Handelspraktijken en consumentenbescherming:
recente topics onder de loep

Dr. Stijn Claeys en mr. Arne Baert (Racine)

Webinar op vrijdag 30 augustus 2024


HR-aspecten bij M&A transacties

Mr. Nele Van Kerrebroeck (Linklaters)

Webinar op donderdag 16 mei 2024


Het nieuwe Boek 6:
de impact op de werkvloer

Mr. Chris Persyn (Cautius)

Webinar op donderdag 4 juli 2024


Aandachtspunten bij het opstellen
en analyseren van ICT-contracten

Mr. Lynn Pype en mr. Liesa Boghaert (Timelex)

Webinar op donderdag 16 mei 2024


Tewerkstelling van buitenlandse werknemers:
nakende ingrijpende wijzigingen

Mr. Sophie Maes en mr. Simon Albers (Claeys & Engels)

Webinar op donderdag 25 april 2024


Intellectuele eigendomsrechten in de onderneming:
wie is eigenaar van door werknemers en dienstverleners ontwikkelde creaties?

Dr. Nele Somers (ARTES) en mr. Veerle Scheys (Mploy)

Webinar op dinsdag 23 april 2024

De Europese klokkenluidersrichtlijn is gepubliceerd! (Claeys & Engels)

Auteur: Claeys & Engels

Publicatiedatum: 06/12/2019

Op 26 november 2019 werd in het Publicatieblad van de Europese Unie een nieuwe richtlijn inzake klokkenluiderssystemen gepubliceerd. De richtlijn moet worden omgezet in Belgisch recht tegen uiterlijk 17 december 2021 en zal voor veel ondernemingen belangrijke veranderingen teweegbrengen.

Zo moeten ondernemingen van minstens 50 werknemers verplicht een intern meldingskanaal opzetten, moeten de lidstaten daarnaast ook externe meldingskanalen voorzien, zijn klokkenluiders beschermd tegen represailles enz. 

De richtlijn heeft tot doel gemeenschappelijke minimumnormen vast te stellen voor de bescherming van melders van inbreuken op het Unierecht. Het gaat bv. om inbreuken inzake overheidsopdrachten, financiële diensten, productveiligheid, veiligheid van het vervoer, voedselveiligheid, milieubescherming, volksgezondheid, consumentenbescherming, gegevensbescherming enz.

De richtlijn beschermt melders uit de particuliere of de publieke sector die informatie over inbreuken hebben verkregen in een werkgerelateerde context. Het kan niet alleen gaan om werknemers of ambtenaren, maar ook om sollicitanten, voormalige werknemers, zelfstandigen, aandeelhouders, bestuurders, stagiairs en eenieder die werkt onder toezicht en leiding van (onder-)aannemers en leveranciers.

Het is afwachten hoe de Belgische wet eruit zal zien, zeker aangezien België op dit ogenblik geen algemene wettelijke klokkenluiderregeling kent. De speerpunten van de richtlijn zijn alvast de volgende:

(a) INTERNE MELDINGSKANALEN

De richtlijn voorziet in een verplichting tot het opzetten van een intern meldingskanaal voor:

  • juridische entiteiten in de privésector van minstens 50 werknemers;
  • alle juridische entiteiten in de publieke sector, waarbij de lidstaten evenwel kunnen voorzien in een vrijstelling voor (i) gemeenten met minder dan 10.000 inwoners of minder dan 50 werknemers of (ii) andere entiteiten met minder dan 50 werknemers.

Het kanaal moet voldoen aan verschillende vereisten (onder meer inzake beveiliging, geheimhouding, informatie, zorgvuldigheid en onpartijdigheid) en procedurele voorschriften (onder meer inzake de melding, de bevestiging van ontvangst en de behandeling).

De lidstaten hebben wel de mogelijkheid om ondernemingen met meer dan 50 en minder dan 250 werknemers nog wat extra tijd te gunnen tot uiterlijk 17 december 2023 (i.p.v. 17 december 2021).

(b) EXTERNE MELDINGSKANALEN

De lidstaten moeten daarnaast onafhankelijke en autonome externe meldingskanalen opzetten. Er is geen uitdrukkelijke verplichting om inbreuken eerst intern te melden vooraleer een externe melding kan worden gedaan. De lidstaten moeten wel het gebruik van interne kanalen, vóór externe melding, aanmoedigen indien de inbreuk doeltreffend intern kan worden behandeld en indien de melder van mening is dat er geen risico op represailles bestaat.

De externe meldingskanalen moeten grotendeels voldoen aan dezelfde vereisten en procedurele voorschriften als de intern meldingskanalen.

(c) OPENBAARMAKING

In een aantal specifieke gevallen zal een persoon die informatie openbaar maakt over inbreuken die binnen het toepassingsgebied van de richtlijn vallen (buiten de interne en externe meldingskanalen) eveneens bescherming genieten. Dit is bijvoorbeeld het geval als er een gegronde vrees is voor represailles bij de melding via een extern kanaal.

(d) BESCHERMING VAN MELDERS

Melders van inbreuken genieten bescherming tegen elke vorm van (bedreigingen van en pogingen tot) represailles. Het kan niet alleen gaan om ontslag, maar ook bv. om degradatie, weigering van bevordering, overdracht van taken, verandering van arbeidsplaats, loonsverlaging, verandering van werktijden, weigering van opleiding, negatieve prestatiebeoordeling, disciplinaire maatregelen enz. Ook een aantal andere (rechts-)personen kunnen bescherming genieten (zoals bv. collega’s of familieleden, juridische entiteiten waarmee de melders verbonden zijn enz.).

In procedures voor de rechtbank of een andere autoriteit geldt verder een omkering van de bewijslast. Als een melder aantoont dat hij een melding of een openbaarmaking heeft gedaan en met een benadeling is geconfronteerd, wordt aangenomen dat het gaat om een represaille. Het komt dan toe aan de persoon (bv. de werkgever) die de benadelende maatregel heeft genomen om aan te tonen dat die maatregel naar behoren is gemotiveerd en geen represaille uitmaakt.

(e) SANCTIES
  • De lidstaten moeten zorgen voor doeltreffende, evenredige en afschrikwekkende sancties voor natuurlijke personen of rechtspersonen die:
  • een melding belemmeren of trachten te belemmeren;
  • represaillemaatregelen nemen tegen beschermde personen;
  • vexatoire procedures aanspannen tegen beschermde personen;
  • de verplichting tot geheimhouding van de identiteit van melders schenden.

Dergelijke sancties zullen verder ook toepasselijk zijn op personen die bewust onjuiste meldingen of openbaarmakingen hebben verricht. In dergelijke gevallen moet de benadeelde bovendien ook een vordering tot schadevergoeding kunnen instellen overeenkomstig het nationale recht.

(f) WETGEVING INZAKE PERSOONSGEGEVENS

Naast de klokkenluiderswetgeving zal ook alle andere toepasselijke wetgeving moeten worden nageleefd, met inbegrip van de wetgeving inzake gegevensbescherming. De richtlijn schrijft ook uitdrukkelijk voor dat elke verwerking van persoonsgegevens in het kader van deze regelgeving in overeenstemming moet zijn met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (“AVG” of “GDPR”).

Actiepunt

Ga na of uw onderneming als gevolg van de klokkenluidersrichtlijn een intern meldingskanaal zal moeten instellen. Als uw onderneming reeds een klokkenluiderssysteem heeft, ga dan na of dit systeem in de toekomst zal moeten worden aangepast aan de vereisten van de richtlijn.

Het concrete wettelijk kader zal weliswaar deels afhangen van de wijze waarop de Belgische wetgever de richtlijn zal omzetten in nationaal recht. Wij volgen dit uiteraard verder op.

Lees hier het originele artikel