hand van een aantal contracten.

De centraliserende vennootschap zal een contract (‘cash pooling agreement’) afsluiten met haar bank. Vaak zijn of worden de deelnemende groepsvennootschappen ook partij bij deze overeenkomst. In het andere geval gaat de centraliserende vennootschap de overeenkomst mede aan voor rekening van de deelnemende vennootschappen.

Deze overeenkomst bevat onder meer: (i) de parameters van het cash-pooling-systeem dat wordt ingesteld (zoals doelsaldo, periodiciteit, toepasselijke minimum- en maximumlimieten voor overschrijvingen en debetsaldi, enz.); (ii) de volmacht aan de bank voor het uitvoeren van de nivellering; (iii) de gevallen waarin de overeenkomst kan worden beëindigd door de onderscheiden partijen, de gevallen waarin een deelnemende vennootschap kan worden uitgesloten (indien van toepassing), en de gevallen waarin de overeenkomst automatisch wordt beëindigd; (iv) de gevolgen voor de overeenkomst van de insolventie van de centraliserende vennootschap, de bank of een of meerdere deelnemende vennootschap(pen).

Indien de deelnemende vennootschappen geen partij zijn of worden bij de overeenkomst met de bank van de centraliserende vennootschap, zullen zij een afzonderlijke overeenkomst afsluiten met de centraliserende vennootschap. Hierin geven zij de centraliserende vennootschap onder meer de nodige vertegenwoordigingsmacht om de cash pooling uit te voeren voor hun rekening.

Indien de bank van de centraliserende vennootschap tot een andere groep behoort dan de banken van de deelnemende vennootschappen, zal elk van de deelnemende vennootschappen een afzonderlijke overeenkomst afsluiten met haar bank. Hierin wordt onder meer de doorlopende overschrijvingsopdracht gegeven en wordt de bank gelast om de rekeninginformatie door te geven aan de centraliserende vennootschap en haar bank. De betrokken banken zullen onderling ook een samenwerkingsovereenkomst afsluiten.[7]

Lees hier het originele artikel

[1] I. D’haeyer, “Intra-groepsfinanciering: rentecompensatie, kapitaalcompensatie en nivellering” in Voorrechten en hypotheken, Mechelen, Kluwer, 2004, 25.

[2] A. Servais, “Le cash pooling en droit belge – aspects juridiques et transactionnels”, RPS 2014, (325) 330-331.

[3] K. Macours, “Financiering en gecentraliseerd thesauriebeheer bij vennootschapsgroepen”, Bank.Fin.R. 2002/11, 8.

[4] K. Macours, “Financiering en gecentraliseerd thesauriebeheer bij vennootschapsgroepen”, Bank.Fin.R. 2002/11, 9; A. Servais, “Le cash pooling en droit belge – aspects juridiques et transactionnels”, RPS 2014, (325) 332.

[5] A. Servais, “Le cash pooling en droit belge – aspects juridiques et transactionnels”, RPS 2014, (325) 344-346.

[6] K. Macours, “Financiering en gecentraliseerd thesauriebeheer bij vennootschapsgroepen”, Bank.Fin.R. 2002/11, 9.

[7] K. Macours, “Financiering en gecentraliseerd thesauriebeheer bij vennootschapsgroepen”, Bank.Fin.R. 2002/11, 9; A. Servais, “Le cash pooling en droit belge – aspects juridiques et transactionnels”, RPS 2014, (325) 338-339.

» Bekijk alle artikels: Successie & Vermogen